Często nie zdajemy sobie sprawy z tego, że możemy zadbać o skórę i włosy domowymi sposobami, nie wydając majątku na drogie kremy, odżywki czy szampony, które w dodatku nie zawsze spełniają nasze oczekiwania.
Pamiętajmy, że przed setkami lat starożytne piękności dla zachowania swojej urody stosowały przeróżne metody, ale bazowały na środkach pochodzenia naturalnego. Znane były kąpiele w mleku i miodzie. Ciała namaszczano wonnymi olejkami. Już wtedy zdawano sobie świetnie sprawę z ich zbawiennego wpływu na skórę, włosy i na dobry nastrój. Olejki eteryczne uzyskiwane z wielu roślin oddziaływują bardzo silnie również na naszą psychikę, a tym samym na nasze samopoczucie. Natura ofiarowuje nam wszystko, czego potrzebuje nasze ciało, trzeba tylko umieć to znaleźć i wykorzystać.
Wszędzie, dookoła nas występują naturalne surowce fryzjerskie, które są wykorzystywane do produkcji szamponów, odżywek, masek i tym podobnych.
Do surowców takich należą między innymi glony, drożdże, produkty mleczne, pszczele czy rośliny.
Pierwszą grupą surowców, które omówię w swojej pracy będą glony.
Morze stanowi niewyczerpane źródło substancji, charakteryzujących się szerokim spektrum działania. Jego przestrzeń daje, bowiem możliwość rozwoju kilkuset tysięcy gatunków roślin i zwierząt. Szczególną popularność spośród tego bogactwa zyskały w kosmetyce algi (łac. Algae, gr. Phykos), czyli glony. Jest to grupa roślin samożywnych o zróżnicowanej budowie i wielkości od kilku milimetrów do kilku metrów. Celtyckie kobiety już przed wiekami wykorzystywały własności regeneracyjne preparatów przygotowywanych na bazie alg.
Algi można spotkać w akwenach wodnych na całym świecie. Pojawiają się one zarówno w wodach słonych, jak i słodkich, ciepłych i zimnych. Ich największe skupiska występują w rejonie Półkuli Północnej, skąd wydobywa się je w ilości ponad 1 miliona ton rocznie. Różne odmiany glonów są hodowane lub wydobywane z dna mórz, szczególnie z okolic Bretanii. Coraz częściej pozyskuje się je również metodami biotechnologicznymi. Skład chemiczny poszczególnych gatunków glonów jest różny i nie do końca zbadany. Wiadomo, jednak, że organizmy te zawierają stosunkowo duże ilości protein, węglowodanów, witamin, mikroelementów, pigmentów.
Różnorodne algi grupuje się bardzo często, w zależności od ich zabarwienia. I tak mamy na przykład bardzo popularne pośród zimnych mórz brunatnice. Kolejną ważną grupę, tym razem charakterystyczną dla ciepłych mórz stanowią krasnorosty. W Bałtyku dominującą grupę glonów stanowią obfitujące w chlorofil i karoten zielenice.
Glony są nośnikami wielu cennych składników. Wykorzystywane w preparatach kosmetycznych zaopatrują naszą skórę i włosy między innymi w witaminy, aminokwasy, polisacharydy, proteiny, składniki mineralne. Ze względu na obfitość witamin z grupy B (B1, B2, B5, B6, B12), wywierających istotny wpływ na metabolizm tłuszczów i białek, algi wykazują zdolność efektywnej odnowy naskórka i włosów. Zawarte w nich witaminy E i C oraz β-karoten wykazują działanie antyoksydacyjne, wzmacniają ściany naczyń. Szczególnie obfitym źródłem witaminy C są krasnorosty, które wykazują silne działanie antyrodnikowe. Efekt ten ulega wzmocnieniu dzięki obecności polifenoli, które posiadają właściwości antyoksydacyjne i przeciwzapalne.
Glony stanowią cenne źródło składników mineralnych takich jak potas, magnez, wapń, fosfor, cynk, wapń, jod, żelazo, miedź, mangan. Wiele z nich stanowi materiał budulcowy skóry i włosów. Na szczególną uwagę zasługuje tu cynk - pierwiastek odpowiedzialny za wzmocnienie naturalnej odporności organizmu i opóźniający proces starzenia się komórek.
Dzięki specyficznej budowie składniki mineralne glonów są dobrze przyswajane, łatwo przenikają przez barierę warstwy rogowej naskórka, zapewniając prawidłowe funkcjonowanie skóry i włosów.
Wyroby z ich zawartością wyróżniają się silnym działaniem nawilżającym, regenerującym. Poprawiają ukrwienie, przywracają naturalne pH, regulują czynności gruczołów łojowych. Oczyszczają skórę z toksyn, łagodzą stany zapalne.
