Dyrektywa ACE Nr 80-64 /Wyciąg/
WYTYCZNE DOWÓDZTWA REGIONALNEGO NATO W EUROPIE (ACE)
W ZAKRESIE DZIAŁANIA WOJSK PO WYSTĄPIENIU SKAŻEŃ PRZEMYSŁOWYCH
1. Wstęp
Dyrektywa ACE nr 8064 dotyczy wszystkich stałych i tymczasowych Międzynarodowych Sztabów Wojskowych w czasie działań pod dowództwem Naczelnego Połączonego Dowództwa Sił NATO w Europie (Supreme Allied Command Europe - SACEUR). Wytyczne określają zakres działań wojsk w przypadku wystąpienia zagrożeń skażeniem toksycznymi środkami przemysłowymi (TSP) oraz sposoby postępowania sił NATO w celu przeciwdziałania powstałym skażeniom, zgodnie z obowiązującymi stanagami oraz dyrektywami NATO.
Uwolnienie TSP może spowodować zagrożenie dla ludności i jednostek wojskowych działających na danym obszarze. Zagrożenie to jest związane nie tylko z właściwościami toksycznymi TSP lecz także z ryzykiem eksplozji, pożarów i powstających przy tym trujących produktów.
Siły zbrojne nie powinny być narażane na działanie TSP, o ile nie jest to konieczne
z wojskowego punktu widzenia. Jednostki nie posiadające odpowiedniego wyszkolenia, sprzętu, personelu, nie powinny być rozmieszczane na obszarach zagrożonych skażeniami TSP. Za planowanie i koordynację prowadzonych działań w takich obszarach odpowiedzialny jest dowódca. Powinien on mieć świadomość, że groźba pojawienia się TSP może stanowić instrument nacisku na przebieg realizowanych przez niego zadań. Dlatego też musi posiadać wiarygodne źródło informacji dotyczących istnienia i poziomów zagrożenia ze strony TSP. Jest także odpowiedzialny za uświadomienie potencjalnego zagrożenia podległym wojskom oraz wyposażenie ich w niezbędny sprzęt. Planując prowadzenie jakichkolwiek działań w obszarze zagrożenia, dowódca powinien konsultować się z odpowiednimi specjalistami. W konsultacjach uczestniczyć muszą: oficer odpowiedzialny za obronę NBC, prawnik, lekarz, oficer rozpoznawczy i rzecznik prasowy. Dodatkowo dowódca może zażądać opinii ze źródeł cywilnych.
2. Procedury
2.1. Charakterystyka ogólna.
Większość TSP występujących w formie gazowej jest niebezpieczna dla organizmów żywych. Najwyższe stężenia par TSP, występujące w punkcie uwolnienia, mogą także powodować zmniejszenie zawartości tlenu poniżej poziomu niezbędnego do życia. TSP mogą skażać powietrze, teren i przemieszczać się wzdłuż dolin i wąwozów, mając tendencję do zalegania w piwnicach, budynkach, lasach oraz wszędzie tam, gdzie jest mała turbulencja powietrza. Z tego powodu preferowane jest rozmieszczanie stacjonarnych obiektów wojskowych w obszarach zagrożonych TSP na wzniesieniach, na otwartej przestrzeni oraz od strony nawietrznej w stosunku do źródeł TSP.
Najskuteczniejszym sposobem postępowania w przypadku masowego uwolnienia TSP jest natychmiastowa ewakuacja. Obecnie pochłaniacze masek przeciwgazowych będących na wyposażeniu sił zbrojnych zapewniają ograniczoną możliwość zabezpieczenia przed TSP i powinny być używane tylko w czasie opuszczania rejonu zagrożenia.
2.2. Rozpoznanie i informowanie o zagrożeniach.
Przed wejściem w dany obszar niezbędne jest dokonanie rozpoznania. Jednostki rozpoznawcze powinny zapewnić informacje o potencjalnych obszarach zagrożonych TSP zarówno na szczeblu lokalnym jak i operacyjnym. Rozpoznanie powinno dostarczyć informacji dotyczących ilości i rodzaju produkowanych i magazynowanych TSP. Dodatkowo dowódca powinien być informowany o takich zagrożeniach jak możliwość powstania pożarów, wybuchów, toksyczności materiałów, korozyjności, a także o skuteczności indywidualnych i zbiorowych środków ochrony przed skażeniami. Wyniki rozpoznania powinny być zawsze skonsultowane ze specjalistami w danej dziedzinie, w celu wyboru najbardziej racjonalnych metod działania w obszarze zagrożonym.
