TEMAT - Wrażenie i nastrój w interpretacji plastycznej dzieła muzycznego.

 

ZAGADNIENIA PROGRAMOWE

 

-         - Rewolucja impresjonistyczna w malarstwie

-   -   Nowa koncepcja operowania kolorem, światłem i muzyką dla oddania nastroju i wrażenia.

-         - Inspiracje z obszaru nauki - kolor jako funkcja światła - rozszczepienie światła białego w  

       pryzmacie.

-         - Pleneryzm i migawkowość wrażeń barwnych i świetlnych.

-         - Malowanie improwizacyjne (alla prima) i rozpad struktury obrazu - dywizjonizm.

-         - Nowa „kolorystyka dźwiękowa - system dur-moll i skala całotonowa - malowanie dźwiękami.

-         - Malarska interpretacja utworu dźwiękowego.

CELE:

 POZNAWCZE:

-   definicja impresjonizmu

-         zjawiska związane z twórczością impresjonistów

-         przedstawiciele kierunku:

        malarstwo: C.Monet, E.Degas, A.Renoir, C.Pissarro

        muzyka: C.Debussy, M.Ravel

-         technika malarska - dywizjonizm

-         wpływ impresjonizmu na malarstwo i muzykę

-         wspólnota języka plastyki i muzyki - barwy, tempo, nastrój, dynamika, charakter.

 

KSZTAŁCĄCE:

-         doskonalenie umiejętności słuchania utworu muzycznego

-         kształcenie umiejętności malowania improwizacyjnego (alla prima)

-         doskonalenie umiejętności stosowania barw czystych, rozświetlonych z rozszczepienia promienia światła białego w pryzmacie

-         swobodna ekspresja plastyczna

-         umiejętność stworzenia oryginalnej interpretacji plastycznej słuchanego utworu muzycznego

-         określenie nastroju utworu słuchanego i wybór odpowiednich reprodukcji obrazów

-         kształcenie umiejętności prezentacji swoich prac - wernisaż

 

WYCHOWAWCZE:

-         Rozumienie różnych wydarzeń artystycznych

-         Tolerancja wobec wydarzeń artystycznych w sztuce

-         Aktywny udział w zabawie przy tworzeniu własnego dzieła

METODY:

-         pogadanka, „burza mózgów”, eksperyment laboratoryjny problemowy, metoda problemowo-twórcza, słuchanie muzyki, metoda ekspozycji, ćwiczenia praktyczne

 

FORMA PRACY

-         indywidualna, zbiorowa, praca w grupach

 

ŚRODKI DYDAKTYCZNE

-         plansze o barwach - czyste (podstawowe i pochodne), dopełniające

-         koło barw - „wiatraczek”

-         rzutnik do przeźroczy

-         zestaw przeźroczy „Impresjonizm”

-         radiomagnetofon z odtwarzaczem płyt CD

-         płyta CD z nagraniami utworów Debussy'ego

-         tablica z przypiętymi reprodukcjami obrazów C.Moneta, E.Degasa, A.Renoira, C.Pissarra

-         pryzmat do prezentacji widma światła białego

-         reflektor

-         tablica z widmem rozszczepionego promienia światła białego

 

MATERIAŁY I PRZYBORY

-         karton A-3, małe kartony A-6, farby plakatowe, pędzle, pastele olejne, różne materiały do „tworzenia muzyki” do słuchanego utworu (folia, patyki, papier, klucze, pudełka, butelki itp.), karty pracy dla grup z opisem eksperymentów, zadań do wykonania

