Wykład 1 15.03.2012
genetyka - nauka o zmienności genetycznej i dzidziczeniu
organizmy eukariotyczne - „eu” - prawdziwy, obecność jądra zapewnia ochronę DNA
enzymy restrykcyjne - forma obrony, niszczenie obcego materiału genetycznego
Tylko komórka prawidłowa „ma prawo” do podziału, gdy dzieli się jako komóka zmieniona mówimy o nowotworze.
Glikoliza dostarcza 30% energii, pozostała ilość pochodzi z fosforylacji oksydacyjnej.
Genom jądrowy 3 000 000 000 par zasad
Genom mitochondrialny 16 569 par zasad
3% genomu - geny - 90 000 000 par zasad (90 Mb)
17 % genomu - niekodujące, związane z genami
80 % - nie wiadomo
kariotyp - rozwalone jądro
kariogram - chromosomy pozbierane w pary homologiczne i ułożone
morfologia chromosomów:
nie widać przewężenia wtórnego, stąd nazywa się satelitą, nie ma histonów, dlatego niewybarwione
euchromatyna - chromatyna luźna, aktywna
heterochromatyna - zwarta, nieaktywna
na 10 chromosomach - geny rRNA - rybsomalne RNA, przewężeniem wtórnym jest oddzielony region jąderkotwórczy
Kształty chromosomów:
metacentryczne
submetacentryczne
akrocentryczn
telocentryczne
Mitochondrium:
22 geny tRNA, geny 2 typów RNA oraz geny kodujące 13 peptydów będących podjednostkami różnych etapów fosforylacji oksydacyjnej, 2 nici kodujące
cistron - gen kodujący podjednostkę białka
mtDNA - inicjator translacji - tryptofan, brak intronów i mechanizmów naprawczych, obie nici podlegają transkrypcji i translacji, przekazywane przez komórkę jajową
mitochondria są jednym z czynników starzenia się komórki
długowieczność roślin - mtDNA jest większy
5.04.2012
polimorfizm chromosomowy (przykład - ryjówka aksamitna) - rozród powodował hybrydyzację, mogą się krzyżować i dawać płodne potomstwo mimo różnych genotypów
istnieją gatunki, które mogą posiadać dwa chromosomy Y w dwóch fragmentach np. psowate (lisy, jenoty)
triploidia - powstały przez dyspersję
syndaktylia - zrosłopalczastość
zaśniad groniasty - powstaje w wyniku dispermii, macica zawiera fragmenty rozrostu trofoblastycznego z obrzękiem podścieliska, wśród których może być płód
Bos taurus primigenius - pochodzi od tura dużego
Y - nie ma sekwencji kodujących, dlatego może być polimorficzny
promieniowanie jonizujące - degaduje obie nici DNA, mutagenny
fotoliaza - nie potrafi naprawić bez matrycy, jeśli uszkodzone są dwie nici to nie ma możliwości naprawy
najmniej odporne na promieniowanie są komórki szpiku
osłabiona promieniowaie UV nie powoduje mutacji
eskimosi posiadają śniadą cerę na skutk utrzymania diety bogatej w witaminę D przez jedzenie rybich wątrób
bruzdy w helisie DNA umożliwiają zakotwiczenie białka regulatorowego, domena regulatorowa posiada skoki ( jak śruba), co umożliwia dopasowanie
to co na lewo od promotora transkrypcji - UPSTREAM
kompleks białek transkrypcyjnych
p53 - białko konstytutywne, pracuje cały czas
retinoblastoma - efekt braku p53
jeśli dziecko est zmutowane to urodziło się z jedną kopią genu, w przypadku uszkodzenia drugiej kopii genu dochodzi do wystąpienia siatkówczaka
białko patrolowe - kontrola komórki, sprawdzenie mutacji, jeśli komórka jest uszkodzona dochodzi dopobudzenia białka p21 -----> apoptoza
kinazy zależne od cyklin
utrata heterozygotycznosći (loss of heterozygosity) - osbnik rodzi się heterozygotą, ale w trakcie zycia traci drugi wariant i nie zostaje nic
u świni brak chromosomów telocentrycnzych
crossing over - wymiana fragmentów niesiostrzanych chromatyd chromosomów homoligicznych, nie prowadzi do powstania nowych cech, gdy zachodzi między chromatydami niesiostrzanymi - uorawniona
w wyniku mutacji powstają nowe cechy, w wyniku crossing over nowe kombinacje cech
chiazmy - wypustki sprawdzające czy geny są odpowiednio ulokowane względemchromosomów tworzących tetrady
mutacje nie są uprawnione - odmienność w jednym z chromosomó homologicznych
epigeneza - zmiany chemiczne genów
metylacja proawdzi do unieczynnienia, może być cofnięta przez demetylację
niektóre geny w postaci aktywnej są zmetylowane
12.04.2012
Immunogenetyka - genetyka procesów odpornościowych
MHC - główny układ zgodności tkankowej (major histocompability complex) - poned 100 genów u człowieka na 6. chromosomie
