Podstawy Finansów
FINANSE
to kategorie i stosunki pieniężne;
to ogół zjawisk pieniężnych powstających w związku z działalnością gospodarczą i społeczną człowieka
to dziedzina nauki zajmująca się analiza jak ludzie lokują dostępne w danym czasie środki pieniężne
to procesy gromadzenia i wydatkowania zasobów pieniężnych realizowane w związku z podziałem i wymianą produktu społecznego (produkcja, wymiana, konsumpcja, podział)
CECHY FINANSÓW
pieniężny charakter (tworzywem finansów jest pieniądz, podstawowa kategoria zainteresowań wyrażająca się w pieniądzu, interesuje nas przepływ pieniądza)
występują w procesach ekonomicznych i społecznych
rola państwa i stanowionego przez nie prawa jest tu znacznie większa niż w innych obszarach procesów ekonomicznych:
monopol pieniądza ma państwo
państwo określa jakie instytucje i na jakich zasadach mogą zapewnić przepływ pieniądza finanse bowiem są podstawowym narzędziem realizacji polityki państwa
ISTOTA PIENIĄDZA, JAKO PODSTAWOWEJ KATEGORII FINANSÓW
FUNKCJE PIENIĄDZA
miernika wartości (pieniądz jest uniwersalnym, doskonałym narzędziem pomiaru, wyrażania i agregowania wartości)
środka wymiany (pieniądz jest narzędziem cyrkulacji)
środka płatniczego (pieniądz jest narzędziem poboru, podziału i wydatkowania dochodu)
środka gromadzenia bogactwa - TEZAURYZACJI (za pomocą pieniądza gromadzimy i przechowujemy wartość)
pieniądza światowego
TEORIE PIENIĄDZA - usiłują wyjaśnić istotę pieniądza; to zbiór uporządkowanych poglądów zmierzających do wyjaśnienia czym jest pieniądz, co określa jego wartość, oraz z czego wynika jego zdolność do realizacji przypisywanych mu funkcji.
TEORIA TOWAROWA
Według niej pieniądz to towar pełniący funkcję powszechnego ekwiwalentu, odpowiada na pytanie czym jest pieniądz, co określa pieniądz i z czego wynika jego wartość.
Wartość towaru określa ludzka praca.
Wartość towaru jest określana przez rozmiary niezbędnej i społecznie akceptowanej ludzkiej pracy potrzebnej do jej wytworzenia.
Wartość towaru wyrażona jest w pieniądzu.
Wartość towaru to wartość jednego towaru wyrażona w wartości drugiego towaru.
Pieniądz lepszy jest wypierany z rynku przez pieniądz gorszy.
Teorie nominalistyczne - wartość pieniądza i zdolność do realizacji jego funkcji wywodzą się z przesłanek zewnętrznych (to z czego pieniądz jest wykonany nie jest istotne).
TEORIA KONWENCYJNA - jej autorem jest ARYSTOTELES, mówi o tym że pieniądz jest wytworem umowy społecznej jaką zawarli miedzy sobą członkowie określonych społeczeństw dla ułatwienia rozwoju gospodarczego; członkowie ci tworzą wspólnotę monetarną (pieniądz nie istnieje po za społeczeństwem teoria nie wyjaśnia co określa wartość pieniądza)
TEORIA FUNKCJONALNA - jej autorem jest A. WAGNER, mówi o tym że wszystko co pełni funkcję pieniądza jest pieniądzem
TEORIA PAŃSTWA - jej autorem jest KNAPP, definiował pieniądz jemu współczesny (czyli koniec XIX i początek XX wieku), mówi o tym, że pieniądz jest wynikiem porządku prawnego stanowionego przez państwo; państwo określa co jest pieniądzem, jaka jest jego funkcja, co stanowi pieniądz oraz państwo wyjaśnia respektowanie tego pieniądza
TEORIA ASYGNATOWA - jej twórcą jest ARYSTOTELES, według tej teorii pieniądz jest certyfikatem (asygnatą), której posiadacz jest uprawniony do nabycia określonej cząstki produktu społecznego (wymiana, dochód), wyjaśni od czego zależy wartość pieniądza.
PIENIĄDZ I POSTAĆ PIENIĄDZA
PIENIĄDZ - współczesna nominalistyczna definicja pieniądza - jest prawnie określonym i społecznie akceptowanym środkiem płatniczym, który może wyrażać, przechowywać i przenosić wartość, i którego wartość pozostaje w ścisłym związku z rozmiarami produktu społecznego.
POSTAĆ PIENIĄDZA W GOSPODARCE
Realna - pieniądz istnieje rzeczywiście i faktycznie oraz występuje w postaci zasobu lub przepływa między tymi zasobami. Pieniądz realizuje tu funkcję środka wymiany, środka płatniczego i środka gromadzenia bogactwa.
Idealna - pieniądz wykorzystywany jako wyrażania pomiaru i agregowania wartości. Pieniądz realizuje tu wyłącznie funkcję miernika wartości.
ZJAWISKA FINANSOWE:
Kryterium postaci i funkcji pieniądza
Zjawiska pieniężne to takie procesy gospodarcze, w których pieniądz występuje w jakiejkolwiek postaci i w którejkolwiek ze swych funkcji.
Zjawiska finansowe (sensu stricto) to te spośród zjawisk, w których pieniądz występuje w postaci realnej. Do zjawisk finansowych nie zaliczamy tych procesów społecznych o gospodarczych, w których pieniądz występuje w postaci idealnej.
Zjawiska finansowe są zatem szczególnym rodzajem, przypadkiem zjawisk pieniężnych, w których pieniądz występuje w postaci przepływu lub zasobu.
Kryterium występowania związków przyczynowo - skutkowych
Zjawiska elementarne (proste) to takie zjawiska, w których posługujemy się kategorią pieniężną, ale nie rodzi ona związków przyczynowo - skutkowych (np. kursy walut, procent, stawka podatkowa)
Zjawiska złożone to takie zjawiska, które najczęściej występują w związku ze zjawiskami elementarnymi, ale towarzyszą im pewne zależności o charakterze przyczynowo - skutkowym. To takie zjawiska, w których pieniądz nabiera cech dynamicznych; są one na ogół determinowane przez zjawiska elementarne (np. zaakceptowanie przez nabywcę ceny, powoduje przepływ pieniądza między nabywcą i sprzedawcą).