PRZEBIEG ZAJĘĆ

                      TOK LEKCJI

	REALIZACJA	UWAGI
1.Wprowadzenie tematu lekcji	Przypomnienie wiadomości o barwach Nauczyciel - na podstawie tablic o barwach i koła barw proszę o przypomnienie podziału barw. Jakie barwy poznaliśmy? Uczeń - wymienia grupy barw - podstawowe, pochodne, dopełniające - posługując się tablicami i kołem barw. Omawia powstawanie barw pochodnych i dopełniających. N. - impresja, jakie są wasze skojarzenia z tym słowem? U. - na zasadzie spontanicznych wypowiedzi, „burzy mózgów” odpowiadają na pytanie: odczucie, wrażenie, chwila itp.   N. - dzieli uczniów na cztery grupy: I, II, III, IV. Otrzymują oni karty pracy z opisem eksperymentu, zadania do wykonania oraz potrzebne pomoce dydaktyczne do prezentacji zadania.   N. - przydział eksperymentu dla grupy (rozdanie zadań na kartkach): I - Rozszczepienie światła w pryzmacie - zjawisko tęczy (pryzmat i reflektor). II - Oświetlenie przedmiotów światłem o różnych barwach (reflektor i kolorowe przesłony - barwy podstawowe i pochodne). III  -Widmo tęczowe - wirujące koło barw. IV - Zestawienie plam o barwach czystych (podstawowych i pochodnych) obok siebie i ich wzajemne oddziaływanie.   żółty - czerwony żółty - zielony żółty - niebieski żółty - fioletowy czerwony - zielony czerwony - pomarańczowy czerwony - fioletowy niebieski - czerwony niebieski - fioletowy niebieski - zielony niebieski - pomarańczowy	Rozmowa o barwach ma na celu przypomnienie wiadomości. Wyjaśnienie słowa „impresja” jako wprowadzenie do tematu.            Eksperyment ma na celu zapoznanie z techniką impresjonistyczną - dywizjonizm.   Twórczość impresjonistów - wykorzystanie odkryć naukowych. Zapoznanie się z twórczością impresjonistów.     Na małych kartkach A-6 uczniowie za pomocą farb plakatowych malują plamy barwne. Obserwacja zależności między barwami położonymi obok siebie.
2.Prezentacja obrazu „Impresja-wschód słońca” C.Moneta.	N. obserwuje pracę uczniów w zespołach. Kolejno przedstawiciele zespołów demonstrują i omawiają wykonane zadania, omawiają zaobserwowane zjawiska i zależności.  N. prosi o przyjrzenie się reprodukcjom obrazów na tablicy. Zapoznaje uczniów z założeniami i cechami malarstwa impresjonizmu. Omówienie cech na podstawie obrazu „Impresja-wschód słońca” C.Moneta.	Prezentacja reprodukcji obrazów malarzy impresjonistów na tablicy. Pokaz Przeźroczy „Impresjonizm”, zwrócenie szczególnej uwagi na twórczość C.Moneta.
1. Krótka prezentacja utworu muzycznego „Morze” C.Debuss	N. prosi o wysłuchanie fragmentu utworu muzycznego, jednocześnie słuchając i patrząc na reprodukcję obrazu C.Moneta. N. pyta o wrażenia i odczucia uczniów. U. swobodnie wypowiadają się, mówią o swoich odczuciach.  N. przekazuje zadanie dla zespołów - tworzenie muzyki do obrazu „Impresja-wschód słońca” przy pomocy dowolnych materiałów lub przedmiotów. U. układają własny akompaniament oddając treść, charakter, nastrój obrazu. Jest to aktywna forma twórczości. U. - poszczególne zespołu demonstrują własny akompaniament do obrazu - swoje odczucia, wrażenia. Prezentacja przeprowadzonej przez uczniów improwizacji muzycznej na temat oglądanego obrazu.	Uczniowie poznają cele i zadania impresjonizmu. Uczniowie mówią o swoich odczuciach, słuchają muzyki i oglądając obraz. Jest to połączenie plastyki i muzyki.       Uczniowie za pomocą dowolnych przedmiotów, materiałów, rzeczy próbują oddać nastrój obrazu, wrażenia poprzez: klaskanie, tupanie, gniecenie folii, darcie papieru, uderzanie kluczami, pustymi pudełkami, dłońmi o ławkę itp
2.    Omówienie cech malarstwa impresjonizmu - technika malarska - dywizjonizm.	N. na podst. prezentowanych reprodukcji obrazów omawia cechy malarstwa: -         wyjście w plener -         malowanie szybkie (alla prima) -         chwytanie ulotnych wrażeń -         wpływ światła na kolor -         czerń jako kolor, a nie cień -         cień zaznaczany barwami błękitnymi -         zatarcie konturów przedmiotów -         barwy czyste, ciepłe i zimne -         wrażenie migotania - refleksy świetlne -         technika dywizjonizmu - sposób nakładania farby -         najczęściej malowano pejzaże	Omówienie na podstawie prezentowanych reprodukcji obrazów cech malarstwa impresjonizmu.
3. Słuchanie utworu „Morze”         C.Debussy'ego - ustalenie kolejności efektów barwnych i dźwiękowych	N. przed słuchaniem utworu muzycznego zwraca uczniom uwagę na uważne słuchanie i opis barwy instrumentów w utworze. U. słuchają uważnie i w skupieniu utworu „Morze”. Uczniowie porównują barwę instrumentów biorących udział w utworze do barw w malarstwie.	Dokonanie analizy dzieła muzycznego. Barwy w plastyce i muzyce - analiza formalna dzieła muzycznego. Porównanie barw w malarstwie i muzyce.
4.   Barwy w malarstwie i w muzyce.	N. - Po wysłuchaniu utworu porównajcie barwy w muzyce i w malarstwie. Określcie barwy ciepłe i zimne odpowiednimi dźwiękami w muzyce. U. odpowiadają i porównują barwy ciepłe i zimne. Określają barwy dźwięków - niskie, wysokie, ciche, głośne, delikatne, ostro brzmiące itp. Patrząc na obraz „Impresja-wschód słońca” omawiane są środki, za pomocą których malarz przedstawił wschód słońca. N. - Z jakimi dźwiękami możecie porównać sposób namalowania obrazu? U. odpowiadają wymieniając i porównując barwy z dźwiękami.	Uczniowie porównują barwy na obrazie z barwami w muzyce - reprodukcje obrazów są stale eksponowane na tablicy luz przeźroczu.
3.      Twórcza praca uczniów.	N. omawia sposób wykonania pracy plastycznej na podstawie utworu muzycznego. U. słuchając utworu „Morze” C.Debussy'ego wykonują prace plastyczne. Przedstawiają swoje odczucia, wrażenia, wizje, kojarzące się podczas słuchania utworu. U. wykorzystują odpowiednie barwy do określenia pory roku, pory dnia, zjawiska np. czerwony - zachód słońca, żółty - słoneczny dzień, szary - pochmurny dzień, deszcz, zielony, jasny niebieski - poranek, woda, niebo, cienie, ciemny niebieski - noc, wieczór itp. Należy stosować odpowiednie określenia kolorystyczne.	Tworzenie prac plastycznych na podstawie słuchanego utworu - własne wrażenia, odczucia, sposób odbioru utworu.
3.      Wernisaż prac. Omówienie wykonania zadania. Prezentacja najciekawszych prac.	Uczniowie po ukończeniu prac przekazują je nauczycielowi. Prace zawieszane są na tablicy i rozkładane na stołach. Następnie wspólnie wybrane zostają najciekawsze prace, najtrafniej oddające charakter, wrażenia, nastrój i wizję prezentowanego utworu. Uczeń-autor pracy uzasadnia sposób wykonania swojego dzieła wizję i zastosowanie barw.	Prezentacji prac towarzyszy tło muzyczne - przyciszony utwór pomaga w uzasadnianiu i omawianiu trafności wykonanych prac.