geny odpornościowe są ortologiczne, mają wspólne pochodzenie
zasada tolerancji Cricka - trzecia litera kodonu może być różna dla tgo samego aminokwasu
produkt eksonu = domena
fitness = dostosowanie
snipy - podstawienia jednonukleotydowe
rewertycje - mutacja powracająca do stanu wyjściowego
gen MHC - supergen, 140 genów położonych w jednym locus - crossing over 0,5%,
u świni geny MHC są położolna na 7. chromosomie
kodują one MHC klasy I, II i III - ponad 20 białek dopełniacza
HLA - MHC człowieka
jeden człowiek nie może być odporny na wszystko, ale populacja tak
haplotyp - grupa genów sprzężonych, nie ulegają one crossing over (geny mitochondrialne)
26.04.2012
IMMUNOGENETYKA 2
za inicjowanie odpowiedzi immunologicznej są odpowiedzialne MHC klasy I i II
geny supresji nowotworowej dają białko supresji nowotworowej, które wchodzi w interakcję z białkeim p21 i kieruje komórkę na drogę apoptozy
MHC klasy I i II prezentują obce antygeny i białka zmienione nowotworowo
domena kotwicząca białka MHC jes stała, constant
rowek MHC - szczelina histoglobuliny
limfocyty potrafią rozpoznać antygen dzięki odpowiednim receptorom, potrafią rozwinąć specyfczną odpowiedź
BCR - receptor limfocytu B - popularne przeciwciało
TCR - receptor limf. T - rozwija odpornośc stałą
białka dopełniające wiążą się do kotwicy i wspomagają w niszczeniu patogena
nie ma dwóch takich samych limfocytów pod względem receptorów
17.05.2012
Rodzaje płci:
chromosomowa - kariotyp
genetyczna - gen Sry
chromatynowa - obecność lub brak ciałka Barra
gonadowa - rodzaj tkani tworzącej gonady (pierwszorzędowe cechy płciowe)
narządowa wewnętrzna - narządy płciowe wewnętrzne
narządowa zewnętrzna - narządy płciowe zewnętrzne
fenotypowa - II i III rzędowe cechy płciowe
ten sam gen może wytwarzać różne białka w zależności od narządu - polimorfizm wewnątrzgenowy
badanie klasyczne chromosomów nie wykazuje chemicznych modyfikacji
osiąganie płci przez samca:
produkt genu Sry łączy się z genem położonym na którymś z autosomów
białko Sry jest białkiem regulatorowym, składa się na promotorze genu regulatorowego
na białku regulatorowym układają się inne białka
TBP - łączy się z sekwencją TATAAA...
bruzdy DNA decyują o jego aktywnośći
hormony MIS i inhibina hamują rozwój przewodów Mullera
PAR - pseudoautosomal region - region homologiczny dla X i Y, tu zachodzi crossing over
może dojść do przeniesienia Sry na X
Sry hamuje działanie DSS
hermafrodyta - zawiera gonady męskie i żeńskie
interseks - osobnik o płci niezdefiniowanej
pseudohermafrodyta - oba rodzaje gonad, ale nieaktywnych
obojnactwo sekwencyjne - u ryb starych ewolucyjnie - mogą zmieniać płeć
hormony sterydowe - mniejsze, mogą przenikać przez błony komórkowe, uruchamiają wiele genów
hormony białkowe - receptory w błonach, uruchamiają 2-3 geny
komórki śródmiąższowe - odpowiedzialne za powstawanie narządów płciowych zewnętrznych i wewnętrznych
testosteron - powstawanie płci narządowej wewnętrznej, przechodzi do komóek na drodze dyfuzji
niewrażliwość na androgeny - brak receptrów androgenowych
płeć u samic:
inaktywacja jednego z chromosomów X, jest ona losowa, w różnych komókach dochodzi do inaktywacji różnego chromosomu, w efekcie w organizmie ok. 50% komrórek ma aktywny chrmosom X pochodzący od ojca, drugie 50% od matki
2 chromosmy X są aktywne tylko w komórkach linii płciowej
w przypadku hemofilii aby nie zachorować musi być d0 20 % produktu genowego , do przeżycia wystarczą 2 %
u samic psów funkcje czynników krzepliwośći przejmują albuminy
te same geny determinacji płci ulegają ekspersji u człwieka i wieloryba
najważniejszy jest motyw domeny wiążącej się z DNA, 4 ciche mutacje nie wywołujące żadnej zmiany w sekwencji aminokwasów
Freemartnizm:
warunki:
co najmniej podwójna owulacja i powstanie dizygotycznych bliźniąt
zarodki muszą być różnej płci
anastomoza naczyń omoczni i kosmóki obu płodów musizajść przed 45 dniem ciąży ----> wymiana hormonów determinacji płci
pod wpływem wydzielania MIS przez samca, samica również zatraci przewody Mullera co doprowodzi do jałowości samicy
u ludzi nie dochodzi - anasromoza zachodzi gdy geny determinacji płci są nieaktywne