Kwalifikowana pierwsza pomoc
Wykład 1
19.02
Zaliczenie: Kartkówki z wykładów
Tematyka wykładów:
1.Ocena stanu poszkodowanego
2.Resuscytacja
3.Wstrząs i jego rodzaje, rany, potoki, urazy głowy, brzucha, klatki piersiowej
4.Wybrane zagrożenia środowiskowe(utonięcia, poparzenia itp.)
5. Transport poszkodowanego do szpitala
Pierwsza pomoc :
Pierwsza pomoc nie może zastąpić pomocy medycznej, polega na zabezpieczeniu ratowanego, wykonujemy podstawowe zabiegi w ramach pierwszej pomocy.
Literatura:
„Podręcznik pierwszej pomocy” PZWL W-wa Buchfelder M.
„Stany zagrożenia życia - postępowanie bezprzewodowe” FHU Słomczyński Kraków 2003 r. Grześkowiak M.
Śmierć -może ona nastąpić w trzech przedziałach czasowych jako tzw. :
- śmierć tymczasowa - w ciągu kilku minut od zaistnienia urazu - 50 zgonów
- śmierć wczesna , w ciągu 2-3 godz. Po urazie 30
- śmierć późna - obszar integracji intensywnej terapii z jej wielokierunkowymi, coraz doskonalszymi możliwościami
Pierwsza pomoc - wszystkie czynności wykonywane przez osobę udzielającą tej pomocy do chwili przybycia pogotowia ratunkowego. Czynności te dotyczą zabiegów wykonywanych bezpośrednio na poszkodowanym (resuscytacja, opatrunki, unieruchomienia) jak również wokół poszkodowanego(zabezpieczenia miejsca wypadków)
Zakresy działań ratunkowych w nagłym zagrożeniu zdrowia lub życia:
Pierwsza pomoc:
- uprawnieni wszyscy dorośli i młodzież
- certyfikowanie wolontariusze ratownictwa, funkcjonariusze służb publicznych, nauczyciele, pracownicy firm transportowych
KWALIFIKOWANA PIERWSZA POMOC
Uprawnieni: specjalistyczne grupy ratownicze (GOPR, WOPR, PCK, straż pożarna)
MEDYCZNE CZYNNOŚCI RATUNKOWE:
Uprawnieni: zespoły ratownictwa medycznego (R, W, HEMS)
LECZENIE RATUNKOWE:
Uprawnieni: SOR (specjaliści medycyny ratunkowej, szpitalny zespół urazowy , wieńcowy i resuscytacyjny)
TRIADA PRZEŻYCIOWA : czas 3-4 minuty aby uratować komuś życie, układ decydujący o naszym życiu to centralny układ nerwowy , oddechowy, krążeniowy
Łańcuch ratunkowy:
1 ogniwo - pierwsza pomoc na miejscu zdarzenia, zawiadomienie służb ratowniczych
2 ogniwo - kwalifikowana pomoc medyczna, ma za zadanie przygotować poszkodowanego do transportu
3 ogniwo - kwalifikowany transport do szpitala, prowadzenia wszelkich działań podtrzymujących życie do właściwego i przygotowanego do tego celu szpitala, wybór środka transportu zależy od stanu poszkodowanego
4 ogniwo - szpitalny odział ratunkowy (SOR) , każdemu pacjentowi w stanie zagrożenia życia powinna być udzielona pomoc w zakresie koniecznym by zatrzymać śmierć.
Termin „złota godzina” - opisuje się czas mierzony od zaistnienia zdarzenia skutkującego zagrożeniem życia poszkodowanego do chwili przekazania go do oddziału ratunkowego, szacuje się że 85% ofiar śmiertelnych mogło by być uratowanych gdyby stosowali się do złotej godziny .
Zasady pomocy przedmedycznej:
1. Zabezpieczenie miejsca wypadku :
- ocen co się stało
- oceń zagrożenie(czy dalej istnieje czynnik który powoduje zagrożenie)
-zbadaj bezpieczeństwo (swoje, poszkodowanego, osób postronnych)
- zabezpiecz miejsce wypadku tak aby nie doszło do kolejnych zdarzeń i tak aby mogła dotrzeć pomoc z zewnątrz
Dopiero po wykonaniu powyższych czynności przejdź do pomocy poszkodowanym.
