Magdalena Frejowska
Karolina Domitrz
Fizjoterapia II rok
Grupa 20 A
BÓLE KRĘGOSŁUPA SZYJNEGO W POŁĄCZENIU Z DRĘTWIEJĄCYMI RĘKOMA ORAZ III,IV PALCEM
Budowa odcinka:
Odcinek szyjny kręgosłupa składa się z 7 kręgów.
Charakterystyczną cechą kręgu szyjnego jest ukształtowanie wyrostka poprzecznego, który składa się z dwóch listewek kostnych zrastających się na końcach i obejmujących otwór wyrostka poprzecznego. Każda z tych listewek zakończona jest guzkiem. Pomiędzy tymi guzkami przebiega bruzda przeznaczona dla przedniej gałęzi szyjnego nerwu rdzeniowego. Przez otwory wyrostków poprzecznych kręgów szyjnych- poczynając od kręgu szóstego- biegną ku górze tętnice i żyły kręgowe wraz ze splotem nerwów współczulnych.
Wyrostek kolczysty kręgu szyjnego dzieli się na końcu na dwie guzowato zakończone części. Powierzchnie stawowe na wyrostkach stawowych kręgów szyjnych ustawione są skośnie od góry ku dołowi i od przodu ku tyłowi.
Trzony kręgów szyjnych są niskie, otwory kręgowe są duże i trójkątne.
Dwa najwyższe kręgi oraz ostatni mają nieco odmienną budowę.
Kręg szczytowy (atlas) nie ma trzonu; w toku rozwoju trzon zrasta się z trzonem kręgu obrotowego, tworząc jego ząb. Pozostałość trzonu stanowi łuk przedni ), zaopatrzony na swej przedniej powierzchni w guzek przedni ). Łuk tylny, właściwy łuk kręgu, nosi szczątkowy wyrostek kolczysty w postaci guzka tylnego. Po górnej powierzchni łuku tylnego przebiega bruzda tętnicy kręgowej. Bocznie między obu łukami znajdują się części boczne, na których znajdują się dołki stawowe górne dla połączenia z kłykciami potylicznymi i dołki stawowe dolne dla połączenia stawowego z kręgiem obrotowym. Otwór kręgowy dzieli czołowo więzadło poprzeczne kręgu szczytowego na dwie części: przednią dla zęba kręgu obrotowego i tylną, właściwy otwór kręgowy.
Kręg obrotowy wyróżnia się zębem, wystającym z górnej powierzchni trzonu, zaopatrzonym w powierzchnie stawowe przednią i tylną. Guzek przedni wyrostka poprzecznego VI kręgu, nieco większy od innych, nazywamy guzkiem tętnicy szyjnej.
Siódmy kręg szyjny, kręg wystający, charakteryzuje szczególnie długi wyrostek kolczysty. Listewka przednia wyrostka poprzecznego może się usamodzielnić jako żebro szyjne.
Połączenia:
Zwrócone do siebie powierzchnie stawowe łączą chrzęstne krążki międzykręgowe. Krążek międzykręgowy składa się z zewnętrznego pierścienia włóknistego, który obejmuje jądro miażdżyste . Krążki zmniejszają wstrząsy kręgosłupa. Trzony kręgów zespalają z sobą również więzozrosty; stanowią je: więzadło podłużne przednie, biegnące po przedniej powierzchni trzonów kręgów, i więzadło podłużne tylne , przebiegające po tylnych powierzchniach kręgów, wewnątrz kanału kręgowego. Wyrostki stawowe dolne i górne tworzą stawy międzykręgowe. Zwrócone ku sobie powierzchnie sąsiadujących z sobą łuków kręgów łączą więzadła żółte lub międzyłukowe. Między wyrostkami poprzecznymi sąsiednich kręgów przebiegają więzadła międzypoprzeczne , zaś między odpowiednimi wyrostkami kolczystymi — więzadła międzykolcowe.
Więzadło karkowe rozpięte jest w płaszczyźnie pośrodkowej między kością potyliczną a wyrostkami kolczystymi kręgów szyjnych.
Staw szczytowo-potyliczny prawy i lewy, zwany łącznie górnym stawem głowy, utworzony jest obustronnie przez kłykieć potyliczny i dołek stawowy górny kręgu szczytowego. W skład tego połączenia wchodzą prócz torebek stawowych błona szczytowo-potyliczna przednia i tylna (membrana atlantooccipitalis posterior).
Staw szczytowo-obrotowy, czyli dolny staw głowy, składa się z czterech stawów: szczytowo-obrotowych pośrodkowych przedniego i tylnego oraz dwóch (prawego i lewego) stawów szczytowo-obrotowych bocznych.
