Rozdział 11 Odpowiedzialność użytkowników testów
Użytkownicy testów: psychologowie, nauczyciele, oraz inni specjaliści, którzy wybierają lub nadzorują procedurę badania testem we własnym imieniu lub w imieniu innych osób.
Również te osoby, które aktywnie uczestniczą w procesie interpretacji i wykorzystywania wyników testowych.
Świadomy autor wystandaryzowanego testu stara się przeszkolić jego potencjalnych użytkowników. Pomijając wszelkie wysiłki autorów testów, podstawowa odpowiedzialność za właściwą interpretację wyników testowych spoczywa a użytkownikach testów.
Mądry użytkownik testów pomaga wszystkim zainteresowanym stronom zrozumieć istotę decyzji opartych na wykorzystaniu i interpretacji wyników testowych. Użytkownik może pomóc w zrozumieniu faktu, że nie zawsze da się precyzyjnie określić znaczenie przypisywane danym ilościowym dotyczącym edukacji szkolnej czy zatrudnienia, obserwacjom zachowania, danym anegdotycznym przytaczanym przez osoby badane czy innym istotnym informacjom.
Ze względu na przekonanie o ich obiektywności i matematycznej precyzji dane testowe są często traktowane jako ważniejsze od innych informacji o osobie badanej. Są takie sytuacje, w których odwołanie się tylko do danych testowych jest wystarczające (np.: przy przyjmowaniu do pracy na pierwszym, przesiewowym etapie rekrutacji). Jednak, gdy diagnoza ma charakter psychologiczny lub edukacyjny, to użytkownicy testów powinni, a czasami muszą zgodnie z przepisami brać pod uwagę nie tylko wyniki testowe, ale także inne źródła informacji o osobach badanych. W tym wypadku psycholog czy nauczyciel znający lokalne warunki i badane przez siebie osoby będzie najefektywniej integrował informacje pochodzące z różnych źródeł.
Coraz częściej użytkownicy testów musza udowadniać że wykorzystywane przez nich testy i interpretacje wyników testowych do określonych celów są akceptowane przez autorytety w dziedzinie pomiaru, że wnioski wyciągnięte na podstawie wyników można uznać za trafne dla określonej populacji i że otrzymane wyniki są wykorzystywane wraz z innymi informacjami, a nie jako jedyne źródło danych.
Minimalny poziom korelacji między testem a kryterium zależy od tego czy decyzja musi być podjęta natychmiast na podstawie najlepszych dostępnych informacji(nawet, jeśli nie są najbardziej przekonujące), czy też może zostać odroczona do momentu uzyskania trafniejszych danych.
Im większe znaczenie (korzystne czy niekorzystne) dla osób badanych mają wyniki testowe, tym ważniejsze jest spełnienie określonych standardów.
Wybierając test oraz interpretując wyniki testowe, użytkownik testu powinien jasno sprecyzować cel badania oraz określić ewentualne konsekwencje testowania. Profesjonalny użytkownik potrafi jednoznaczne przedstawić, jak osiągnąć ten cel, jak uniknąć stronniczości i niepożądanych konsekwencji oraz jak zapewnić bezstronność badania. Akceptacja tych STANDARDÓW oznacza, że wydawcy testów i instytucje organizujące badania ustani zgadzają się przekazywać informacje o zaletach i wadach swoich narzędzi pomiarowych. Czują się też odpowiedzialni za przestrzeganie przed niewłaściwą interpretacją dokonywaną przez nieprzygotowane do tego osoby. Należy pamiętać, że odpowiedzialność za prawidłowe stosowanie testu i interpretowanie jego wyników w zasadzie spoczywa na użytkownikach testu. Użytkownik testu musi mieć odpowiednią wiedzę o właściwym zastosowaniu testu oraz o populacji, dla której ten test jest przeznaczony.
W niektórych sytuacjach u użytkownicy mogą zostać zobligowani do zebrania dodatkowych danych o technicznej jakości testu (np.: jeśli ocenę poziomu wykonania testu przeprowadza się na poziomie lokalnym, to konieczne może okazać się zdobycie danych o zgodności ocen dokonywanych przez osoby oceniające).
