I. czynniki fizyczne:

1.termiczny (cieplny)-w, którym bodźcem jest energia cieplna przekazywana organizmowi przez przewodzenie, przenoszenie lub promieniowanie. Wytwarzana może być w tkankach przez pole elektryczne w.cz lub ultradźwięki. Powoduje rozluźnienie, przekrwienie czynne, rozszerzenie naczyń krwionośnych i limfatycznych, działa przeciwbólowo i przeciwzapalnie.

2.fotochemiczny- uzależniony jest od reakcji zachodzących w tkankach pod wpływem promieni UV. Powoduje powstanie rumienia, tworzenie pigmentu, działa bakteriobójczo.

3.elektrochemiczny- przepływ przez tkanki prądu elektrycznego. Powoduje przemieszczenie zawartych w tkankach jonów, zmianę składu chemicznego tkanek (istota jonoforezy).

4.elektrokinetyczny- powstaje w przypadku działania na tkankę nerwową i mięśniową prądu impulsowego, dając efekt drażniący mięśnie i nerwy, powoduje pobudzenie mięśni do skurczu.

5-6.mechaniczny-kąpiele, natryski, masaż./kinetyczny-ćwiczenia ruchowe. Powoduje przekrwienie czynne, poprawia fizyczną sprawność narządu ruchu.

II. Odczyn (reakcja na czynnik):

1.progowy- najmniejszy stwierdzany odczyn

2.odwracalny- zanika po bezpośrednim wyłączeniu bodźca lub po pewnym czasie.

3.nieodwracalny- uszkodzenie tkanek

4.naturalny- możemy go przewidzieć

5.paradoksalny- tkanki są zmienione chorobowo lub zaburzone są mechanizmy ustrojowe decydujące o odczynie= zaburzenia naczyniowo-ruchowe (np. gdy naczynia krwionośne pod wpływem ciepła powinny się rozszerzyć, a one się kurczą)

6.miejscowy-występuje w miejscu działania bodźca

7.ogólny-występuje na całym ciele, stanowi odpowiedź organizmu na dany bodziec fizyczny.

III. Wpływ ciepła na organizm:

1.odczyn miejscowy- występuje w miejscu działania ciepła na skórę i tkanki leżące bezpośrednio pod nią. Pod wpływem ciepła ulegają one ogrzaniu, co powoduje rozszerzenie naczyń krwionośnych i limfatycznych, zwiększenie przepływu krwi i limfy, zwiększenie wymiany między krwią i tkankami substancji biorących udział w procesie przemiany materii, zwiększa się dostawa tlenu i substancji energetycznych z krwi do tkanek oraz usuwanie z nich produktów przemiany materii.

2.odczyn ogólny- występuje w przypadku dostarczenia dużych ilości ciepła do organizmu. Odczyn ten wyraża się przegrzaniem, które uruchamia mechanizm termoregulacji, związany z wydzielaniem potu. W momencie przegrzania wzmożeniu ulega przemiana materii, przyśpiesza się akcja serca i oddech, występuje zmniejszenie napięcia mięśni szkieletowych.

IV. System regulacji cieplnej:

Termoregulacja-zapewnienie stałej temperatury ustroju:

-fizyczna- oddawanie przez ustrój ciepła, gównie drogą przewodzenie, przenoszenia, promieniowania oraz parowania wody zawartej w pocie. Ustrój nazywany częścią korową.

-chemiczna-ilość wytwarzanego ciepła w organizmie przez wpływ na przemianę materii, głównie w części rdzennej ciała.

V. Mechanizmy zatrzymywania ciepła są uruchamiane, gdy organizmowi grozi obniżenie temperatury ciała. Natomiast mechanizmy utraty ciepła się uruchamiają, gdy organizmowi grozi przegrzanie.

Krytyczny poziom temperatury ciała, którego przekroczenie uruchamia mechanizm regulacji jest temperatura 37,6'C.

Poniżej tej temperatury zostają uruchomione mechanizmy, które zwiększają wytwarzanie ciepła i zmniejszają jego straty.

-zwężenie naczyń krwionośnych skóry na całym ciele

-zahamowanie pocenia

-zaczynają działać mechanizmy wytwarzania ciepła

-występują dreszcze

-zwiększa się metabolizm komórkowy

Po przekroczeniu temperatury 37,6 następuje zwiększenie utraty ciepła przez:

-pobudzenie wydzielania potu

-rozszerzają się naczynia krwionośne skóry

-przyśpieszone oddychanie

-zostaje zahamowane tworzenie ciepła

VI. Prawo Dostera-Morata

Zachowanie się naczyń krwionośnych pod wpływem ciepła i zimna. Jeżeli bodziec ciepła działa na duży obszar skóry, następuje wówczas rozszerzenie naczyń obwodowych, a zwężenie pni naczyniowych w obrębie jamy brzusznej i klp. Nie podlegają temu prawu: naczynia mózgu, śledziony i nerek, gdyż mają taki sam odczyn naczyniowy, który występuje w skórze.

