ĆWICZENIA KOREKCYJNE Z ELEMENTAMI REHABILITACJI - WYKŁAD 11 15.01.2007

TOK LEKCYJNY

Uwagi metodyczne:

1. organizowanie zespołów ćwiczebnych (łączenie dzieci) wg:

1. rodzaju wady

2. wieku / płci

/ Nie można łączyć dzieci z wadą pleców płaskich i z wadą pleców okrągłych; skoliozy również oddzielnie; zniekształcenia statyczne, koślawość stępu- można łączyć z płaskostopiem /

/ do III klasy włącznie - nie dzielimy wg płci, od klasy IV - tak /

2. Dobór metod i form pracy dostosowany do:

1. rodzaju wady

2. wieku / rozwoju biologicznego

3. sprawności ruchowej

FORMY PRACY:

- naśladowcza

} dla najmłodszych

- zabawowa

} II / III klasa

- zadaniowa

- ścisła - III klasa i wzwyż

UATRAKCYJNIANIE LEKCJI - stosowanie:

- przyborów

- akompaniamentu

- zabaw i gier

- tanecznych form ruchu (bez tańca klasycznego)

3. „Postawa” prowadzącego:

1. profesjonalność

2. zaangażowanie w pracę

3. dokładność i systematyczność działań

4. stałe kontakty z rodzicami, lekarzem

5. autorytet w szkole (pedagodzy i uczniowie)

TRYB ŻYCIA DZIECKA Z WADĄ POSTAWY

Nauczanie właściwego stylu życia poprzez:

• systematyczne uprawianie możliwie wszechstronnych (wskazanych) form aktywności ruchowych zapewniających siłę mięśni posturalnych

• zapewnienie odpowiednich warunków pracy i odpoczynku

• dostosowanie rozkładu zajęć rodziny do codziennych potrzeb dziecka

• wyrabianie nawyku przybierania postawy prawidłowej

• dbałość o higienę osobistą oraz higieniczny sposób ubrania się

TEMATY LEKCJI - propozycje

1. Nauka lub utrwalanie ćwiczeń:

• SKRACAJĄCYCH MIĘŚNIE

• WYDŁUŻAJĄCYCH MIĘŚNIE

• ROZCIĄGAJĄCYCH MIĘŚNIE

W wadzie postawy:

- plecy wklęsło-wypukłe

- plecy kołyskowe

- plecy płaskie

- plecy okrągłe

• SYMETRYCZNYCH W POSTAWIE SKOLIOTYCZNEJ DLA MM:

(- wymienić grupę mięśni, np.: grzbietu, brzucha)

• ODDECHOWYCH

(podać rodzaj ćwiczenia oddechowego)

• KOŃCZYN DOLNYCH

W zniekształceniu statycznym…

(wymienić rodzaj: np.: stopy płaskie, kolana koślawe)

2. Nauka, utrwalanie i doskonalenie:

Ćwiczeń wyrabiających nawyk przybierania postawy prawidłowej:

- antygrawitacyjnych

- orientacji przestrzennej

- korygujących pochylenie miednicy

- elongacyjnych (czynnych)

- autokorekcyjnych

• w wadach postawy i skoliozach

3. Nauka, utrwalanie i doskonalenie:

• prawidłowego ustawienia i obciążenia stawów kończyn dolnych w chodzie

• prawidłowego przetaczania stóp po podłożu podczas kroczenia dzieci z nieprawidłowościami postawy

/ Prętkiewicz - Abacjew 2002 /

PODSTAWY PRAWNE ĆWICZEŃ KOREKCYJNYCH

1945 r. - Ministerstwo Zdrowia zaleca zorganizowanie opieki zdrowotnej nad dziećmi i młodzieżą szkolną

1952 r. - Ministerstwo Zdrowia wydaje instrukcje o współpracy lekarza i nauczyciela wychowania fizycznego w zakresie ćwiczeń wyrównawczych dla dzieci opóźnionych w rozwoju fizycznym oraz z wadami budowy i postawy ciała.

