JONOFOREZA
Jonoforeza jest zabiegiem elektroleczniczym polegającym na wprowadzeniu do tkanek leczniczych jonów za pomocą prądu stałego, a właściwie sił pola elektrycznego.
Do wykonania jonoforezy mogą zostać użyte związki chemiczne, które ulegają dysocjacji elektrolitycznej. Jest to proces rozpadu cząstek elektrolit na jony dodatnie i ujemne w wyniku oddziaływań rozpuszczalnika. Jony leku wprowadza się do żywej tkanki, będącej zbiorowiskiem komórek zbudowanych z płynnej protoplazmy, czyli elektrolitu oraz błony komórkowej. Wszystkie komórki są zanurzone w płynie zewnątrzkomórkowym, który jest również doskonałym elektrolitem. Podczas przepływu prądu przez tkanki następuje pogrupowanie jonów o tych samych ładunkach, co nosi nazwę polaryzacji. Każda żywa tkanka ma określoną, ograniczoną zdolność gromadzenia jonów wprowadzonych z zewnątrz, tzw. pojemność jonową. Jest to ważne w momencie doboru czasu trwania zabiegu oraz natężenia prądu.
Innym ważnym czynnikiem decydującym o wnikaniu jonów do skóry jest ich ruchliwość w polu elektrycznym oraz różna zdolność wnikania i koncentracji w miejscu wprowadzania.
W kosmetyce wykorzystuje się gotowe preparaty, mające określoną polaryzację oraz czas wprowadzania.
Podstawowe wskazania kosmetyczne do zabiegu jonoforezy:
Rozszerzone naczynia włosowate
Trądzik różowaty
Trądzik pospolity
Zwiotczenia skóry
Zwiotczenia mięśni
Blizny
Uczulenia
Przeciwwskazania do wykonania jonoforezy:
Uczulenie na prąd galwaniczny
Ropne procesy zapalne skóry
Wypryski i uszkodzenia naskórka
Ostre stany zapalne skóry
Stany gorączkowe
Miażdżyca
Ubytki i skaleczenia naskórka
Porażenia spastyczne po wyrwaniu zęba
Stany ropne okołozębowe
Stany ropne migdałków
Uczulenie na leki stosowane w zabiegu jonoforezy
Leczenie dermatologiczne miejsc objętych zabiegiem jonoforezy
Ciąża
Leki stosowane najczęściej podczas jonoforezy:
Chlorek wapnia - wprowadzany anodą; przyspiesza regenerację tkanki nerwowej, działa przeciwzapalnie, uszczelnia naczynia krwionośne.
Jodek potasu - wprowadzany katodą; zmiękcza tkankę łączną, stosuje się go przy bliznach, bliznowcach, zrostach, zgrubieniach tkankowych. Jod może kumulować się w organizmie i powodować nadczynność tarczycy.
Kwas askorbinowy, czyli witamina C - wprowadzany katodą; uelastycznia ścianki naczyń krwionośnych, działa przeciwzapalnie.
Soda oczyszczona - wprowadzana anodą; działa przeciwzapalnie, rozmiękczająco, bakteriobójczo. Najczęściej stosuje się jonoforezę z sody oczyszczonej przy łojotoku i trądziku pospolitym. Zabieg ten nosi nazwę dezinkustacji.
Czego potrzebujemy do przeprowadzeniu zabiegu jonoforezy?
Aparat do jonoforezy
Elektrody o zaokrąglonych brzegach
Podkłady wykonane z gazy lub gąbki o grubości 2,0-3,0cm i powierzchni większej o 2cm2 niż powierzchnia elektrod użytych do zabiegu
Lek do wprowadzenia
Szklane naczynia
Środki ostrożności
kable aparatu do jonoforezy nie powinny się krzyżować
aparat powinien być podłączony do uziemionego gniazdka
najpierw przygotowujemy elektrody, podkłady lekowe, układamy je na ciele klientki, a następnie podłączamy przewody do aparatu i aparat do prądu
osoba poddawana zabiegowi powinna być stale pod kontrolą kosmetyczki, nie wolno pozostawiać klientki samej
na aparacie nie mogą stać naczynia z wodą, leki czy kosmetyki
Przygotowanie klientki do zabiegu.