2.Ocena wstępna poszkodowanego:
- wygląd ogólny
- stań świadomości
- czynności życiowe
-badanie fizykalne - jako konsekwencja oceny wstępnej
Kryteria oceny:
- czy ofiara samodzielnie chodzi
-czy ma drożne drogi oddechowe
-częstość oddechów
- obecność tętna obwodowego
-wygląd skóry
-ocena nawrotu kapilarnego
-zdolność do spełnienia prostych poleceń jako wyraz świadomości
3. Wezwanie pomocy:
- 999 pogotowie ratunkowe
-998 straż pożarna
-112 ogólne z komórek
-997 policja
-985 GOPR
-601 100 100 WODR
Co mówić:
- adres dokładny i miejscowość
- co się stało
- ilość osób poszkodowanych
- stan poszkodowanego
- swoje nazwisko i telefon
- nie odkładaj telefonu jako pierwszy gdyż dyspozytor może mieć dodatkowe pytania
ICE - In Case of Emergency = w nagłym wypadku
Kodeks Karny: Art. 162.&1 Mówiący o obowiązku udzielenia pierwszej pomocy pod karą do 3 lat więzienia
&2. Mówi o tym że osoba która nie udzieli pomocy do której jest konieczne poddanie się zabiegowi lekarskiemu nie podlega karze.
OCENA STANU POSZKODOWANEGO
(po ocenie wstępnej)
Wstępna ocena poszkodowanego - służy rozpoznaniu najważniejszych zagrożeń życia i przeprowadzenia jej w ciągu kilkunastu sekund.
Ocenia się:
-wygląd ogólny poszkodowanego
- stan świadomości
-oddychanie
-krążenie
Świadomość - zdolność do odbierania, rejestrowania i zintegrowanego przetwarzania informacji a także celowego reagowania na bodźce
Przytomność - czuwanie, potencjalna zdolność do odbierania bodźców i reagowania na nie
Komunikatywność poszkodowanego:
Przytomni- z pełnym kontaktem słownym lub migowym
Zamroczony - odpowiedzi słowne spowolniałe , nieadekwatne
Półprzytomny - z żywa celowa obroną na ucisk , ukłucie
Nieprzytomny - bez reakcji obronnych z obecnymi reakcjami odruchowymi
Głęboko nieprzytomny- bez reakcji odruchowych
Skala Glasgow:
Jest najbardziej popularna skalą pomagająca określić jak głęboko poszkodowany jest nieprzytomny
GSC składa się z 3 etapów i ocenia u badanego :
-otwieranie oczu (pkt 1-4)
-reakcja słowna (pkt 1-5)
- odpowiedź ruchowa (pkt 1-6)
Zsumowanie punktów: Może ocenić jak głęboko poszkodowany jest nieprzytomny, maksymalna ilość pkt 15 - oznacza pełną świadomość , zaś minimalne 3 - oznacza że poszkodowany jest głęboko nieprzytomny, ilość 8 pkt lub mniej oceniają że poszkodowany jest w śpiączce
Skala AVPU:
A (Alert) - pacjent przytomny, skupia uwagę
V(Verbal) - pacjent reaguje na polecenie głosowe
P(Pain) - reaguje na ból
U(Unresponsive) - pacjent jest nieprzytomny, nie reaguje na żadne bodźce
Stosowana w krajach anglosaskich do oceny świadomości.
Ocena procesu oddychania:
-częstość oddechu
- jakość oddechu
- rytm oddychania
Częstość oddechów:
Noworodek - 40/50 na minutę
Małe dziecko - 18/25 na minutę
Dorosły - 16-20 na minutę
Oddech prawidłowy :
Oddech regularny - równomiernie głęboki , wykonywany bez wysiłku, przez nos, bez szmerów , bez zapach (zapachy po spożyciu pokarmów, używek) z równomiernym unoszeniem i opadaniem boków klatki piersiowej podczas wdechu
Zmiany w oddychaniu w warunkach patologicznych:
-oddech zwolniony
-nadmierna wentylacja płuc(hiperwentylacja)
-zmniejszona wentylacja płuc(hipowentylacja)
- bezdech
-duszność wydechowa i wdechowa
-oddychanie wysiłkowe np. oddechy z udziałem dodatkowych mięśni oddechowych np. skrzydełka nosa
Szmery oddechowe:
-prawidłowych szmerów oddechowych (oddech prawidłowy)
-świstów (przy zwężeniu dróg oddechowych)
- furczeń (w astmie oskrzelowej)
-trzeszczeń (w obrzęku płuc)
Rytmy oddychania:
- oddech prawidłowy
- oddech biota - po kilku głębokich oddechach następuje zatrzymanie oddechu
- oddech Cheyne'a - Stokesa -Wzrastający, przerwa
- oddech Kussmaula - cały czas taki sam , szybki
-oddech paradoksalny- klatka piersiowa unosi się podczas wydechu
-oddech świszczący
Duszność - objaw subiektywny polegający na uczuciu braku powietrza, objawem jest wzmożona praca dodatkowych mięśni oddechowych , przyjmowanie [pionowej pozycji ciała, świst oddechowy, sinica , niepokój pacjenta
Przyczyny duszności:
Zmiany w układzie krążenia - osłabienie pracy lewej komory serca, niewydolność krążenia
Zmiany w układzie oddechowym - niedrożność oddechowa, uraz klatki piersiowej, zmniejszenie powierzchni oddechowej
Sinica - niebieskie lub sino czerwone zabarwienie skóry i błon śluzowych spowodowane zwiększona zawartością C2O.
