Gospodarka rynkowa, to taka gospodarka, w której decyzje ekonomiczne są samodzielnie podejmowane przez mikropodmioty kierujące się maksymalizacją własnych wyodrębnionych celów. Realizacja tych celów następuje za pośrednictwem rynku. Warunki rynku w formie cen równowagi, lub zależności podaży i popytu nie zależą od decyzji poszczególnych mikropodmiotów, lecz wyróżniają

Ogólne relacje podażowo - popytowe.

2. Gospodarka rynkowa to gospodarka towarowo - pieniężna. Produkty i usługi przeznaczone na sprzedaż nazywamy towarami. Ludzie wytwarzają towary, które zamieniają na inne dobra za pośrednictwem pieniądze. Proces ten odbywa się na rynku.

1. Gospodarka rynkowa (towarowa

2. Gospodarka towarowa

3. Gospodarka towarowo - pieniężna (rynkowa)

3. Rynek - miejsce zawierania transakcji kupna - sprzedaży towarów.

4. Podstawowe elementy rynku :

• Popyt - ilość dóbr, które nabywcy chcą kupić przy różnych cenach

• Podaż - ilość dóbr, które sprzedawcy chcą sprzedaż przy różnych cenach

• Cena - wartość towaru, wyrażona w pieniądzu

5. Zależność między trzema podstawowymi kategoriami rynku określają :

- Prawo popytu -> zależność między popytem i ceną jest odwrotnie proporcjonalna.

- prawo podaży -> zależność między podażą, a ceną jest wprost proporcjonalna

Zależność między ceną a popytem ilustruje krzywa popytu

Im bardziej płaska krzywa popytu tym szybciej popyt reaguje na zmianę ceny.

Im bardziej stroma krzywa popytu tym popyt słabiej reaguje na zmianę ceny.

KRZYWA POPYTU PIONOWA KRZYWA POPYTU POZIOMA

WZROST POPYTU Z POWODÓW NIECENOWYCH -

- ludzie kupują więcej towarów chociaż cena się nie zmieniła np. wzrost dochodów

SPADEK POPYTU Z POWODÓW NIECENOWYCH

PRAWO PODAŻY

zależność między ceną a podażą ilustruje krzywa podaży

Wzrost/spadek podaży z powodu czynników niecenowych jest ilustrowany graficznie przez przesunięcie krzywej podaży w prawo/lewo.

6. Przykładowe czynniki nie cenowe wpływające na rozmiary popytu to :

1) Dochody nabywców

Dobra w zależności od reakcji popytu na zmiany dochodu konsumenta dzielimy na

- dobra normalne (wzrost dochodu powoduje wzrost popytu na dane dobro)

- dobra podrzędne (wzrost dochodu powoduje spadek popytu na dane dobro).

Większość dóbr to dobra normalne

2) Gusta i preferencje klientów

- efekt naśladownictwa ( moda) konsument chce się upodobać i kupuje to, co inni.

- efekt demonstracji (snobizm) - konsument chce się wyróżnić i nabywa, to czego większość klientów nie kupuje

3) Ceny dóbr substytucyjnych i komplementarnych

Dobra dzielimy według reakcji popytu na ceny innych dóbr :

- niezależne(zaspokajają różne potrzeby) zmiana ceny dobra x nie powoduje zmiany popytu na dobro y, np. chleb - samochody

- substytucyjne (zaspokajają tę samą potrzebę) - zmiana ceny jednego z dóbr przy niezmienionej cenie drugiego dobra przesuwa popyt w kierunku dobra tańszego np. kawa - herbata

- komplementarne ( do zaspokojenia potrzeby niezbędny jest zestaw dóbr 0 wzrost ceny dobra x powoduje spadek popytu na dobro y

Podaż rynkowa to suma podaży poszczególnych przedsiębiorstw. Wzrost rzeźby przedsiębiorstw zwiększa podaż dóbr.

Rynek jest w równowadze, gdy rozmiary podaży zrównają się z rozmiarami popytu. W punkcie przecięcia się krzywej popytu i podaży cena równowagi oczyszcza rynek z jakiekolwiek nadwyżki popytu, lub podaży

GRAFICZNY MODEL RÓWNOWAGI NA RYNKU

Rynek (mechanizm rynkowy) eliminuje nieefektywne podmioty ekonomiczne zarówno nabywców jak i sprzedawców.

Cena (P)

P₁

P₂

D

Ilość popytu Q_D

Q₂

Q₁

P

PŁASKA

Q_D

P

Q₂

Q₁

P₂

STROMA

P₂

P₁

P₁

Niewielka zmiana ceny -> znaczny wzrost popytu

D

D

Q₂

Q₁

Q_D

P

P

Q_D

0

D

D

300zł

0

Q_D

100

popyt jest nieskończenie wrażliwy na zmianę ceny

nie zależy od ceny - popyt sztywny

P

10zł=P₁

D

D'

0

Q₂

Q₁

Q_D

D'

Q₁

D

P

Q_D

Q₂

10zł=P₁

0

0

nachylona pozytywnie

przy niskiej cenie mała podaż

S

Cena (P)

Ilość popytu Q_S

Q₂

Q₁

P₁

P₂

0

Q₃

50

S''

S'

S

Cena (P)

Ilość popytu Q_S

Q₂

200

Q₁

100

P₁ = 10zł

P₂

kupujący, którzy mieli wyższe dochody byli w stanie dać na towar 40, 50zł i więcej

P

zwycięzcy

sprzedawcy, którzy mają wysokie koszty produkcji mogą sprzedać towar ale po niższej cenie

S

E

P₁ = 30zł

sprzedający gotowi sprzedać towar po cenie niższej - niższe koszty produkcji

konsumenci o niższych dochodach - nie stać ich dać za towar 30zł

D

Q_D Q_S

Q_E

100

Q_D = Q_S

---