Funkcje okładki

Aby zrozumieć jaką rolę w życiu księgarsko-wydawniczym pełni okładka, należy wyjść od wytycznej jaką jest definicja hasła tytułowego.

Okładka jest jednym z dwóch elementarnych składników tworzących wielostronicowy zrąb, wyrób papierniczy lub publikację poligraficzną, a przed wynalazkiem druku, także publikacji pisanych ręcznie w formie kodeksu.

Całość wydawnictwa zwartego bądź periodycznego tworzy okładka wraz z wewnętrzną strefą wyrobu, czyli wszystkimi pozostałymi kartami, zwanymi wkładem.

Prawidłowo termin okładka winien być stosowany w liczbie pojedynczej, gdy na myśli ma się całość okrywy/oprawy chroniącej wnętrze publikacji i trwale z nią połączonej, aczkolwiek w języku potocznym zwykło się mówić o dwu okładkach, myląc okładkę z okładzinami, czyli kartami przylegającymi do kart wnętrza.

W najprostszych publikacjach wielostronicowych okładka jest jedynie formalnym wyróżnieniem zewnętrznych kart składki, a więc jest wykonana z tego samego materiału pisarskiego co wkład. W rozwiązaniach zaawansowanych okładka może być połączona ze strefą wewnętrzną na wiele różnorakich sposobów, a zwłaszcza może być złożona z jednej lub wielu części konstrukcyjnych rozmaicie ze sobą i z wkładem połączonych. Ponadto istnieje możliwość nakładania na okładkę kolejnych warstw czy elementów, ale już bez trwałego łączenia z okładką - mowa tu o obwolutach i opaskach.

Co ciekawe wiele pojęć fachowych stosuje się jednocześnie dla okładki i oprawy, gdyż te dwa terminy częstą są w praktyce przyjmowane za synonimiczne, z tymże, wyrażając się najprościej, oprawa jest sposobem założenia okładki.

Podsumowując definicję okładki, jest to wszystko to, co jest od zewnątrz połączone, związane z wkładem. Okładka jest tylko jedna i składa się z obu okładzin - przedniej i tylnej, oraz z grzbietu okładki.

Grzbiet zaś może być krawędzią (w oprawie zeszytowej) lub płaszczyzną (w oprawie klejonej) i może stanowić osobną, indywidualną płaszczyznę połączoną z okładzinami okładki za pomocą tkaniny, skóry lub pasków papieru.

Na okładkę składa się ponadto niejednokrotnie wyklejka, stosowana przy sztywnych okładzinach. Jest to arkusz trochę grubszy gramaturą od arkuszy wkładu i jest przyklejony do obu okładzin. Wyklejki mogą być niezadrukowane, bądź zawierające tło lub wzór, natomiast informacje treściowe umieszcza się nań dość rzadko. Głównym zadaniem wyklejki jest połączenie okładki z wkładem. Oklejka zaś jest wytworem papierniczym, włókienniczym lub skórzanym przyklejonym od zewnątrz na okładziny i grzbiet okładki. Cele oklejki są dwa ; po pierwsze służy do połączenia sztywnych okładzin i grzbietu, w szczególnych przypadkach może nawet sama stanowić grzbiet. Po drugie służy jako materiał, który łatwiej zadrukować (lub zdobić w inny sposób) niż sztywne elementy okładki.

Praktyka pokazała, że ładna edycja publikacji, wysoka czy raczej dopasowana, adekwatna wobec treści jej szata graficzna wiąże się z marketingiem sprzedaży.

1. Okładka pełni funkcje biznesowe

Okładka jest opakowaniem, a zawartość ładnie opakowana zyskuje na wartości. Estetyczna, dobrze skomponowana okładka; jej układ, typografia, kolorystyka, treść i przekaz są punktem uzupełniającym i wspierającym propagowanie i promowanie publikacji. Oczywiście zarówno materiał, jak i format i motywy uzupełniające treść okładki, uzależnione są od jej przeznaczenia, tematyki i ceny, aczkolwiek w większości czytelnik (z wyłączeniem kręgu bibliofilskiego) zwraca przy zakupie/wypożyczeniu książki/czasopisma także na jej grafikę, począwszy właśnie od okładki.

2. Okładka budzi emocje

W niektórych przypadkach okładka ułatwia budowanie wizerunku autora/wydawcy, komponuje się z tematyką i treścią przekazu. Biorąc pod uwagę fakt, iż okładka jest swoistym księgarskim/wydawniczym języczkiem uwagi, może mieć wpływ na wybór konsumenta. Mimo, że publikacje nie są wydawane znienacka, dobra okładka wywołuje impuls i może pomóc potencjalnemu czytelnikowi w podjęciu ostatecznej decyzji. Ostatnim ważnym aspektem sensu stricte artystycznego jest fakt, iż okładka sama w sobie może stać się swoistym dziełem sztuki, dzięki efektownej pracy artysty-grafika.

3. Okładka informuje

Kompozycja graficzna okładki powinna charakteryzować treść publikacji, informować o niej, jej autorze, wydawcy, a zarazem budzić zainteresowanie czytelnika. Koncepcja okładki obejmuje i grzbiet i ostatnią stronicę.

Grzbiet jest wykorzystywany do powtórzenia w skrócie tytułu, a więc również służy powiadamianiu.

4. Okładka chroni

Niezależnie od rodzaju oprawy publikacji, zadaniem okładki jest mechaniczne zabezpieczenie wkładu, bloku książki przed zniszczeniem

Szczególnym rodzajem ochrony książki jest obwoluta. Obwoluta jest to cienka okładka papierowa, zakładana na właściwą okładkę książki, posiadająca zagięte brzegi (skrzydełka) zachodzące na wewnętrzne strony okładzin okładki, stosowana w oprawie twardej.

Użycie obwoluty podnosi standard publikacji i świadczy o staranności edytorskiej wydawcy. Obwoluta spełnia funkcje reklamowe i powinna być drukowana na papierze wysokiej jakości, może być również wykonana z tworzywa sztucznego.

1

---