Wykład z filozofii dn. 30.11.2009r.
Filozofia Kanta:
Kant 1724-1804 -nalezy do najwybitniejszych przedstawicieli oswiecenia.Cale zycie spedzil w krolewcu.Byl prywatnym nauczycielem.Urodzil sie w rodzinie rymarza.Byl chorowity i slabego zdrowia i rodzice stwierdzili ze bedzie teologiem.Wykladal na uniwersytecie w krolewcu itp. Na jego osobe wywarly wplyw pisma I.Newtona-dla niego jest to wzór naukowości.(fizyka I.Newtona).Po ukonczeniu studiow pracowal po domach uczac a potem mial posade ,,Privat Docent“ (czyli „bawil sie“ w wykladowce a studenci mu za to placili).
Kant dla krolewca jest posacia niezwykłą.Był bardzo punktualnym człowiekiem-działał jak prawa natury-z precyzyjnością.Byl pedantyczny itp. I nie nawidził żonatych mężczyzn!! ;p Stary kawaler Kant
Pisał duzo a największą sławę otrzymał z 3 krytyk:
1.Krytyka rozumu czystego-1781r.
2.Krytyka rozumu praktycznego-1788r.
3.Krytyka władzy sądzenia-1790r.
* INNE:„Religia w obrebie samego rozumu“
„ Uuzasadnienie fizyki moralności“-to inne jego dzieła.
Cztery pytania
-co moge wiedziec?-metafizyka
-co powinienem czynic?-etyka
-czego mogę sie spodziewać?-filozofia religi
-czym jest człowiek?-antropologia
Kant napisał trzy krytyki,gdzie słowo krytyka rozumie sie zupełnie inaczej niz przypuszczamy !!!
Krytyka oznacza zbadanie samego rozumu-jak daleko moze siegnac,co moze poznawac,i co tkwi w samej naturze rozumu.
Kant diagnozuje,ze ludzie ze swojej natury zadaja pewne pdst. pytania-np. co to jest dusza? Co to jest człowiek i inne Kant chce zbadac krytycznie jak dziala rozum-co on moze a co nie. Najpierw bierze pod uwage tradycje myślenia i zauwazył pewien paradoks. Ze rozum ludzki dąży do postawienia sobie pewnych pytan, ale takze ze to wszystko jest jałowe!
Dla Kanta kryzys megafizyki jest taka ze wymaga zasadniczej reformy.
Kant nazywa swoje podejscie PRZEWROTEM KOPERNIKANSKIM. Kant uwaza ze metoda ktora posluguje sie metafizyka,nalezy ja zmienic. A byla taka ze to co jest w umysle chieliśmy urzeczywistnic. I on uwaza ze powinnismy to zmienic na korzysc natury umysłuTwierdzi,że nalezy zmienic ta relacje od przedmiotu do podmiotu! Poznanie jako synteza co pochodzi od przedmiotu do poznania ludzkiego.
Zeby mozna bylo mowic ze jest akt poznania jest potrzebne: dane poznaniowe i przedmiot jako siatke. Trzeba to zbadac co jest po stronie rzeczy i po stronie podmiotu. Rezultat poznania jest destrukcyjny dla istniejącej metafizyki.wszystkie dowody ktore badano dotychczas nie sa dobrze uzasadniane.I dlatego uwaza ze nalezy przezucić część problemow z metafizyki na część etyki-to dla Kanta sie liczy i to bardzo.
Kantowska metafizyka-ma inna postac niz tradycyjna.Jej zadaniem jest sprawdzanie(zbadanie) jak działa nasze poznanie a nie dokonywanie konkretnych aktów poznania.
Przewrót kopernikanski
Co jest wynikeim badania?? To ze jestesmy obywatelami dwoch swiatów. Pierwszy zrzecz sama w sobie -to ten swiat wrazen,które przychodza z zewnatrz.
Czlowiek jako istota wolna nie podlega deternizmowi ! moze dzialac wedlug praw ktore sam na seibie doklada.
ETYKA:
,,Krytyka rozumu praktycznego“
Nie chodzi o to aby z etyki stworzyc poradnie zycia ale o to zeby odpowiedzieć ściśle,by opisywały prawa.
Aby ugruntowac dana nauke trzeba ja oprzec na rozumie. Na rozumie trzeba oprzec filozofie moralności!
Ta moralnosc wg Kanta powinna sie pojawic w formie obowiazku,powinnosci.
UWAGA!!!!!!
Obowiazek-to pewna forma nakazu,które człowiek naklada na samego siebie.I dlaczego moralnosc ma byc obowiazkiem? Co to znaczy ze czlowiek dziala moralnie? Mówi „….ze czlowiek podlega roznym motywacjom i proponuje aby badac intencje-motyw ktore stwierdzą czy czlowiek postepuje moralnie czy nie“.
1. Mozemy postepowac moralnie,ale w ostatecznosci kierowac sie interesem wlasnym.
2.postepujemy zgodnie z obowiazkiem i ze sklonnoscia do spelnienia go.To dla Kanta nie jest jeszcze moralnosc,dopiero trzecia
3.Obowiazek moralny-badamy w srodku czy postepujemy z powinnosci(z obowiązku) czy z jakichkolwiek innych motywów.