Ze skóry należy zmyć makijaż, a następnie skórę odtłuszczamy alkoholem. Dokładnie oglądamy skórę w celu wykluczenia przeciwwskazań. Zabezpieczamy gałki oczne przed wnikaniem jonów leków, przykrywając je suchymi wacikami. Pacjentka powinna zdjąć wszystkie metalowe ozdoby.
Technika wykonania jonoforezy.
Klientkę należy poinformować o odczuciach towarzyszących przepływowi prądu, a są to: mrowienie, ślinotok, metaliczny posmak w ustach. W przypadku wystąpienia negatywnych odczuć - uczucia silnego ciepła, pieczenia lub bólu - należy przerwać zabieg.
Jonoforezę można wykonać na wiele sposobów. Rozróżniamy jonoforezę labilną i stabilną, miejscową i ogólną. W kosmetyce najczęściej stosuje się jonoforezę labilną, czyli ruchomą, w trakcie której elektrody czynna i bierna zmieniają względem siebie położenie. W jonoforezie stabilnej, czyli nieruchomej, wykorzystuje się specjalną elektrodę, tzw. elektrodę Bergoniego, zwanej inaczej półmaską.
Elektrodę czynną umieszcza się nad tkanką, do której mają być wprowadzone jony leku. Łączy się ona z dodatnim lub ujemnym biegunem źródła prądu. Elektrodę bierną, służącą do zamknięcia obwodu prądu, układa się najczęściej przeciwlegle do elektrody czynnej - najczęściej na przedramieniu ręki prawej lub bezpośrednio w dłoni klientki.
Obie elektrody układa się na wcześniej przygotowanym podkładzie. Elektroda czynna ułożona jest na podkładzie zanurzonym w wodzie z dodatkiem leku, który chcemy wprowadzić do skóry, zaś elektroda bierna - w samej wodzie. Do jonoforezy najlepiej stosować wodę łatwo przewodzącą prąd, na przykład mineralną niegazowaną.
Do zabiegu należy używać jednorazowych podkładów w celu wykluczenia infekcji i tzw. jonów konkurencyjnych. Miejsca niewielkich ubytków skórnych pokrywa się obojętną maścią, np. wazeliną, a następnie przykrywa warstwą folii.
Jonoforezę można wykonać jedną lub dwiema elektrodami czynnymi oraz odpowiednio jedną lub dwiema elektrodami biernymi. Wykorzystuje się elektrody wykonane z gumy węglowej lub niepolaryzujące się elektrody z cyny. Mają one różne kształty oraz rozmiary. Ważne, by ich brzegi były obłe, a kształt dostosowany do miejsca poddawanego zabiegowi. Elektroda bierna powinna być 2,5-krotnie większa od elektrody czynnej.
Czas trwania zabiegu zależy od rodzaju preparatu, indywidualnej wrażliwości klientki i stopnia zaawansowania zmian skórnych. Z reguły pierwszy zabieg trwa około 5 minut, stopniowo wydłużamy ten czas do około 30 minut. Zabiegi wykonujemy w seriach 10-20 seansów, codziennie lub co drugi dzień. Natężenie prądu dobieramy do odczuć klientki. Ma to być przyjemne mrowienie. Objawy niepożądane to zaczerwienienie skóry, opuchlizna, świąd, mocne uczucie ciepła. Mogą one świadczyć o przedawkowaniu natężenia prądu lub o uczuleniu na prąd galwaniczny.
Dodatkowo można nasilić wnikanie jonów leku podczas jonoforezy poprzez rozgrzanie skóry promieniami podczerwonymi, np. lampą sollux z czerwonym filtrem lub lampą infrafouge.
Podczas wykonywania zabiegów z użyciem prądu zawsze należy zachować szczególne środki ostrożności i zapewnić komfort klientom.