Dowódcy na szczeblu lokalnym powinni podejmować wszelkie wysiłki, aby uzyskać informacje o zakładach TSP w ich obszarach operacyjnych. Źródłem informacji mogą być: bazy danych dotyczące zakładów z TSP, kody z oznaczeniami środków chemicznych oraz konsultacja
z władzami lokalnymi, które mogą mieć opracowane własne procedury postępowania w przypadku wystąpienia zagrożenia.
2.3. Strefy bezpieczeństwa.
Na podstawie otrzymanych danych, dowódca szczebla operacyjnego powinien wyznaczyć strefy bezpieczeństwa wokół zakładów posiadających TSP.
Jeżeli nie doszło do uwolnienia substancji toksycznych strefę ochroną ustala się o promieniu minimum 1 km wokół miejsca składowania TSP.
Wejście jednostek wojskowych w strefę bezpieczeństwa może nastąpić jedynie
w wyjątkowych przypadkach uzasadnionych z wojskowego punktu widzenia. Należy unikać rozmieszczania mobilnych pododdziałów w promieniu do 5 km i zakładania stałych obozowisk
i dyslokacji stacjonarnych obiektów wojskowych w promieniu do 10 km od zakładów gromadzących TSP. Wojska przebywające w obrębie stref bezpieczeństwa powinny być
w gotowości do natychmiastowego użycia indywidualnych środków ochrony przed skażeniami.
W strefie bezpieczeństwa dozwolony jest przelot statków powietrznych na wysokości minimum 150 m.
Dowódca może zmienić promień strefy bezpieczeństwa, po konsultacjach ze specjalistami wojskowymi.
Jeżeli doszło do uwolnienia TSP, dowódca powinien zapewnić możliwość natychmiastowej ewakuacji podległych wojsk z rejonu zagrożenia i ustanowić strefę bezpieczeństwa o promieniu
5 km do czasu opracowania prognozowanej sytuacji skażeń. Dodatkowo, dowódcy powinni unikać rozmieszczania jednostek w promieniu do 10 km od zakładów z TSP.
3. Prognoza, rozpoznanie i meldowanie o skażeniach.
Prognoza rozprzestrzeniania się skażeń odbywa się według procedur określonych
w rozdziale 12 metodyki. Uwolnienie TSP traktuje się jako uderzenie chemiczne typu A (przypadek 1 lub 2). W okresie występowania zagrożenia jednostki nie powinny wkraczać do strefy bezpieczeństwa, jeżeli nie przemawiają za tym względy militarne.
Informację o uwolnieniu TSP przekazuje się za pomocą meldunku NBC-1 ROTA (ROTA oznacza rozprzestrzenianie się substancji toksycznej nie będące wynikiem uderzenia chemicznego- Release Other Than Attack).
Linie BRAVO, CHARLIE, DELTA, ECHO, FOXTROT, GOLF, HOTEL, INDIA, KILO, YANKEE, ZULU, ALPHA, GENTEXT określają informacje tak jak w standardowych meldunkach NBC. W linii GOLF, określającej środek przenoszenia, wpisuje się źródło skażenia,
w linii HOTEL - rodzaj skażenia (TSP lub nazwa związku chemicznego), a w linii INDIA - ilość uwolnionego środka (jeżeli jest znana).
Jeżeli obserwator nie zna lokalizacji źródła uwolnionego TSP, to fakt ten ma być zgłoszony za pomocą meldunku NBC-4 ROTA. Meldunek musi także zawierać linie: GOLF, HOTEL, INDIA.
Prognozę rozprzestrzeniania się TSP przekazuje się za pomocą meldunku NBC-3 ROTA podając rodzaj TSP w linii HOTEL.
Wejście w obszar zagrożony jest możlłwe tylko w uzasadnionych przypadkach. Należy wtedy zapewnić jednak najwyższy stopień zabezpieczenia stanu osobowego w indywidualne środki ochrony przed skażeniami przy czym należy mieć świadomość ograniczonych możliwości ochronnych typowych pochłaniaczy i filtrów wobec TSP. Służą one wyłącznie do opuszczania terenu skażonego TSP. Zarówno pochłaniacze masek, jak i urządzenia filtrowentylacyjne
w pojazdach mogą się rozgrzać i zapalić przy odpowiednim stężeniu określonych TSP.
W chwili obecnej dostępne są urządzenia przemysłowe zabezpieczające przed zagrożeniami ze strony TSP. Jednak wiele masek przemysłowych jest przewidzianych tylko do jednego rodzaju TSP i nie zapewniają ochrony powyżej progowego stężenia TSP.
Stosowanie odzieży ochronnej może w znacznym stopniu zmniejszyć ryzyko odniesienia obrażeń podczas ewakuacji z obszaru zagroźenia. Skóra powinna być zabezpieczona
w największym możliwym stopniu przed osadzaniem się płynnych TSP.
