„Charakter prawny urlopu bezpłatnego”
Urlop jest to przerwa w pracy przysługująca pracownikowi, zagwarantowana przepisami prawa. Najpopularniejszym jest urlop wypoczynkowy, który przysługuje pracownikowi po przepracowaniu minimum 6miesięcy. Długość urlopu wypoczynkowego zależy od lat pracy, gwarantuje on pełne wynagrodzenie. W przypadku urlopu bezpłatnego pracownik nie otrzymuje żadnego wynagrodzenia, a stosunek pracy zostaję do określony czas zawieszony.
„Urlopy bezpłatne możemy podzielić na dwa rodzaje:
1) urlopy udzielane na podstawie przepisów kodeksu pracy:
- urlop bezpłatny udzielany na zasadach ogólnych
- urlop bezpłatny w celu wykonania pracy u innego pracodawcy
- urlop bezpłatny pracownika młodocianego udzielany na okres ferii szkolnych
2) urlopy udzielane na podstawie przepisów szczególnych, pozakodeksowych:
- urlop bezpłatny w celu wykonywania działalności związkowych
- urlop bezpłatny w celu pełnienia funkcji radnego
- urlop bezpłatny w celu pełnienia funkcji posła lub senatora
- urlop bezpłatny na czas trwania dziennych studiów doktoranckich
- urlop bezpłatny na czas odbycia ćwiczeń wojskowych"
-
Urlopy bezpłatne udzielane są na podstawie przepisów kodeksu pracy:
„Art. 174. § 1. Na pisemny wniosek pracownika pracodawca może udzielić mu urlopu bezpłatnego.
§ 2. Okresu urlopu bezpłatnego nie wlicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze.
§ 3. Przy udzielaniu urlopu bezpłatnego, dłuższego niż 3 miesiące, strony mogą przewidzieć dopuszczalność odwołania pracownika z urlopu z ważnych przyczyn.
§ 4. Przepisów § 2 i 3 nie stosuje się w przypadkach uregulowanych odmiennie przepisami szczególnymi.
Art. 174.1. § 1. Za zgodą pracownika, wyrażoną na piśmie, pracodawca może udzielić pracownikowi urlopu bezpłatnego w celu wykonywania pracy u innego pracodawcy przez okres ustalony w zawartym w tej sprawie porozumieniu między pracodawcami.
§ 2. Okres urlopu bezpłatnego, o którym mowa w § 1, wlicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze u dotychczasowego pracodawcy.”
Urlopy bezpłatne dotyczące art.175 mogą być udzielane przez pracodawcę tylko na pisemny wniosek pracownika, w którym musi znaleźć się informacja o czasie trwania urlopu. We wniosku nie ma konieczności podawania przyczyn, dla których urlop bezpłatny powinien zostać mu udzielony, jednak podanie ich zwiększa szanse na jego uzyskanie. Pracodawca zaś nie ma obowiązku udzielania takiego urlopu, a w przypadku odmowy, nie musi on uzasadniać swojej decyzji. Jest to zarazem jego decyzja ostateczna, wobec której pracownik nie może jej zaskarżyć.
. Jednak w przypadku urlopów bezpłatnych regulowanych przepisami pozakodeksowymi, ciąży na pracodawcy obowiązek udzielania takiego urlopu. Wtedy pracownikowi przysługuje roszczenie w stosunku do pracodawcy o jego udzielenie.
Pracodawca nie może sam skierować swojego pracownika na urlop bezpłatny. Podczas urlopu bezpłatnego ulegają zawieszeniu prawa i obowiązki pracownika i pracodawcy. Pracodawca podczas urlopu nie może pracownika przenieść na inne stanowisko oraz zwolnić.
„Wyjątkiem stanowią sytuację:
- ogłoszenie upadłości lub likwidacji firmy,
- zaistnienie przesłanek pozwalających na dyscyplinarne zwolnienie,
- wręczenie wypowiedzenia, zanim zacząłeś korzystać z bezpłatnego urlopu, w przypadku, gdy okres wypowiedzenia kończy się w trakcie urlopu,
- śmierć pracodawcy będącego osobą fizyczną”
Lub, gdy:
- pracownik wspólnie z przełożonym podejmie decyzję o rozwiązaniu umowy za porozumieniem stron
- pracownik sam zdecyduje się wypowiedzieć umowę
- pracownik rozwiąże umowę bez wypowiedzenia”
Pracownikowi w czasie urlopu bezpłatnego oraz nie otrzymuje wynagrodzenia oraz nie jest wliczany staż pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze np. okresu, od którego zależy prawo do urlopu wypoczynkowego, nagrody jubileuszowej, odprawy emerytalnej.