1961 r. - MZ i Opieki Społecznej zobowiązuje lekarza szkolnego do kwalifikowania dzieci do grup dyspanseryjnych, m.in. dzieci z wadami postawy (grupa X)

Wprowadza się do szkół ćwiczenia korekcyjne jako zajęcia nadprogramowe.

Opiekę organizacyjną sprawują:

- Przychodnie Higieny Szkolnej

- Przychodnie Matki i Dziecka

- Kuratoria Oświaty

- Komitety Kultury Fizycznej i Turystyki

1972 r. - Ministerstwo Oświaty i Wychowania nakazuje stosowanie ćwiczeń śródlekcyjnych, które miały być m.in. profilaktyką wad postawy

1973 r. - Ministerstwo wprowadziło obowiązkowe zajęcia korekcyjne w szkołach, przedszkolach i placówkach wychowania pozaszkolnego, umieszczając je w ramowych planach nauczania

2-3 h w tygodniu do zespołu ćwiczebnego, dobranego pod względem wieku, płci i wady postawy.

Początkowo wprowadzono ćwiczenia korekcyjne w klasie I, następnie w klasie II (1979 r.)

w klasie III (1980 r.)

Od 1976 r. obowiązuje kwalifikacja lekarska do zajęć WF i posługiwanie się przez nauczyciela WF symbolami grup:

A (As)

B (Bk1, Bk2, Bk3)

C (C1)

Uczniowie:

A: zdolni do ćwiczeń WF bez ograniczeń

(As - uprawiające sport w szkole, lub poza szkoła)

B: zdolni do zajęć WF z ograniczeniem lub specjalnej uwagi ze strony nauczyciela

(Bk - wymagająca dodatkowych ćwiczeń korekcyjnych:

Bk1 - korekcyjna,

Bk2 - kompensacyjna

Bk3 - korekcyjno - kompensacyjna)

C: niezdolni do zajęć WF

(C1 - niezdolni do zajęć WF, lecz uczestniczące w gimnastyce leczniczej)

Od 1980 r. - istnieje możliwość powoływania Międzyszkolnych Ośrodków Gimnastyki Korekcyjnej

1985 r. - Ministerstwo Oświaty i Wychowania opracowuje wytyczne organizacyjno-programowe szkolnej korektywy

1992 r. - zlikwidowano stanowisko lekarza szkolnego

1993 r. - rozszerzono prowadzenie ćwiczeń korekcyjnych, w[pisując je do programu klas IV-VIII

Ustawa z dnia 18.01.1996 r. o kulturze fizycznej - ćwiczenia korekcyjne obowiązkowe tylko dla klas I-III, nadobowiązkowe dla klas IV-VIII.

W 1999 r. - (po 6 latach) ćwiczenia korekcyjne zostały wykreślone z ramowych planów nauczania, a ich prowadzenie jest możliwe jako zajęcia nadobowiązkowe.

UWAGI KOŃCOWE:

• od 1992 r. nie używa się pojęcia „grup dyspanseryjnych”

• zwolnienie lekarskie z zajęć WF-u dziecka skierowanego na ćwiczenia korekcyjne wymaga uzgodnienia i współ[pracy z pielęgniarką szkolną i rodzicami

/ Wojnarowska, 2004 /

18 luty 1980 r. - Zarządzenie MO i W w sprawie gimnastyki korekcyjno-kompensacyjnej.

W następstwie zmian, jakie zaszły w ostatnich latach w:

- szkolnictwie

- służbie zdrowia

Nastąpił wyraźny regres

w prozdrowotnej dbałości

o postawę ciała młodzieży szkolnej!

UPRAWNIENIA DO

PROWADZENIA ĆWICZEŃ KOREKCYJNYCH

- podstawy prawne

• uprawnienia do prowadzenia zajęć korekcyjno-kompensacyjnych uzyskują absolwenci studiów magisterskich (pismo MEN z dnia 20.II.1997r. skierowane do Kuratorów Oświaty w Polsce), o przygotowaniu kierunkowym:

- rehabilitacja ruchowa (kierunek zgodny)

- wychowanie fizyczne (kierunek zbliżony),

Jeśli program studiów obejmował co najmniej 60 godzin zajęć z tego przedmiotu.