W przypadku działań wojsk w obszarze zagrożenia TSP (pododdziały rozpoznawcze lub ewakuacyjne) niezbędne jest ich wyposażenia w maski izolacyjne.
Oddziały i pododdziały powinny unikać obszarów zagrożonych TSP, tak długo jak tylko jest to możliwe. Dowódca ma prawo nakazać użycie sił w obszarze lub w pobliżu terenu skażonego TSP, jednak dopiero po uprzednim przeprowadzeniu rozpoznania i określeniu stopnia ryzyka. Dodatkowo dowódca powinien zarządzić rozpoznanie wzrokowe, które może dostarczyć ważnych informacji na temat źródła i zasięgów rozprzestrzeniania się TSP.
Rozpoznanie obszaru zagrożenia TSP dokonuje się zgodnie ze standardowymi procedurami - pododdział rozpoznania może tylko określić zewnętrzną granicę obszaru zagrożenia. Pod żadnym pozorem nie może dokonywać kompleksowego rozpoznania wewnątrz obszaru skaźonego.
Rozpoznanie prowadzone jest przy pomocy specjalistycznego sprzętu. Standardowy sprzęt do rozpoznania skażeń BST nie jest odpowiedni do analizy TSP.
Do wykrywania TSP można używać detektorów przemysłowych takich jak rurki detekcyjne Draegera. Są one bardzo przydatne do uzyskania dodatkowych informacji na temat poszczególnych składników TSP. Inne toksyczne substancje, które powstają w reakcjach chemicznych w czasie awarii lub jako produkty spalania, mogą występować w obłoku TSP i mogą pozostać nie wykryte przez te detektory.
Patrol rozpoznawczy powinien oznakować granice obszaru skażonego zgodnie
z bowiązującymi zasadami oraz określić rodzaj zidentyfikowanego TSP. Wyniki rozpoznania powinny być zameldowane w formie meldunku NBC-4. Meldunek ten jest definiowany jako NBC-4 ROTA. Linia HOTEL służy do identyfikacji rodzaju TSP lub określonych związków chemicznych wykrytych jako czynnik skażający. Linia GOLF określa źródło skażenia. Linia GENTEXT służy do podawania innych dostępnych informacji na temat źródła skażenia. Pozostałe linie są takie same jak w meldunku NBC-4.
Kiedy wyniki rozpoznania są pełne, to powinny zostać zebrane i opracowane przez odpowiedni Ośrodek Analizy Skażeń. Informacja zawierająca przebieg strefy zagrożenia powinna być rozesłana w formie meldunku NBC-5 do wszystkich jednostek działających na danym obszarze.
Wzór meldunku:
Linia ALPHA Kolejny numer uderzenia
Linia DELTA Data, godzina pierwszego rozpoznania
Linia HOTEL Rodzaj skażenia (TSP lub nazwa związku toksycznego)
Linia TANGO Data, godzina ostatniego rozpoznania
Linia XRAY Współrzędne określające granicę strefy skażonej
Linia GENTEXT Dodatkowe informacje (bardziej szczegółowe wyniki rozpoznania)
Oficer odpowiedzialny za obronę NBC, w każdym dowództwie i sztabie wszystkich szczebli działania, powinien posiadać aktualny spis wszelkich potwierdzonych, podejrzewanych
i potencjalnych źródeł zagrożeń w obszarze swego działania. Powinien on monitorować stan obszarów zagrożenia, okresowo uaktualniać dane i przesyłać je do odpowiednich dowództw
i komórek organizacyjnych.
4. Likwidacja skażeń.
Po zakończeniu działań w obszarze zagrożenia TSP, należy określić stopień skażenia sprzętu, posegregować go i zabezpieczyć. Stan osobowy, który został wystawiony na działanie TSP powinien być poddany przeglądowi medycznemu. Osoby skażone należy odkazić przy użyciu dużej ilości zimnej wody z mydłem. W pierwszej kolejności należy używać, o ile są dostępne, odkażalników specyficznych dla konkretnych środków chemicznych.
Usuwanie i likwidowanie skażeń TSP nie wchodzi w zakres zadań wojska o ile zakład lub teren nie jest niezbędny do celów wojskowych. Dowódca powinien zawsze wydzielić oficerów odpowiedzialnych za kontakty z ludnością cywilną i lokalną władzą samorządową z chwilą określenia zagrożeń od TSP. Ma to zapewnić koordynację działań z władzami cywilnymi, zmierzającymi do odbudowy infrastruktury w przypadku zaistnienia skażeń lub zniszczeń.