Stawy te wzmacniają: 1) więzadło krzyżowe kręgu szczytowego; składa się ono z części poziomej — więzadła poprzecznego kręgu szczytowego i pęczków podłużnych ; 2) więzadło wierzchołka zęba, 3) więzadła skrzydłowe i 4) błona pokrywająca.
Przyczyny bólów w odcinku szyjnym kręgosłupa:
Obraz kliniczny bólów związanych z szyjnym odcinkiem kręgosłupa uwarunkowany jest różnorodnym patomechanizmem zmian chorobowych wśród których wyróżniamy:
Zmiany zwyrodnieniowe w obrębie krążków, stawów i więzadeł międzykręgowych
Urazy kręgosłupa i rdzenia tego odcinka
Uciski spowodowane guzami kanału kręgowego i rdzenia
Zmiany zapalne różnego pochodzenia.
Występujące przepukliny dyskowe mogą mieć różny przebieg:
OSTRY- występujący w następstwie urazu z nagłym bólem karku i kręczem szyi jako postać zespołu korzeniowego lub korzeniowo-rdzeniowego. Mogą występować bóle i parestezje typu segmentarnego bądź niedowład ruchowy różnego stopnia, niekiedy łącznie z tetraplegią.
PRZEWLEKŁY - na tle zmian zwyrodnieniowych i powtarzający się mikrourazów z charakterystycznymi bólami segmentarnymi korzeniowymi lub korzeniowo-rdzeniowymi, które nasilają się po wysiłku i gwałtownych ruchach oraz miejscowym unieruchomieniu zajętych odcinków. Objawom tym mogą towarzyszyć zaburzenia czuciowe, troficzne i ruchowe.
Najczęstszymi przyczynami bólów szyjnego odcinka kręgosłupa sa zmiany o charakterze spondylozy.
Spondyloza, choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa; występuje u ludzi i rozpoczyna się zwykle od zmian degeneracyjnych lub wypadnięcia krążków międzykręgowych. Przebieg jej jest bardzo zbliżony do przewlekłej dyskopatii i podobny obraz kliniczny.
W leczeniu usprawniającym tych chorych istotne znaczenie ma zniesienie lordozy szyjnej i stabilizacja szyjnego odcinka kręgosłupa.
Zaleca się choremu leżenie i spanie na równym łóżku z małą poduszką pod kark lub układanie głowy na specjalnie skonstruowanej i wyprofilowanej poduszce.
Kiedy mamy do czynienia z ostrym okresem bólowym zalecane jest używanie kołnierza ortopedycznego półsztywnego lub sztywnego, który zmniejsza dolegliwości bólowe poprzez wspomnianą wcześniej stabilizacje kręgosłupa.
Wśród zabiegów fizykalnych przeznaczonych dla tego okresu wyróżniamy zabiegi o charakterze przeciwbólowym i poprawiającym krążenie tj.:
Galwanizacja anodowa
Solux (gdy nie występuje stan zapalny)
Okłady parafinowe
Prądy interferencyjne
Prądy diadynamiczne.
Należy pamiętać że zabiegi te wykonuje się na odcinek szyjny kręgosłupa, obręcz barkową i kkg.
Zabiegi kinezyterapeutyczne zalecane to:
Ćwiczenia izokinetyczne mm. stabilizujących odcinek szyjny kręgosłupa
Ćwiczenia czynne kkg
Kiedy przeminie stan ostry należy kontynuować leczenie fizykalne oraz ćwiczenia stopniowo włączając ćwiczenia dynamiczne.
Wskazane jest wykonywanie masażu karku i obręczy barkowej pamiętając jednak o wystrzeganiu się ruchów perkusyjnych tj. oklepywanie i wstrząsanie. Dobre wyniki daję również mobilizacja stawów międzykręgowych przy użyciu terapii manualnej.
Do innego typu leczenia zaliczamy leczenie wyciągowe które rozpoczynamy na pętli Gilsona w pozycji siedzącej z obciążeniem 4-8kg. Przy dobrej tolerancji wyciągu stałego przez pacjenta po kilku dniach można rozpocząć wyciąg przerywany nie przekraczając maksymalnego obciążenia 10-12kg. Wyciąg stosujemy po zabiegach rozgrzewających np. po okładzie parafinowym na kark. Zabiegi z wykorzystaniem wyciągu przerywanego zakończone są założeniem kołnierza i leżeniem chorego przez 1-2 godzin.
