14-11-2007

Temat: Bezrobocie.

LUDNOŚĆ W WIEKU PRODUKTYWNYM

ZASOBY SIŁY BIERNI ZAWODOWO

ROBOCZEJ (Sr)

ZATRUDNIENI BEZROBOTNI (B)

Bezrobotni - osoby, które są zarejestrowane w PUPie

Stopa bezrobocia - odsetek siły roboczej, która nie ma pracy lecz jest zarejestrowana jako chcąca podjąć pracę oraz będąca w stanie pracować

b - stopa bezrobocia

Województwa:

- małopolskie

- mazowieckie najmniejsze bezrobocie

- wielkopolskie

- warmińsko - mazurskie

- zachodnio - pomorskie największe bezrobocie

- lubuskie

Główne rodzaje bezrobocia:

1. bezrobocie frykcyjne - pewne nieredukowalne minimum bezrobocia, powstaje w związku z powolnością przystosowań struktury podaży siły roboczej nad popytem na siłę roboczą; bezrobocie krótkookresowe (bezrobotny frykcyjny - osoba, która zmienia miejsce zamieszkania i w związku z tym również pracę, przez krótki okres jest bezrobotna)

Popyt na pracę reprezentują pracodawcy, podaż siły roboczej reprezentują ludzie zatrudnieni oraz bezrobotni.

2. Bezrobocie strukturalne - bezrobocie związane z procesami upadku pewnych branż i gałęzi gospodarczych; np. zawód kowala, górnika

Odmiana bezrobocia strukturalnego bezrobocie technologiczne - dotyczy osób, które przez wprowadzenie postępu technologicznego straciły pracę (mechanizacja czynności wcześniej wykonywanych przez człowieka).

3. Bezrobocie cykliczne - wzrasta w fazach kryzysu i depresji, maleje w fazach rozkwitu; w Polsce praktycznie nie istnieje

4. Bezrobocie trwałe - nie związane z cyklami koniunkturalnymi

5. Bezrobocie sezonowe - związane z porami roku, np. w rolnictwie

6. Bezrobocie dobrowolne - szczególny przypadek bezrobocia dobrowolnego bezrobocie naturalne - występuje w sytuacji, gdy mamy równowagę na rynku pracy pomiędzy popytem na pracę, a podażą pracy; bezrobotni naturalni to ci, którzy w momencie równowagi nie decydują się pracować

7. Bezrobocie przymusowe - bezrobotni, którzy chcą pracować, spełniają warunki, ale nie mogą podjąć pracy

8. Bezrobocie związane z nadwyżką całkowitej podaży siły roboczej nad całkowitym popytem na siłę roboczą; bezrobocie to jest wywołane osłabieniem ogólnej aktywności gospodarczej. Keynesiści tłumaczą to bezrobocie niedostatecznym popytem, a neoklasycy zbyt wysokimi płacami i nazywają je bezrobociem klasycznym

Koszty bezrobocia:

1. prywatny koszt bezrobocia

2. społeczny koszt bezrobocia

Koszty bezrobocia ( na przykładzie bezrobocia dobrowolnego i przymusowego):

Ad. a)

Bezrobotny dobrowolny - uważa, że lepiej jest pozostać bezrobotnym niż przyjąć pracę za obowiązującą na rynku płacę; w tych warunkach koszt bycia bezrobotnym jest mniejszy od korzyści

Bezrobocie przymusowe - koszt prywatny jest duży; koszt bycia bezrobotnym przymusowym jest większy od korzyści; sytuacja bezrobotnego przymusowego się pogarsza.

Ad. b)

Bezrobotny dobrowolny - dla poszczególnych ludzi sytuacja bezrobotnego dobrowolnego nie jest zła, czerpie z tego korzyści, natomiast społeczny koszt pozostawania bezrobotnym dobrowolnym jest duży.

Bezrobocie przymusowe - społeczny koszt również jest duży, ponieważ gospodarka produkuje mniej niż mogłaby produkować gdyby bezrobotni przymusowi byli zatrudnieni; mamy do czynienia z marnotrawieniem.

Teorie dotyczące bezrobocia oraz jego przyczyn:

• A. SMITH podkreślał znaczenie sprawnego funkcjonowania rynku pracy

• D. RICARDO mówił, że stosowanie maszyn prowadzi do wypierania siły roboczej z procesów produkcji

Bardziej nowoczesne teorie pojawiły się dopiero w wieku XX:

• Neoklasyczne ujęcie - w gospodarce istnieje tendencja do ustalania się na rynku pracy stanu równowagi; głównym mechanizmem, który do tego doprowadza jest mechanizm płacowy; neoklasycy traktują rynek pracy jak każdy inny rynek, z pewną różnicą - na osi rzędnych znajduje się płaca (zamiast ceny), na osi odciętych - siła robocza (zamiast ilości dóbr).