Częstymi składnikami preparatów kosmetycznych są algi zielone, które są bardzo dobrze tolerowane przez skórę. Zawierają one ponad 50 różnorodnych składników, dzięki czemu zapewniają preparatom wielokierunkowe działanie. Ze względu na swoje własności wykorzystywane są także w szamponach, odżywkach, preparatach przeznaczonych do układania włosów.
Ekstrakt z alg czerwonych działa na skórę nawilżająco, oczyszczająco, łagodząco, wspomaga prawidłowe ukrwienie. Wyciąg z alg czerwonych bogaty w pierwiastki takie jak wapń, magnez, krzem, cynk gwarantuje także zdrowy wygląd włosów. Zastosowanie tego rodzaju kosmetyków powoduje, że włosy staje się miękkie i dobrze nawodnione.
Kolejnym surowcem, jaki chcę przedstawić są drożdże.
Drożdże (Saccharomyces cerevisiae) są jednokomórkowymi grzybami rozmnażającymi się przez pączkowanie. W sprzyjających warunkach komórki drożdży pączkują bardzo szybko, stąd powiedzenie „rośnie jak na drożdżach”.
Najwięcej cennych składników zawierają drożdże piwowarskie. Wiele osób wykorzystywało drożdże piekarnicze do sporządzania leczniczej mikstury, jednak okazało się, że ich picie w rozcieńczonym mleku czy wodzie niszczy cenne witaminy z grupy B, dlatego odradza się ich picie.
Znacznie wartościowsze są drożdże piwowarskie, które zawierają nie tylko bogactwo witaminy z grupy B, ale również substancje mineralne, jak cynk, fosfor, magnez, potas, żelazo, selen oraz chrom. Ze względu na swój skład, drożdże te zalecane są osobom mającym problemy skórne, z włosami i paznokciami. Witaminy grupy B są potrzebne do uzyskania pięknych i zdrowych paznokci, skóry oraz włosów, które pod jej wpływem nie przetłuszczają się tak intensywnie.
Witamina B5 zawarta w drożdżach, poprawia witalność włosów a jej niedobór sprawia, że włosy wypadają i siwieją.
W drożdżach piwowarskich znajduje się także witamina H - biotyna, która pozwala włosom uzyskać sprężystość, zapobiega ich siwieniu i wypadaniu. Niski stan tej witaminy przyczynia się do zmian łuszczycowych i przebarwień skórnych.
Drożdże piwowarskie zawierają również cenny chrom, czyli tak zwany czynnik tolerancji glukozy. Wspólnie z insuliną ułatwia dotarcie glukozy do komórek organizmu.
Drożdże polecane są w leczeniu wielu dolegliwości. Łagodzą stany migrenowe, są pomocne w leczeniu chorób układu krążenia, stymulują działanie układu odpornościowego. Drożdże są polecane osobom nadpobudliwym, nerwowym, pomagają również w leczeniu bezsenności. Poprawiają koncentrację, więc mogą być stosowane np. podczas intensywnej nauki.
Następnym surowcem, który przedstawię są produkty mleczne.
Mleko, jako kosmetyk ma swoją historię i tradycję. Nikomu nie trzeba zapewne przypominać słynącej z urody Kleopatry, która wielbiła i stosowała kąpiele w oślim mleku. Nasze babcie używały zaś mleka do robienia maseczek oczyszczających i upiększających, a z kwaśnego mleka robiły okłady na poparzenia słoneczne. Z ich doświadczeń korzystają dziś firmy kosmetyczne. Mleko, to wartościowy środek nawilżający i wygładzający. Jest bogate w proteiny, wapń, mikroelementy, a także witaminy A, E i z grupy B. Często dodaje się je do maseczek oraz balsamów, gdyż działa natłuszczająco. Mleko odżywia również i odbudowuje naturalną warstwę tłuszczową skóry (dzięki zawartości lipidów), dlatego bardzo dobrze chroni przed szkodliwym wpływem środowiska i promieniowaniem UV.
Najbardziej chyba cenione za swój wkład w kosmetologię jest mleko kozie, gdyż jedna z protein, które ono zawiera, pobudza naturalny kolagen, doskonale łagodzi podrażnienia i wzmacnia elastyczność skóry i włosów. Kozie mleko bardzo rzadko również wywołuje alergię, jest, więc bezpieczne nawet dla skóry wrażliwej. Zawiera też więcej "odmładzających" nienasyconych kwasów tłuszczowych, a także witaminy A, C i D. Proteiny zawarte w mleku doskonale nawilżają włosy, nadają włosom miękkości bez względu na ich rodzaj.
Produkty mleczne stosowane są w szamponach, odżywkach czy maskach do włosów. Mleko wykorzystywane do pielęgnacji włosów, poprawia ich kondycję i zapobiega rozdwajaniu się końcówek.
