PRODUKTY GOTOWE- ZASADY WYCENY I EWIDENCJI

Zasady wyceny produktów

Produkty gotowe oraz produkcję niezakończoną wycenia się na poziomie:

• rzeczywistego kosztu wytworzenia lub

• stałych cen ewidencyjnych, którymi mogą być:

• rzeczywisty koszt wytworzenia z ubiegłego okresu,

• planowany koszt wytworzenia,

• ceny sprzedaży netto stosowane w jednostkach gospodarczych, które nie obliczają rzeczywistego kosztu wytworzenia.

Półfabrykaty są wyceniane w ciągu roku obrotowego według takich samych zasad jak produkty gotowe tj. według rzeczywistego kosztu wytworzenia i sta­łych cen ewidencyjnych.

Produkty w toku, jednostka może wycenić w wysokości bezpośrednich ko­sztów wytworzenia lub tylko kosztów materiałów bezpośrednich, bądź nie wyceniać ich w ogóle jeśli nie zniekształca to stanu aktywów albo wyniku fina­nsowego jednostki.

Koszt wytworzenia produktu - (art. 28 ust. 3 i 4 Uor) obejmuje:

• koszty pozostające w bezpośrednim związku z danym produktem oraz

• uzasadnioną część kosztów pośrednio związanych z jego wytworzeniem.

Koszty bezpośrednie obejmują wartość zużytych materiałów bezpośred­nich, koszty pozyskania i przetworzenia związane bezpośrednio z produkcją i inne koszty poniesione w związku z doprowadzeniem produktu do postaci i miejsca, w jakich znajdują się w dniu wyceny.

Do uzasadnionej, odpowiedniej do okresu wytwarzania produktu, części kosztów pośrednich zalicza się:

• zmienne pośrednie koszty produkcji oraz

• tę część stałych, pośrednich kosztów pro­dukcji, które odpowiadają poziomowi tych kosztów przy normalnym wykorzy­staniu zdolności produkcyjnych.

Do kosztów wytworzenia nie zalicza się kosztów:

• ogólnego zarządu,

• będących konsekwencją nie wykorzystanych zdolności,

• produkcyjnych i strat produkcyjnych,

• kosztów sprzedaży produktów,

• magazynowania wyrobów gotowych.

Metody wyceny rozchodu i zapasu końcowego produktów gotowych

W przypadku, gdy jednostka gospodarcza do ewidencji produktów stosuje rzeczywisty koszt wytworzenia, to wycena rozchodu produktów może być dokonana według jednej z metod:

• przeciętnego rzeczywistego kosztu wytworzenia,

• zasady FIFO - „pierwsze przyszło - pierwsze wyszło",

• zasady LIFO - „ostatnie przyszło - pierwsze wyszło",

• szczegółowej identyfikacji rzeczywistych kosztów wytworzenia.

Jeżeli ewidencja produktów gotowych prowadzona jest wyceniany według stałych cen ewidencyjnych wówczas należy ustalić odchylenia od cen ewidencyjnych.

Odchylenia od cen ewidencyjnych powstają wtedy, gdy ceny ewidencyjne (planowany koszt wytworzenia) różnią się od rzeczywistego kosztu wytworzenia.

Porównanie rzeczywistego kosztu wytworzenia produktów z ich stałą ceną ewidencyjną następuje na koncie rozliczeniowym „Rozliczenie produkcji”.

Na stronie Ct konta „Rozliczenie produkcji”, w korespondencji z kontem „Wyroby gotowe” ujmowany jest bieżąco przychód wyrobów gotowych do magazynu wycenionych w stałych cenach ewidencyjnych.

Na stronie Dt konta „Rozliczenie produkcji” ujmuje się rzeczywisty koszt wytworzenia produktów.

Różnica między rzeczywistym kosztem wytworzenia i ich wartością według stałych cen ewidencyjnych podlega przeksięgowaniu z konta „Rozliczenie produkcji” na konto „Odchylenia od cen ewidencyjnych produktów”. Na koniec okresu sprawozdawczego konto „Rozliczenie produkcji” nie wykazuje salda.

Odchylenia od cen ewidencyjnych pro­duktów gotowych mogą mieć charakter odchyleń:

• debetowych lub

• kre­dytowych.