VII. Rodzaje zabiegów ciepłoleczniczych:

1.ciepło suche:

-worki żelowe- temp.ok. 60'C w czasie 1 godz. Czas zabiegu 20-40 min.

-poduszki i kołdry elektryczne- czas zabiegu 30-40 min, zabiegi stosowane 2-3x dziennie przez kilka dni zwłaszcza w nerwobólach.

-nagrzewanie miejscowe za pomocą ciepłego powietrza- odległość ok. 15-20 cm.wylotu ciepłego powietrza od skóry pacjenta (musi odczuwać przyjemne ciepło)

-termofor- woda o temp. 80'C, do 2/3 jego objętości, czas zabiegu 1 godz.

2.ciepło mokre

-kąpiel miejscowa- temp.wody wzrasta w czasie zabiegu od 35-42'C. Specjalne urządzenie ogrzewa wodę, w taki sposób aby jej temperatura wzrastała o 1' co 2-3 min. Czas zabiegu 15-25 min.

-kąpiel ogólna- zanurza się pacjenta do wysokości brody. Temp wody ok.37'C, czas zabiegu 15-20 min.

-okłady

-sauna- polega na obniżeniu mechanizmów termoregulacji i wywołaniu zmian ustrojowych w całym ustroju, które zleżą od fazy zabiegu:

faza nagrzewania: podwyższenie przemiany materii, zwiększenie wydzielania potu, następuje utrata wody z potu, znaczne przegrzanie ustroju, przyśpieszone oddychanie, zwiększa się pojemność życiowa płuc, obniżenie ciśnienia krwi, zmniejszenie napięcia mięśni, rozszerzenie naczyń krwionośnych, wzrost częstości akcji serca

faza schłodzenia: podwyższenie ciśnienia krwi, zmniejszenie częstości akcji serca

Ogólne działanie: stymuluje układ odpornościowy, hartuje i zwiększa siły obronne ustroju, pobudza gruczoły dokrewne, rozluźnia napięcie mięśni, poprawia ruchomość stawu, oczyszcza skórę ze złuszczonego naskórka, pobudza czynności gruczołów potowych, następuje wzrost ukrwienia i przemiana materii w mięśniach, ćwiczy serce i krążenie.

-parafinoterapia

metodyka zabiegu: w celu nadania jej właściwości plastycznych do 20 kg parafiny stałej dodajemy 1 litr parafiny płynnej.

Rodzaje zabiegów:

Okłady parafinowe- parafinę o temp.54-56'C pokrywa się za pomocą płaskiego pędzla miejsca poddane zabiegowi, tak długo, aż jej warstwa osiągnie grubość 1-2 cm. I warstwa stanowi ochronę przed nadmiernym przegrzaniem skóry. Następną warstwę owija się ceratką i ciepłym kocem. Czas zabiegu 30-60 min.

Zawijana- zamoczoną w parafinie tkaninę zawijamy miejsce poddane zabiegowi.

Rękawice parafinowe-kilkakrotnie zanurza się dłoń lub stopy w parafinie, uzyskując warstwę grubości ok.2 cm.

Właściwości lecznicze: parafina długo utrzymuje ciepło i wolno oddaje je otoczeniu. Przy stygnięciu zmniejsza się objętość i wywiera ucisk na tkanki. Po zdjęciu okładu skóra jest blada, spocona i gorąca.

Właściwości fizyczne: usprawnia krążenie w naczyniach włosowatych skóry, usprawnia proces utleniania tkankowego, wchłanianie i wydalanie z tkanek toksycznych produktów procesu zapalnego.

Wskazania: przewlekłe stany zapalne stawów i tkanek miękkich, blizny pooperacyjne, przykurcze pourazowe i pooperacyjne, uszkodzenia nerwów obwodowych, niedowłady i porażenia mieśni, zespoły bólowe kręgosłupa.

Przeciwwskazania: odwapnienie kości, gojące się złamanie kości, choroba Sudecka, ostre stany zapalne, obrzęki, choroby skóry, żylaki.

OGÓLNE

Wskazania: schorzenia narządu ruchu(stany po urazach ścięgien, więzadeł), po złamaniach, skręceniach, choroby reumatyczne i zwyrodnieniowe stawów, rwy, nerwobóle, dyskopatie, porażenia nerwów, przykurcz mięśniowo-stawowy, niedowłady wiotkie, spastyczne.

Przeciwwskazania: ostre stany choroby, niewydolność krążenia, nadciśnienie tętnicze, choroba niedokrwienna mięśnia sercowego, zawał mięśnia sercowego, miażdżyca, skłonności do krwawień, cukrzyca, gruźlica, choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, zaburzenia czucia powierzchownego, wyniszczenie organizmu, zaburzenia termoregulacji.

---