Teraz spróbuję omówić kolejne surowce fryzjerskie, a mianowicie produkty pszczele.
To one, dzięki swoim cennym właściwościom, stały się w ostatnim czasie przedmiotem zainteresowania nie tylko medycyny naturalnej, lecz także kosmetologii. Właściwe wykorzystanie produktów pszczelich pozwala uzyskać znakomite efekty upiększające i doprowadzić do wyleczenia wielu schorzeń skóry lub włosów, co często jest nieosiągalne przy użyciu innych środków leczniczych.
Właściwości odżywcze i lecznicze produktów pszczelich znane były od czasów prehistorycznych. Były one wykorzystywane nie tylko w postaci artykułów żywnościowych, ale przede wszystkim jako leki stosowane w różnego rodzaju dolegliwościach. Współcześnie nauka potwierdza ich lecznicze właściwości.
Pszczoły produkują nie tylko smaczny miód. Dzięki skarbom z ula możesz też skutecznie dbać o urodę.
Propolis, mleczko pszczele, wosk czy pierzga, choć nie tak słodkie jak miód, od wieków wykorzystywane były jako składnik kosmetyków. Obecnie dodawane są zarówno do kremów, maści, szamponów, odżywek jak i maseczek. Są one bogate w witaminy i minerały, a powstające z nich produkty mają wielorakie zastosowanie.
Co się kryje za tajemniczymi nazwami?
Propolis wytwarzany jest przez pszczoły z żywicy pąków drzew. Polecany do pielęgnacji skóry zanieczyszczonej, problematycznej, i tłustej. Działa on antybakteryjne oraz regeneruje uszkodzony naskórek. Zawiera witaminy A, E i F, które są niezbędne, aby utrzymać naturalną kondycję skóry. Ponadto regeneruje skórę głowy i nawilża włosy, dlatego dodawany jest także do szamponów.
Mleczko pszczele to jeden z produktów pasiecznych, który wykazuje wysokie właściwości odżywcze. Stosowany był już w kosmetyce ludowej. Koi podrażnioną skórę i odbudowuje naskórek. Ponadto mleczko zawiera dużo makro i mikro elementów między innymi: miedź, magnez, potas, fosfor, żelazo, siarkę, mangan, nikiel, kobalt, krzem, chlor, bizmut, arsen. Bogate jest także w witaminy i aminokwasy. Często nazywane jest eliksirem młodości.
Wosk pszczeli dodawany jest często do emulsji spełniając w ten sposób funkcję stabilizatora. Stosowany także jako składnik kremów i mydeł. Dzięki zawartości karotenoidów i nienasyconych kwasów tłuszczowych działa natłuszczająco, nawilżająco i ochronnie.
Kolejnymi, naturalnymi surowcami fryzjerskimi są zioła.
Są to wszystkie rośliny, które zawierają substancje wpływające na metabolizm człowieka (np. olejki eteryczne) i dostarczające surowców zielarskich. Najprostszym zabiegiem pozyskiwania roślin zielarskich jest ich zbiór ze stanowisk naturalnych. Dotyczy to jednak tylko gatunków krajowych i to tych, których zasoby są bardzo duże. Zbiór ze stanu naturalnego jest uciążliwy i pracochłonny. Surowiec roślinny powinien pochodzić z miejsc ekologicznie czystych.
Obecnie z upraw otrzymuje się 75% surowca zielarskiego dla przemysłu farmaceutycznego. Istnieją całe plantacje tych roślin. Uprawia się głównie gatunki rodzime, ale także gatunki z innych stref klimatycznych, które się wcześniej aklimatyzuje. Dzięki uprawie ziół istnieje możliwość otrzymania odmian o określonym składzie chemicznym, odporności na choroby i szkodniki. Zaletą takiej uprawy jest także możliwość jej zmechanizowania, co ułatwia wykonywanie zabiegów uprawowych.
Zioła zbiera się w 4 okresach: wiosennym, letnim, jesiennym i zimowym. Następnie są one suszone w specjalnych suszarniach i przechowywane w dostosowanych do tego przechowalniach.
Wśród ziół wykorzystywanych do celów fryzjerskich zaliczamy między innymi:
Aloes - w miąższu aloesu są niemal wszystkie witaminy, jakich potrzebują włosy (A, B, C) i pierwiastki (miedź, magnez, cynk) oraz substancje zatrzymujące wodę. Dzięki temu pobudza on uśpione mieszki włosowe, a także dostarcza bodźców do wzrostu nowych włosów. Sok z aloesu zapobiega również powstawaniu łupieżu (działa grzybobójczo).
Brzoza - ma działanie przeciwzapalne, oczyszcza i odświeża, nadając włosom połysk, zdrowy wygląd, puszystość i miękkość.