Kolejnym etapem rehabilitacji kiedy ustapią objawy bólowe jest stosowanie ćwiczeń dynamicznych z oporem dążąc do wzmocnienia mięśni prostowników karku i uzyskania stabilizacji szyjnego odcinka kręgosłupa. Ćwiczenia takie pacjent wykonuje kilka razy w ciągu dnia.
Kołnierze ortopedyczne stabilizujące szyjny odcinek kręgosłupa zaleca się do noszenia w czasie jazdy autem, pociągiem, dłuższym chodzeniu od pół do jednego roku.
Podsumowując całokształt leczenia bólów kręgosłupa związanych ze zmianami przeciążeniowo-zwyrodnieniowymi najistotniejsze jest zapobieganie nawrotom i progresji zmian zwyrodnieniowych. Zmian tych jak wiadomo nie jesteśmy w stanie już odwrócić, ale poprzez odpowiednie postępowanie możemy zapobiec ich narastaniu, uzyskać stabilizację kręgosłupa a co za tym idzie osiągnąć dobrą sprawność i wydolność fizyczna.
Z uwagi na to że leczenie zaistniałych już zmian przeciążeniowo-zwyrodnieniowych jest bardzo trudne i nie zawsze w pełni zadowalające obecne działanie ukierunkowane jest przede wszystkim na zapobieganie tym zmianą i w konsekwencji ochronę kręgosłupa.
Należy pamiętać o podstawowych zasadach:
wyjaśnienie pacjentowi i zrozumienie przez pacjenta zaistniałych u niego zmian.
nauczenie pacjenta i przyswojenie przez niego poprawnego nie obciążającego kręgosłupa wykonywania codziennych czynności życiowych i pracy zawodowej.
Postępowanie takie nazywa się ochrona kręgosłupa w którym bardzo ważne są zajęcia ruchowe, rekreacyjne, uprawianie sportu w czasie wolnym od pracy zawodowej jak również w dni pracy. Pamiętać bowiem należy iż styl życia uwzględniający aktywność fizyczna warunkuje w dużym stopniu dobry stan zdrowia, sprawność i wydolność fizyczną.
Dyskopatia: wypadnięcie jądra miażdżystego, przepuklina jądra krążka międzykręgowego między kręgami C6 i C7, powodujące uciśnięcie nerwu C7.
Zespół korzenia C7 powoduje bóle promieniujące do palca II, III i/ lub IV.
Stwierdza się zaburzenia czucia (mrowienia, drętwienia) lub brak czucia, które obejmują palce II- IV i pasek ponad śródręczem oraz przyśrodkowy pas w obrębie przedramienia i po zewnętrznej stronie ramienia.
Występuje tutaj z reguły wyraźne osłabienie mięśnia trójgłowego ramienia, niedowład mięśnia piersiowego większego, osłabienie ruchowe długich zginaczy palców oraz mięśnia nawrotnego obłego.
Odruch z mięśnia trójgłowego jest osłabiony lub brak go w ogóle.
W zespołach korzenia C7 występują zaniki kłębu kciuka. Czasem widać niedowład łokciowych prostowników palców.
Leczenie:
zapobieganie bólowi (elektroterapia- prądy diadynamiczne, prąd interferencyjny, ultradźwięki, masaż, UGUL- wyciąg szyjny, którego nie wykorzystujemy w przypadku niestabilności odcinka szyjnego, podwieszenie miednicy i nóg)
utrzymanie normalnej siły mięśni (drażnienie upośledzonych mięśni prądem)
ćwiczenia czynne
ćwiczenia izometryczne wzmacniające mięśnie
PNF dla głowy oraz kończyn górnych
zachowanie pełnej ruchomości w odcinku szyjnym kręgosłupa- zapobieganie przykurczom, rozluźnienie mięśni przykurczonych (PIR, masaż segmentarny)
ćwiczenia manualne ze szczególnym naciskiem na palce II- IV
nauczenie pacjenta, aby unikał gwałtownych ruchów głową oraz utrzymywania głowy przez długi okres w jednej pozycji
terapia manualna
kołnierz ortopedyczny
leczenie operacyjne.
Bibiografia:
J. Sokołowska- Pituchowa, Anatomia człowieka , Warszawa 2003
A. Bochenek, Anatomia cz. IV, Warszawa 1998
M. Mumenthaler, H. Schliack, Uszkodzenie nerwów obwodowych, Warszawa 1998
S. Grochmala, S. Zielińska- Charszewska, Rehabilitacja w chorobach układu nerwowego, Warszawa 1986
B. Kloster, G. Ebelt- Paprotny, Poradnik fizjoterapeuty, Wrocław 2001