Koszt
Jest to wyrażone wartościowo zużycie:
środków gospodarczych (środków trwałych, wartości niematerialne i prawne, materiały - z majątku obrotowego),
usług,
energii,
wynagrodzeń
oraz niektóre pozycje nieodzwierciedlajace zużycia jak: podatki, opłaty, składki ZUS-u, ponoszone w toku działalności jednostki gospodarczej w określonym czasie.
Wydatek
Jest to rozchód środków pieniężnych na pokrycie potrzeb jednostki gospodarczej.
Relacja między kosztem a wydatkiem
Każdy koszt jest, był lub będzie wydatkiem, ale nie każdy wydatek jest kosztem np. spłata kredytu. Ponadto:
wydatek może wyprzedzać koszt - np. KW zakupiono materiały za gotówkę,
wydatek powstaje w tym samym momencie co koszt - np. KW zakupiono materiały za gotówkę i oddano je do zużycia,
koszt może wyprzedzać wydatek - np. rachunek uproszczony za zakupione materiały oddane do zużycia.
Znaczenie ewidencji i rozliczania kosztów
Ewidencją i rozliczaniem kosztów zajmuje się "rachunek kosztów", który obejmuje:
ewidencję,
kalkulację,
analizę,
planowanie kosztów, ponadto służy do oceny sytuacji w zakresie ponoszenia kosztów i ich kontroli i podejmowania decyzji gospodarczych.
"Rachunek kosztów" jest wykorzystywany przez rachunkowość menedżerską.
Klasyfikacja kosztów
Podział kosztów w zależności od stopnia złożoności:
koszty proste - są to najmniejsze elementy procesu pracy,
koszty złożone - jest to suma kosztów prostych.
Koszty rodzajowe proste
amortyzacja - jest to zużycie środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych,
zużycie materiałów i energii,
usługi obce - to usługi transportowe, remontowe, komunalne, bankowe (prowizje za przelewy), czynsze, dzierżawy, usługi informatyczne, leasing,
wynagrodzenia - są to płace brutto pracowników,
świadczenia na rzecz pracowników - zaliczamy tutaj:
składki ZUS-u,
fundusz pracy,
fundusz gwarantowanych świadczeń socjalnych,
koszty szkolenia i dokształcania pracowników,
ekwiwalenty za używanie własnej odzieży ochronnej i narzędzi,
odpis na zakładowych fundusz świadczeń socjalnych;
podatki i opłaty - takie jak:
podatek od nieruchomości,
podatek od środków transportowych,
opłata za wieczyste użytkowanie gruntów,
opłaty skarbowe, sądowe i notarialne;
pozostałe koszty - takie jak:
koszty reprezentacji i reklamy,
ubezpieczenia majątkowe,
podróże służbowe,
koszty ryczałtu za używanie prywatnego samochodu do celów służbowych.
Do ewidencji kosztów rodzajowych (wg rodzaju) prostych i ich rozliczenia służą konta zespołu 4 "koszty wg rodzajów i ich rozliczenie".
Układy kosztów
Układ rodzajowy kosztów
Pełni funkcję kontrolną, pozwala kontrolować zużycie środków pracy przedmiotów pracy i czasu pracy oraz porównywać faktycznie poniesione koszty z kosztami planowanymi. Układ ten służy również do badania struktury kosztów.
Układ funkcjonalny, kalkulacyjny kosztów
Układ ten grupuje koszty dwóch ściśle ze sobą powiązanych przekrojach: w przekroju przedmiotowym (nośnikowym) oraz w przekroju funkcjonalnym (podmiotowym). Układ ten różnicuje koszty na koszty bezpośrednie i pośrednie. Celem tego układu jest kontrola kosztów wg miejsc ich powstania oraz kalkulacja kosztów jednostkowych.
Wyróżniamy tutaj:
układ, przekrój funkcjonalny (podmiotowy) - grupuje koszty pośrednie wg miejsca ich powstania. Układ kosztów pośrednich (wymienionych niżej) związany jest ze strukturą org. jedn. gospodaryzujacej tzn, niewszystkie pozycje w danej jedn. muszą wystąpić.
Koszty pośrednie to:
koszty wydziałowe,
koszty zarządu (ogólnozakładowe),
koszty zakupu,
koszty sprzedaży,
koszty wydziałów pomocniczych.
układ, przekrój przedmiotowy (nośnikowy) - grupuje koszty bezpośrednie tzn. takie, które na podstawie dowodów źródłowych można odnieść na poszczególne grupy produktów czyli na nośniki.
Koszty bezpośrednie to koszty, które na podstawie dokumentów źródłowych, mogę określić i odnieść na dany wyrób, zlecenie lub usługę. Zaliczamy do nich:
zużycie materiałów bezpośrednich,
koszty płacy bezpośredniej wraz z narzutami,
inne koszty bezpośrednie.
Znaczenie ewidencji kosztów wg rodzaju:
umożliwia ujęcie kosztów działalności w sposób nieskomplikowany,
stwarza możliwość ustalenia kosztów wg prostych elementów procesu pracy, które są przydatne do analiz prowadzonych w skali gospodarki narodowej,
ułatwia sporządzanie obowiązujących sprawozdań z zakresu kosztów,
ułatwia technikę planowania finansowo-gospodarczego w odcinkach przekrojowych np. plany płac i świadczeń, plany zaopatrzenia.
Znaczenie układu kalkulacyjnego kosztów:
pełni funkcję kontrolną i kalkulacyjną,
pozwala ustalić miejsce powstania kosztów, ich wysokość i wskazać osoby odpowiedzialne,
umożliwia rozliczenie kosztów pośrednich, ustalenie ich prawidłowości i analizę.