Użytkownicy powinni być też świadomi możliwych lokalnych konsekwencji zastosowania testu (np.: jeśli przez wiele lat wykorzystują ten sam materiał testowy, to użytkownicy powinni aktywnie monitorować cały program, aby się upewnić czy ponowne użycie tego samego testu nie narusza zasady bezstronności wyników).
STANDARDY:
Zanim użytkownik testu zdecyduje się wykorzystać opublikowany test, powinien przeanalizować i ocenić materiały dostarczone przez wydawcę testu. Szczególnie ważne są te, w których przedstawiony jest cel testu, procedura badania, populacja, dla której test jest przeznaczony, oraz w których omawiana jest interpretacja wyników testowych z odpowiednimi danymi dotyczącymi jej trafności oraz rzetelności wyników. (prawne ograniczenia)
Jeśli test na zostać wykorzystany w takim celu, dla którego nie na bądź jest bardzo mało materiałów zawierających odpowiednie informacje, to użytkownik test jest odpowiedzialny za uzyskanie danych świadczących o rzetelności i trafności wykorzystania testu do tego celu. (cel nie polecany przez autora to użytkownik musi to udowodnić, że ten test może służyć temu celowi)
Odpowiedzialność za wykorzystywanie testów powinna spoczywać bezpośrednio na tych osobach, które odbyły odpowiedni trening, mają uprawnienia oraz doświadczenie niezbędne do sprostania tej odpowiedzialności. Należy respektować wszystkie zalecenia wymienione w podręczniku testowym i wskazówki dotyczące kwalifikacji, które powinny mieć osoby badające testami i interpretujące wyniki testowe.
Użytkownik testu powinien racjonalnie uzasadnić potrzebę zastosowania testu lub procedury ewaluacji w kategoriach ich trafności oraz udziału w procesie diagnozy czy też w procesie podejmowania decyzji (przed przeprowadzeniem testu należy określić znaczenie każdego narzędzia pomiarowego dla selekcji, diagnozy, klasyfikacji czy podejmowania decyzji)
Osoby, które mają do tego prawo, powinny zostać poinformowane o celu badania, o sposobie przeprowadzenia testów, czynnikach branych pod uwagę przy oceniani odpowiedzi osób badanych, a także o tym, w jaki sposób zazwyczaj będą wykorzystywane wyniki, jak długo będą przechowywane raporty z badania oraz komu i pod jakim warunkiem można przekazywać raporty z badań.
Jeśli nie istnieją określone okoliczności uniemożliwiające przedstawienie wyników badania, to użytkownik testu jest zobligowany do szybkiego przedstawienia raportu z badań przygotowanego tak, aby był zrozumiały dla osoby badanej i innych osób uprawnionych do otrzymywania takich informacji (wyniki w formie ustnej i pisemnej, interpretacja dostosowana do możliwości osoby, która ją otrzymuje).
Użytkownicy testów są zobowiązani do ochrony bezpieczeństwa testów w takim zakresie, w jakim jest to zalecane przez autora testu.
Użytkownicy testów mają obowiązek respektowania praw autorskich (powody prawne i etyczne, zabronione powielanie materiałów testowych bez zgody właściciela).
Użytkownicy testów powinni przypominać osobom badanym i tym osobom, które mają dostęp do materiałów testowych, że ze względu na prawa wydawców testów, w tym prawa autorskie i prawne zobowiązania innych osób uczestniczących w procesie testowania, nie wolno- bez uzyskania specjalnej zgody- ujawniać treści pozycji testowych.
Użytkownicy testów powinni być świadomi tego, że mogą popełniać błędy przy ocenianiu wyników testowych. Powinni też zadbać o możliwość powtórnej oceny wyników (koszty błędu mogą być bardzo wysokie; monitorowanie dokładności oceniania- rutynowa praktyka).
Jeżeli wiarygodność wyników testowych osoby badanej budzi wątpliwości, to przedstawiciele władz, autorzy testów oraz osoby organizujące badania testowe powinni poinformować osoby badane o ich prawach, także o możliwości odwołania się lub powołania swojego prawnego reprezentanta.
Użytkownicy testów lub instytucje organizujące badania powinny poinformować osoby badane, że istnieje szansa (jeśli jest tak faktycznie) powtórnego rozwiązania testu. Należy również określić, w jakich przypadkach zarówno wcześniej, jak i później uzyskane wyniki zostaną przedstawione osobom uprawnionym do takich informacji.