KOMENTARZ DO LEKCJI

       Sztuka jest koniecznym i nieodzownym czynnikiem wszechstronnego rozwoju osobowości dzieci i młodzieży. Bardzo ważne są metody rozwijania zdolności twórczych i szukania sposobów zachęcania do działań twórczych. Działalność plastyczna i muzyczna w przeprowadzonej lekcji dla uczniów drugiej klasy gimnazjum jest przykładem połączenia plastyki i muzyki. Temat lekcji został tak dobrany, aby zaplanowane zadania rozwijały zdolności twórcze, zdolności słuchania, umiejętności manualne, myślenia niepowtarzalnego, oryginalnego, pomysłowości, ciekawych skojarzeń i wizji.

Zadanie muzyczne jest tak sformułowane, aby dawało możliwość samorealizacji, przeżywania efektów muzycznych, ruchowych, tworzenia prostego akompaniamentu z różnych przedmiotów.

Zadanie plastyczne inspirowane słuchanym utworem muzycznym jest bardzo ważne w rozwoju młodego człowieka. Ośmiela go, daje szansę zaprezentowania przed grupą własnej odrębności i indywidualności. Oryginalność myślenia ma wpływ w wielu dziedzinach sztuki. Aby osiągnąć założone cele lekcji należy ciągle poszukiwać nowych, uaktywniających metod pracy.

Wykonane i prezentowane przez uczniów prace są bardzo ciekawe pod względem kolorystyki i oryginalnych pomysłów. Cechują się indywidualną wypowiedzią i śmiałością w podejmowaniu decyzji. Na zajęciach panowała miła atmosfera, zabawowa, a jednocześnie bardzo twórcza.

Prezentowane na lekcji ćwiczenia są środkiem inspirującym do pracy twórczej, wyzwalają pomysłowość twórcy - ucznia i nauczyciela. Zajęcia wzbudziły zaciekawienie i wyzwoliły aktywność uczniów.

Reakcja otoczenia na indywidualne wytwory sztuki może zniechęcić lub zachęcić - rozwijać zainteresowania twórcze ucznia. Dlatego musimy uczyć patrzenia na dzieła sztuki, tolerancji i obserwacji, doceniać pracę innych. Każdy wytwór jest ważny.

Uczeń w czasie lekcji powinien czuć się swobodnie w procesie twórczym, aby mógł korzystać z wiedzy nauczyciela i dostępnych pomocy dydaktycznych. Tylko wtedy praca twórcza może być wspólną pasją nauczyciela i ucznia.

Uważam, że lekcja była ciekawa, przeprowadzona w dobrym tempie i wyzwoliła pomysłowość twórczą uczniów.

---