Chaber bławatek - używany przy łupieżu i grzybicy skóry głowy. Idealnie nadaje się do pielęgnacji włosów.
Ginkgo biloba - przyczynia się do poprawy krążenia. Dzięki temu do mieszków włosowych jest dostarczanych więcej składników odżywczych, co pobudza porost włosów.
Henna - działa ściągająco, barwiąco, nadaje włosom połysk.
Koniczyna łąkowa - stosowana przy łupieżu i łojotoku.
Kozieradka pospolita - nasiona mają bardzo korzystne właściwości w zwalczaniu łupieżu oraz wypadania włosów.
Lawenda - odświeża włosy, kontroluje produkcję łoju, pobudza krążenie. Wykazuje działanie bakteriobójcze.
Len zwyczajny - regeneruje i wygładza włosy, chroni je i odżywia. Ułatwia układanie.
Lipa - wyciągi używane do płukania włosów wzmacniają je i zapobiegają wypadaniu.
Lucerna siewna - pomaga we wzmacnianiu cebulek włosów. W rezultacie kuracji lucerną, nie tylko zatrzymuje się wypadanie włosów, ale również włosy rosną szybciej.
Łopian - zawiera między innymi fitosterole, kwasy organiczne, siarkę, fosfor. Hamuje wypadanie włosów.
Mięta - odżywia skórę głowy.
Mirt zwyczajny - pobudza krążenie działa aseptycznie, przyciemnia.
Mydlica lekarska - zmiękcza włosy.
Nasturcja - poprawia strukturę włosów, odświeża je, sprawia, że lepiej się układają - są usztywnione.
Owies zwyczajny - regeneruje, normalizuje funkcje skóry głowy, łagodzi uczucie swędzenia.
Pokrzywa - zawiera witaminę K, C, z grupy B, a także wapń, magnez, żelazo, krzem, fosfor, siarkę. Pobudza porost włosów, zapobiega łupieżowi, działa tonizująco na skórę głowy.
Rozmaryn lekarski - stymuluje wzrost cebulek włosowych, hamuje wypadanie włosów, działa przeciwłupieżowo, pobudza wzrost włosów poprzez poprawę przepływu krwi do owłosionej skóry głowy. Wyciąg z liścia rozmarynu wykazuje także działanie odkażające i ściągające.
Rumianek pospolity - wykazuje działanie przeciwzapalne. Dzięki niemu włosy wzmacniają się i uelastyczniają. Ponadto, łagodzi podrażnienia skóry i rozjaśnia włosy. Napar z rumianku złagodzi też swędzenie skóry głowy.
Skrzyp polny - dzięki dużej zawartości krzemu uelastycznia i wzmacnia strukturę włosa. Jego niedobór prowadzi do matowienia skóry, łamliwości paznokci oraz wypadania włosów. Wyciąg ze skrzypu dostarcza niezbędne jony i mikroelementy, uelastycznia i wzmacnia strukturę włosa, dezynfekuje i lekko ściąga. Ponadto, wykazuje działanie powstrzymujące siwienie, łamliwość, rozdwajanie końcówek i wypadanie włosów.
Żeń - szeń - używany w Azji od tysięcy lat, poprawia krążenie i reguluje metabolizm komórkowy. Użycie żeń-szenia do szamponu do włosów przyczyni się do odżywienia i wzmocnienia włosów. Zeń-szeń jest dobrym środkiem na porost włosów, szczególnie u kobiet.
To tylko niektóre rośliny, które można stosować do produkcji preparatów fryzjerskich. W rzeczywistości jest ich o wiele więcej i mają bardzo szerokie zastosowanie.
Podsumowując, naturalnych źródeł pozyskiwania surowców fryzjerskich jest bardzo wiele. Wszystkie te surowce znajdują się tuż obok nas, pod naszym nosem. W wodzie, na łące czy w pasiece znajdują się źródła cennych składników, które mają bardzo szerokie zastosowanie.
Są to składniki, o których wiemy więcej niż o wszystkich chemicznie produkowanych składnikach szamponów czy odżywek, a co najważniejsze mamy pewność, że nie wywołają one żadnych skutków ubocznych, nie uczulą nas.
Naturalne składniki mają działanie odżywcze, nawilżające, regenerujące czy przeciwłupieżowe. Ich dobroczynne działanie znane jest nie od dziś, bowiem już od dawna są stosowane w kosmetyce. Stosowane zewnętrznie oraz przyjmowane doustnie mogą w sposób widoczny poprawiać stan naszego organizmu, w tym także skóry i włosów. Coraz częściej, zatem w przypadku i tych surowców zaczyna obserwować się, w tym również w Polsce, zjawisko suplementacji.
9