Jeśli można wykazać, że niektóre strategie rozwiązywania testu nie mają nic wspólnego z tym, co jest przedmiotem pomiaru, to zarówno te strategie, jak i ich konsekwencje powinny zostać przedstawione wszystkim osobom badanym przed przystąpieniem do testu (zgadywanie, pomijanie, szybkość rozwiązywania testu).
Użytkownicy testów mają obowiązek chronić prywatności osób badanych oraz instytucji zaangażowanych w proces badania testami, chyba że uzyskano zgodę na ujawnienie informacji lub ujawnienie to jest zgodne z przepisami (ochrona prywatności obowiązuje we wszystkich badaniach psychologicznych).
Użytkowników testów powinno się ostrzec przed potencjalnie niewłaściwą interpretacją wyników orz możliwymi, niezamierzonymi konsekwencjami wykorzystania wyników testowych (użytkownik minimalizuje możliwość i unika niewłaściwych interpretacji i negatywnych konsekwencji (użytkownik testu musi być do tego przeszkolony).
Użytkownicy testów powinni okresowo sprawdzać, biorąc pod uwagę zmianę populacji osób badanych, w procedurze badania testem i celu testowania, czy interpretacje danych testowych nadal są poprawne (aktualizacja wiedzy).
Jeżeli opinia publiczna ma wgląd do zbiorczego zestawienia wyników testowych, to użytkownicy testów powinni sformułować zasady szybkiego dostępu do tych wyników oraz konsekwencje związane z ich przestrzeganiem (potrzeby szkolnictwa).
Jeżeli wyniki testowe są udostępniane opinii publicznej lub urzędnikom odpowiedzialnym politykę społeczną, to osoby, które przekazują te wyniki, powinny dostarczyć i objaśnić dodatkowe informacje minimalizujące ewentualnie błędne interpretacje danych (dokładne przygotowanie raportów).
Jeżeli użytkownik testu planuje wprowadzić zaakceptowaną zmianę do formatu testu, sposobu badania, instrukcji czy języka wykorzystywanego w teście, to powinien dołożyć wszelkich starań, aby nie zmieniła się trafność, rzetelność i poprawność norm.
Gdy badanie testowe jest przeprowadzone na potrzeby diagnozy klinicznej, edukacyjnej lub doradztwa, to wyniki otrzymywane przez osobę badaną nie powinny być interpretowane w oderwaniu od innych danych. Należy wziąć pod uwagę także inne źródła informacji, które mogą doprowadzić do alternatywnych sposobów wyjaśnienia poziomu wykonywania testu.
Użytkownicy testów nie powinni polegać na interpretacjach wyników testowych generowanych komputerowo, chyba że dysponują ekspertyzą świadczącą o poprawności tych interpretacji w konkretnych przypadkach.
Jeśli wymagają tego okoliczności, aby test był stosowany w tym samym języku w stosunku do wszystkich osób badanych należącej do populacji zróżnicowanej pod względem językowym, to użytkownik testu powinien przeanalizować trafność interpretacji wyników w przypadku tych osób, co do których można przyjąć, że znają język w ograniczonym zakresie (gdy osoba rozwiązuje test w nie ojczystym języku może dojść do poważnych nieprawidłowości).
Jeśli test jest przeznaczony dla osób w określonym wieku lub dla wszystkich studentów określonego rocznika, to użytkownik testu powinien się starać zidentyfikować osoby niepełnosprawne lub słabo znające język, gdyż mogą wymagać dostosowania procedury badania do ich możliwości, i upewnić się, że wprowadzono potrzebne modyfikacje (uprawnieni urzędnicy mają obowiązek określenia odpowiednich modyfikacji).
Jeśli podstawowym celem testowania jest opisanie populacji definiowanej konkretnie, lokalnie, czy regionalnie, to należy starannie opisać kryteria włączania do niej czy wyłączania z niej konkretnych osób badanych (nie są to profesjonalne sposoby postępowania; wyłączanie i włączanie określonej grupy może prowadzić do otrzymywania słabych lub dobrych wyników).
4