Im minimalna stawka płac jest wyższa tym wyższe jest bezrobocie.

Jeśli popyt na pracę byłby wyższy, należałoby podwyższyć płace.

• Ujęcie keynesowskie - keynesiści nie podzielają przekonania neoklasyków co do skutecznego działania mechanizmów rynkowych (nie wierzą w nie); uważają, że istnieje w gospodarce stała tendencja do nadwyżki siły roboczej nad popytem na siłę roboczą.

Interpretacja:

• Zdaniem keynesistów niezmiernie rzadko zdarza się, żeby krzywa popytu na pracę przecięła się z krzywą podaży pracy w punkcie A (w punkcie wyznaczającym stan pełnego zatrudnienia); ze względu na zbyt mały popyt na towary krzywa D przesunięta jest w lewo do punktu B. bezrobocie wynosi więc R­_o - R₁. Keynesiści w przeciwieństwie do neoklasyków uważają, że państwo powinno ingerować na rynku pracy.

• Teoria INSIDER-OUTSIDER - A. LINDBECK, D.J. SNOWER; siłę roboczą dzieli się na dwie kategorie: insiderów i outsiderów.

• Insiderzy - osoby bardzo dobrze wykształcone, o wysokich kwalifikacjach zawodowych, o dużym doświadczeniu, posiadające duże umiejętności; osoby, które są dla przedsiębiorstwa bardzo ważne i mają spore dochody; w firmach mają dużo do powiedzenia

• Outsiderzy - osoby bezrobotne oraz ci zatrudnieni o słabej pozycji w pracy

Zła sytuacja na rynku pracy wynika przede wszystkim ze zbyt silnej pozycji insiderów w przedsiębiorstwach. Silna pozycja insiderów wynika z wysokich kosztów ich rotacji (zastąpienia jednego insidera innym).

• Koncepcja tzw. Krzywa W. BEVERIDGE'a - zwrócił uwagę na to, że w gospodarce istnieje odwrotna zależność pomiędzy liczbą bezrobotnych a liczbą wolnych miejsc pracy.

Twierdzi, że niezależnie od koniunktury gospodarczej zawsze istnieją zarówno wolne miejsca pracy jak i bezrobotni.

Bezrobocie a działalność państwa.

Na rynku pracy państwo może stosować politykę aktywną i pasywną.

Polityka aktywna - składa się z polityki makro- i mikroekonomicznej.

Polityka makroekonomiczna - polega na wykorzystaniu instrumentów budżetowych i monetarnych.

Polityka mikroekonomiczna - na nią składają się: publiczne programy zatrudnienia (np. roboty publiczne); subsydiowanie zatrudnienia - bezzwrotne dopłacanie (subsydia - dopłaty), państwo udziela bezzwrotnej pomocy dla przedsiębiorstw, które rezygnują z planowanej redukcji etatów; pożyczki dla przedsiębiorstw tworzących nowe miejsca pracy; szkolenia zawodowe; usługi pośrednictwa pracy.

Polityka aktywna - obejmuje różne formy pomocy finansowej dla bezrobotnych (np. zasiłki, jednorazowe odszkodowania dla osób zwalnianych z pracy, dodatki związane z wcześniejszym przejściem na emeryturę.

Problemy zatrudnienia w gospodarce centralnie zarządzanej:

występowało nie zjawisko bezrobocia, ale zjawisko deficytu siły roboczej, deficyt ten wiązał się z rodzajem bezrobocia - bezrobocie ukryte (gdy w sytuacji zmniejszenia liczby pracowników nie występuje zmniejszenie produkcji). W latach 80. bezrobocie ukryte wynosiło 25%.

W krajach wysoko rozwiniętych dominuje sektor usług, najmniej rozwiniętym sektorem jest rolnictwo. Natomiast w krajach o gospodarce centralnie zarządzanej żaden sektor nie dominuje. Wszystkie są rozwinięte mniej więcej po równo.

S

D

Siła robocza

Płaca realna

PE

PE

E

Liczba bezrobotnych

Wolne miejsca pracy

B

R₁ R₀

P₀

S

D

Siła robocza

Płaca realna

A

---