IMPERATYW KATEGORYCZNY:
Nalezy odroznic maksymy
Maksymy-to subiektywne zasady postepowania.Sa subiektywne-kazdy z nas ma swoje wlasne.One porzadkuja nasze zycie.Stanowia pewien zbiór.Są podstawa dla imperatywu.
Maksymy moga stac sie uniwersalnymi zasadami.Jak sa ogólne to sa obiektywne prawu.
Jak wyglada przejscie od maksym do imperatywów?
Kant mowi ze test tej maksymy toproba tego ze moze stac sie powszechnym stanem dla wszystkich.
Imperatywy: hipotetyczne(dwa rodzaje: techniczne I st. i zręczności-II stopien-to sa konieczne srodki do zrealizowania danego celu) i kategoryczne(on jest ważny bez zadnych warunków wsztepnych. Jego waznosc jest konieczna i niepodawazalna)
FORMULA IMPERATYWU KATEGORYCZNEGO:
1.Postepuj wg. Takiej maksymy dzieki ktorej mozesz zarazem chciec aby mogla stalc sie ona powszechnym prawem.
2.Postepuj tak abys czlowieczenstwa tak w twej osobie jak takze osobie każdego innego traktowal zawsze jako cel,a nigdy jako srodek
-kolejne to sa PRAGMATYCZNE imperatywy mądrości-wskazuja na takie postepowania ktore maja doprowadzic nas do szczesliwosci.
Imperatywy hipotetyczne-musi byc spelniony warunek ktory prowadzi do danego celu.!!!
Nalezy postawic pytanie gdzie jest zło w tej jego koncepcji?
Na czym polega zlo radykalne.?W człowieku istnieje mozliwość aby odstąpił od prawa moralnego i takiego postepowania.
Kant dokonał destrukcji tradycyjnego sposobu myślenia.
Zgodnie i idea najwyzszgo dobry czlowiek moralny zasluguje zeby byc szczesliwy.
Nadzieja jako odgórna władza przydzielajaca nalezyta szczęśliwość.
POSTULAT ROZMUMU NIE JEST DOWODEM!
PODSUMOWANIE:
Co to naczy slowao krytyka?-to jest krytyczne badanie rozumu czlowieka
Przewrót kopernikanski-relacje miedzy przedmiotem,a podmiotem i jak to wyglada(odwrot relacji).Synteza pewnej czesci ktora jest z podmiotu a ktora z przedmiotu
Istnieja rzeczy w samej w sobie z ktorego pochodza wrazenia( agnostycyzm).
Determinizm-wszystko podlega prawo, a czlowiek jest od tego zupelnie niezaleznym podmiotem.
Etyka u Kanta wystepuje w formie obowiazku
Imperatywy- obiektywne prawdy.
Postulat istnienia Boga ktory przesuwa sie z metafizyki na postulat istnienia Boga.
UTYLITARYZM:
Rozwinął sie w krajach anglosaskich(Bentham.J.Mill,Moore,Smart,Singer).
Jest to nauka,która przyjmuje za podstawę moralności UŻYTECZNOŚĆ!!
Utylitaryzm-def.J.S. Milla .To pewna nauka ,która przyjmuje jako podstawe moraloności uzyteczność.Czyny sa dobre jeżali przyczyniaja sie do szcześci a inne do zła,nieszczęścia itp.
Utylitaryzm powstał w epoce oświecenia.
Cztery opozycje:
1. Do czego my jako ludzie powinnismy sie odwolac konstruując jakis system ekonomiczny/polityczny/spoleczny/itd. Tu powinnismy sie odwolac do intelektualnej intuicji.Dzieki niej mozemy uchwycic podstawowej zasady…?
1.EMOTYWIZM-I.I Smart .Podstawa tworzenia jakiegos systemu nie jest wlasciwosc poznawcza w czlowieku ale jakas pewna postawa.
Ekspresja postawy-
2.UTYLITARYŚCI CZYNÓW- Moore/Smart/…- podstawa oceny słuszności są dobre czy złe jego rezultaty ( wyniki).
3.UTYLITARYŚCI REGUŁ-P.Strawson/Urmson-słuszność należy ocenic na podstawie reguł, z którego to działanie wynika.
4.UTYLITARYZM HEDONISTYCZNY-gr“hedone“ przyjemność.Co jest kryterium dobra?Czyn jest dobry jezeli jego konsekwencje sa przyjemne,zle jeżeli takie nie są.Predstawiciel:BENTHAM-twierdzi ze ludzie sa podporzadkowani przyjemnosci i przykrosci. On uwaza ze powinno dazyc sie do przyjemnosci a unikac przykrości.
UNIKALNE WIEZIENIE-każdy jest obserwowany w swojej celi-to wzorzec idealnego wiezienia gdzie maja zachodzic elementy wyzbyte owej przyjemnosci
Bentham probowal udowodnic i wyjasnic zjawisko altruizmu.
J.S Mill był uczniem Benthama!
Jedynym kryterium przyjemności nie jest ilość,ale jakość
Utylitaryzm idealny-moore-nie jest zawiazana z przyjemnością mimo tego posiada wartość ,np. Wiedza.
1