Rzeczywisty koszt wytworzenia > Stała cena ewidencyjna

= Odchylenia debetowe

Rzeczywisty koszt wytworzenia < Stała cena ewidencyjna

= Odchylenia kredytowe

Na koniec okresu sprawozdawczego odchylenia od cen ewidencyjnych produktów są rozliczane pomiędzy rozchód produktów i zapas końcowy.

Etapy rozliczania odchyleń od cen ewidencyjnych:

• ustalenie wskaźnika narzutu odchyleń pozwalającego ustalić o ile procent stałe ceny ewidencyjne różnią się od rzeczywistego kosztu wytworzenia,

• obliczenie narzutu odchyleń od cen ewidencyjnych przypadających na rozchodowane produkty.

Wskaźnik narzutu odchyleń przypadających na rozchodowane produkty oblicza się według nastę­pującej formuły:

W_no = ( O_sp + O_o ) x 100 : (Psk + P_R)

n_{oR =} W_no x P_R 100

gdzie:

W_no - wskaźnik narzutu odchyleń

O_sp - odchylenia przypadające na zapas początkowy produktów

O_o - odchylenia okresu bieżącego

Psk- produkty saldo końcowe

P_R - wartość rozchodu produktów

n_oR - narzut odchyleń przypadających na rozchodowane produkty

Schemat 5 Ewidencja przychodu produktów gotowych

Koszty działalności Produkty gotowe Koszt wytworzenia

sprzedanych

produktów

(3) (5)

(1)

(2)

Rozliczenie kosztów

działalności

(4)

(6b)

(6a)

Odchylenia od cen

ewidencyjnych

produktów gotowych

Sp.X Sp. Y

(7a)

(7b)

Objaśnienia do schematu 5:

1. Pw - przyjęcie produktów do magazynu wycenionych wg stałych cen ewidencyjnych.

2. Rzeczywisty koszt wytworzenia produktów sprzedanych bezpośrednio z produkcji.

3. Przyjęcie produktów gotowych do magazynu jednostki w przypadku, gdy ich ewidencja jest prowadzona wg rzeczywistego kosztu wytworzenia.

4. PK - przeksięgowanie rzeczywistego kosztu wytworzenia ujmowanego w ewidencji księgowej w stałych cenach ewidencyjnych.

5. Wydanie produktów gotowych z magazynu odbiorcom (kontrahentom).

6. Odchylenia od cen ewidencyjnych produktów gotowych powstałe w okresie:

a) odchylenia Dt, gdy rzeczywisty koszt wytworzenia jest większy od ceny ewidencyjnej,

b) odchylenia Ct, gdy rzeczywisty koszt wytworzenia jest mniejszy od ceny ewidencyjnej.

7. Odchylenia od cen ewidencyjnych przypadające na sprzedane produkty gotowe:

a) odchylenia Dt (dodatnie),

b) odchylenia Ct (ujemne).

Schemat 6 Ewidencja sprzedaży produktów gotowych

Produkty gotowe Koszt wytworzenia

sprzedanych produktów

(1)

Odchylenia od cen

ewidencyjnych

produktów

(3a)

(3b)

Sprzedaż produktów Rozrachunki

z odbiorcami

(2a)

VAT należny (2)

i jego rozliczenie

(2b)

Rozrachunki „4” Podatki i opłaty

publicznoprawne

(4a)

Rozliczenie kosztów Koszty sprzedaży

(4b)

Objaśnienia do schematu 6:

1. Wz - rozchód sprzedanych produktów gotowych wg stałych cen ewidencyjnych.

2. Faktura VAT za sprzedane produkty gotowe:

a) wartość sprzedanych produktów w cenie sprzedaży netto,

b) należny podatek VAT.

3. PK - przeksięgowanie odchyleń od cen ewidencyjnych przypadających na sprzedane produkty gotowe:

a) odchylenia Dt,

b) odchylenia Ct.

4. PK - naliczenie podatku akcyzowego od sprzedaży produktów gotowych

4a) ujęcie podatku akcyzowego jako kosztu rodzajowego

4b) ujęcie podatku akcyzowego w układzie kalkulacyjnym

---