Na podstawie art. 1552 § 1 kodeksu pracy w zw. z art. 1551 § 1 pkt 2: urlop pracownika, który przebywał na urlopie bezpłatnym ulega proporcjonalnemu obniżeniu do czasu urlopu bezpłatnego. Jeśli urlop bezpłatny trwa krócej niż 30 dni nie powoduje obniżenia wymiaru urlopu wypoczynkowego. Urlop wypoczynkowy ulega proporcjonalnemu obniżeniu dopiero po powrocie pracownika z urlopu bezpłatnego - a więc przed rozpoczęciem urlopu bezpłatnego pracownik może wykorzystać cały przysługujący mu urlop wypoczynkowy.
Czas trwania takie urlopu nie jest nigdzie unormowany, dlatego też może on trwać kilka dni lub parę lat. Jednak w przypadku, gdy urlop taki trawa dłużej niż 3 miesiące, pracodawca i pracownik mają możliwość wcześniejszego odwołania z urlopu. Jednak, aby to zrobić musi spełnić następujące warunki:
- urlop bezpłatny został udzielny na dłużej niż 3 miesiące,
- przy udzielaniu urlopu obie strony przewidziały możliwość odwołania pracownika z urlopu
- odwołanie urlopu następuje tylko z ważnych przyczyn
Odwołanie skutkuje tylko wtedy, gdy wszystkie w/w warunki zostały spełnione.
W przypadku, gdy któregoś warunku nie ma, odwołanie nie jest dopuszczalne. Po zakończeniu urlopu bezpłatnego pracownik ponownie nabywa swoje prawa i obowiązki pracownicze oraz ma obowiązek niezwłocznie zgłosić się do pracy.
Urlop bezpłatny w celu wykonywania pracy u innego pracodawcy różni się od zwykłego urlopu bezpłatnego przede wszystkim celem, dla którego jest udzielany. Na okres urlopu pracownik świadczy swoje usługi u innego pracodawcy za porozumieniem obu pracodawców. Do udzielenia takiego urlopu konieczne jest:
- woli udzielenia urlopu bezpłatnego u macierzystego pracodawcy
- zgoda pracownika na urlop wyrażona na piśmie
- zawarcie między pracodawcami porozumienia w sprawie trwania urlopu w czasie trwania takie urlopu bezpłatnego pracownik pozostaje w dwóch stosunkach pracy:
- pracodawca, który udzielił mu urlopu bezpłatnego na rzecz świadczenia usług u innego pracodawcy, jednak stosunek do pracy zostaje zawieszony
- z nowym pracodawcą poprzez złożenia przez obie strony oświadczenia woli.
Na czas zatrudnienia u innego pracodawcy, główny pracodawca udziela pracownikowi urlop bezpłatny. Okres tego urlopu wlicza się do lat pracy, dzięki czemu nowy pracodawca nie musi zatrudniać najętych pracowników na podstawie umowy o pracy. Może ich zatrudniać na przykład na umowę zlecenie lub o dzieło.
Podsumowując podczas przebywania na urlopie bezpłatnym trzeba się liczyć, że nie dostaniemy wynagrodzenia a także, że po upłynięciu 30dni urlopu nie będziemy ubezpieczeni zdrowotnie przez pracodawcę. Ponadto im dłużej jesteśmy na takim urlopie, tym więcej dni do urlopu wypoczynkowe zostanie nam zredukowane po powrocie. Jednak pozytywnym aspektem jest to, że pracodawca nie wnika, co robimy podczas takiego urlopu, więc nie zabrania nam to zatrudniać się u innych pracodawców. Po zakończeniu urlopu pracodawca jest zobowiązany zapewnić nam możliwość powrotu na stanowisko pracy, jakie zajmowaliśmy przed przejściem na urlop bezpłatny.
Źródła:
- „Prawo pracy 2007” - Magdalena Stojek Siwińska , wydawnictwo: Warszawa 2007,
- „Kodeks pracy” - wydawnictwo: Kraków 1996,
Por. http://urlopy.wieszjak.pl/wypoczynkowy/79501,Urlop-bezplatny.html
Cyt. „Prawo pracy 2007” - Magdalena Stojek Siwińska , wydawnictwo: Warszawa 2007, str. 250
- Cyt. „Kodeks pracy” - wydawnictwo: Kraków 1996,
Por. http://www.prawopracy.org/content/view/142/16/ „przed ostatni akapit”
3