Wyróżnia się sinice:
- z powodu upośledzenia wymiany gazowej w płucach
- mieszaniem się krwi tętniczej z krwią żylna
- zwolniony przepływ w sieci naczyń włosowatych , przyspieszony zużyciu tlenu
Kaszel - odruch obronny polegający na nagłym wydechu przy skurczy mięśni oddechowych w celu wyrzucenia ciała obcego
Tętno - to wyczuwalne przez skórę uderzenie fali krwi wypchniętej z lewej komory serca o ścianę tętnic. Podczas skurczu serca wyczuwamy uderzenia tętna(Sistole). Podczas rozkurczu serca (pauzy) tętno jest niewyczuwalne (Distole).
Cel:
-oceny stanu chorego
- ocena pracy serca
-ocena wydolności układu krążenia
Tętno zależne jest od:
-objętości krwi
-ciśnienia krwi
-akcji serca
-jakość naczyń tętniczych
-zastawek serca
Cechy tętna:
-częstość
-miarowość
-napięcie
Częstość tętna to liczba uderzeń na minutę, wyróżniamy:
-prawidłowe
-przyspieszone
-zwolnione
Cecha zmienna zależy od :
-wiek
-wysiłek
-stan emocjonalny
-temperatura
-płci
-wagi
-przyjmowania leków
- spożywania posiłków
Częstość uderzeń tętna:
-płód 120-140
- noworodek - 130-140
- 1 rok 110-130
-2-5 lat 100
- nastolatek 80
Dorosły 66-76 w spoczynku
88-200 po wysiłku
Częstość tętna ulega zwiększeniu po:
-wysiłku
-silnych emocjach
-jedzeniu
-używkach
Zwolnieniu:
-sen
-u dobrze wytrenowanych sportowców
Miarowość : to porównanie długości przerw między uderzeniami
- tętno prawidłowe - pulsuje równomiernie a przerwy są równe
W zależności od miarowości wyróżniamy:
-wypadanie tętna
-niemiarowość całkowita
-skurcze dodatkowe
-częsty skurcz napadowy
Napięcie - to siła z jaką fala krwi pokonuje opór naczyń, nazywany jest inaczej wysokością fali, zależnej od ciśnienia krwi i stanu tętnic. Wyznacznikiem jest siła ucisku jaką trzeba przyłożyć aby tętno stało się niewyczuwalne. W Zależności od napięcia wyróżniamy tętna:
-twarde
-słabo napięte
-nitkowate (bardzo słabe)
Miejsce badania tętna: wyczuwalne jest na tętnicach leżących pod skórą na twardym podłożu (kości)
- tętnica promieniowa
-żuchwowa
- skroniowa
-szyjna
-udowa
-grzbietowa
-stopy
Tachykardia - jest to określenie częstości akcji serca powyżej 100 razy na minutę
Bradykardia - rzadkoskurcz, wolna czynność serca powyżej 60 razy na minutę
Badanie fizykalnie to całkowite badanie od głowy do stóp. Badając dotykiem należy poszukać następujących cech urazu:
-deformacji części ciała
-otwartych ran
-obrzęków
-tkliwości
Obrzęk - to reakcja organizmu na uraz
Tkliwość - nadmierna wrażliwa na ból na danej okolicy
Wywiad Sample:
-S - objawy
-A - alergie
-M - medykamenty
- P - przeszłość chorobowa
-L - ostatni posiłek
-E - wydarzenia poprzedzające wypadek
4