• Zarządzenie MOiW (Dz.Urz. MOiW Nr 3. poz. 16-20) z dnia 18 lutego 1980 r. w sprawie gimnastyki korekcyjno-kompensacyjnej dla dzieci i młodzieży z zaburzeniami statyki ciała i obniżoną sprawnością fizyczną [ wraz z instrukcją (pkt 15)]

ĆWICZENIA KOREKCYJNE Z ELEMENTAMI REHABILITACJI - WYKŁAD 12 22.01.2007

REHABILITACJA I KINEZYTERAPIA

Rys historyczny.

Rehabilitacja, rewalidacja (med.)

• / łac. / rehabilitatio - usprawnianie

habilitas - zręczność, zdatność

Kinezyterapia (med.)

• / grec. / kinesis - ruch

therapeia - leczenie

Hipokrates z Kos:

• podał podstawową zasadę, na której opierają się metody współczesnej rehabilitacji.

„ … należy pamiętać, że ćwiczenia wzmacniają, a nieczynność osłabia ciało”

REHABILITACJA !!!!! !!!!! / encyklopedia /

• przystosowanie osób do czynnego udziału w życiu społeczeństwa, które z powodu wad wrodzonych lub nabytych, choroby lub urazu doznały przemijającej lub trwałej utraty zdrowia i stały się na stałe lub na pewien czas inwalidami.

REHABILITACJA / Malinowska K. Dega W. 1998 /

• jest to kompleksowe, zespołowe działanie i postępowanie w odniesieniu do osób niepełnosprawnych, które ma na celu przywrócenie tym osobom pełnej lub maksymalnej do osiągnięcia:

- sprawności fizycznej

- zdolności do pracy i zarobkowania

- zdolności do brania czynnego udziału w życiu społecznym.

KIERUNKI DZIAŁANIA:

1. rehabilitacja lecznicza (medyczna)

2. rehabilitacja zawodowa

3. rehabilitacja społeczna

REHABILITACJA LECZNICZA (MEDYCZNA):

• stanowi integralną część leczenia podstawowego;

• w zakres wchodzi:

1. diagnostyka funkcjonalna

2. kinezyterapia (m.in. masaż)

3. fizykoterapia

4. hydroterapia

5. terapia zajęciowa

6. psychoterapia

7. poradnictwo socjalne

8. zaopatrzenie ortopedyczne

REHABILITACJA ZAWODOWA:

• ma na celu przygotowanie osoby niepełnosprawnej do pracy

REHABILITACJA SPOŁECZNA:

• ma na celu integracje osoby niepełnosprawnej ze środowiskiem tj. włączenie jej w czynne życie społeczne

ORTOPEDIA (z grec. orto - paideia) nauka wyodrębniona z chirurgii.

• dział medycyny klinicznej, który zajmuje się całością zagadnień związanych z nieprawidłowościami kształtu i czynności aparatu ruchu,

tj.

• rozpoznaniem, leczeniem i profilaktyką wad wrodzonych, zaburzeń rozwojowych oraz schorzeń i urazów układu kostno-stawowo-mięśniowego.

Ruch jako środek leczniczy (kinezyterapia):

• ma zdolność oddziaływania na wszystkie narządy organizmu a wskazaniem do jego zastosowania jest stwierdzenie upośledzenia sprawności fizycznej jednostki

Podstawą kinezyterapii są ćwiczenia o charakterze leczniczym

Gimnastyka lecznicza.

Kinezyterapia - podstawa rehabilitacji leczniczej.

W całokształcie procesu rehabilitacyjnego chorego jest faza leczenia usprawniającego, która przez przywrócenie choremu sprawności fizycznej daje podstawy do dalszej rehabilitacji zawodowej, społecznej.

Zadanie kinezyterapii:

• przywrócenie sprawności fizycznej:

- pełnej w danym schorzeniu

lub

- maksymalnej w przypadkach schorzeń przewlekłych które pozostawiają pewne zmiany nieodwracalne.

Francuz Ambroży Pare (1510-1590)

• prekursor szeroko pojętej rehabilitacji, wniósł nowe zdobycze dla medycyny i rehabilitacji

- podwiązywanie krwawiących naczyń przy amputacjach

- „przeprowadzanie” chorego przez fazę rehabilitacji

- nauczanie chodu z drewnianą protezą

• twórca metalowych protez i urządzeń ortopedycznych

- gorsety dla wad kręgosłupa

- szyny do unieruchomień

- obuwie dla zniekształconych stóp

- pierwsza ruchoma i kosmetyczna proteza

Wiek XVI i XVII (c.d.)

Franciszek Glisson (1599-1677) w Anglii

• opracował ćwiczenia w leczeniu zniekształceń klatki piersiowej i kręgosłupa

• wprowadził pętlę wyciągową za głowę do leczenia skolioz - pętla Glissona (stosowania do dzisiaj)

• ogłosił pracę poświęconą problemom krzywicy

Nicolas Andry (1658-1752) fr. chirurg

• ojciec ortopedii - wprowadził termin „ortopedia”

• zalecał specjalistyczne ćwiczenia w wadach postawy

• stosował ćwiczenia antygrawitacyjne

Wiek XVIII i XIX:

• w ośrodkach leczniczych wielu krajów wprowadzono ćwiczenia jako środek terapeutyczny

• ze środowisk „nie-lekarskich” wychodzą żądania upowszechnienia ćwiczeń fizycznych dla młodzieży

• ośrodki angielskie opracowały ćwiczenia w zawieszeniu (odciążeniu) i bloczkowe z ciężarkami (w obciążeniu)

Szwed Henryk Ling (1766-1839)

• twórca szwedzkiej gimnastyki leczniczej, czyli kinezyterapii

- wprowadził ćwiczenia czynne i uznał je jako podstawowe ćwiczenia kształtujące

- opracował ćwiczenia dla osób z:

~ wadami postawy

~ zniekształceniami kręgosłupa

~ i innymi schorzeniami aparatu ruchu

Szwed Gustaw Zander (1835-1920)

• wprowadza ćwiczenia:

- na specjalnych skonstruowanych aparatach i maszynach (współczesne ATLASY)

Wiek XX:

Powstaje wiele metod i opracowań teoretycznych leczenia ruchem, opartych na zasadach anatomii, fizjologii i biomechaniki.

E. Kenny (1939 r.) w USA

• opracowała szczegółowy sposób leczenia usprawniającego chorych w porażeniach wiotkich (po polio)

• stosowała techniki (ćwiczeń biernych i redresyjnych, stymulacji, które umożliwiły naukę chodzenia…)

Frankel (Szwajcaria)

• opracował ćwiczenia dla przypadków z ataksją (zakłócenie zgodności ruchów) i niedowładami spastycznymi

Klapp z Drezna (1929) - system ćwiczeń:

• „na czworakach”

• „w pełzaniu”

De Lorme:

• ćwiczenia ze wzrastającym oporem

Lodman:

• opracował i podał technikę prowadzenia ćwiczeń w wodzie

Instytut w Kalifornii Kabat - Kaizer:

(1951 r. - metoda reedukacji Kabat - Kaizer)

• posługuje się schematami ćwiczeń, opartymi na ruchach złożonych, czyli wielostanowych

tj.

• ruchach zbliżonych do naturalnych ruchów spotykanych w życiu codziennym.

Bobath (Anglia):

• metoda usprawniania dzieci z porażeniami spastycznymi pochodzenia mózgowego

- ćwiczenia wykształcające prawidłowe odruchy postawy i równowagi

- nauka złożonych czynności ruchowych

7

---