Dziady cz.III - motyw snu i jego funkcje
Dziady cz. III to piękny utwór romantyczny poruszającym wiele aspektów filozoficzno-moralnych. Wśród interesujących zagadnień pojawiających się w dramacie najciekawszy jest motyw snu. Ma on niebywałe znaczenie dla całego utworu i jak to w Romantyzmie bywa trudno określić jego funkcje jednoznacznie
Pewnym nowatorstwem wprowadzonym do literatury przez Mickiewicza jest nadanie nowego znaczenia snu, rozumianego jako niczym nie skrępowane życie duszy. Człowiek może zostać zniewolony fizycznie, jednakże jego dusza dzięki wierze i wewnętrznej sile pozostaje wolna. Sen pozwala jej na opuszczenie ciała (transcendentalizm) i swobodną podróż przez wszystkie strefy metafizyczne. Konrad był więziony przez władze carskie, lecz jego dusza, będąca bytem transcendentalnym uniosła się ku Niebu, by wyzwać Boga na pojedynek. Natomiast podczas Widzenia, będącego podobieństwem snu, Ewa, dzięki pomocy Guślarza spotyka się z duszą zmarłego kochanka. Tak więc widzimy, że duch w swych dalekich podróżach spotyka różne byty metafizyczne.
We śnie wybitna jednostka ma niemalże nieograniczone możliwości działania.
Jest w stanie „myślą i wiarą zwalać i podźwigać trony„”, może także zobaczyć „przyszłe wypadki i następne lata”. Sen nadaje umiejętność przewidywania nadchodzących wydarzeń. Obdarzony profetyzmem ksiądz Piotr podczas swego Widzenia poznaje przyszłe losy polskiego narodu.
Zgodnie z romantyczną filozofią Sen odkrywa prawdę o człowieku. Śpiący człowiek nie kontroluje się, nie udaje innej osobowości. Sen obnaża go.
Ukazuje się jego prawdziwa natura, lęki i marzenia. Gubernator Nowosilcow na co dzień daje się poznać jako człowiek okrutny i bezwzględny. Scena pt. „Sen Senatora” nie zmienia jego wizerunku, nadal pozostaje on złym człowiekiem.
Jego życie jest puste i samotne, jednak nie cierpi - sensem jego życia jest władza i pieniądze. Jego dusza jest, więc skazana na czeluści piekielne.
Motyw snu dla dramatu jest elementem nieodzownym, pozwala głębiej i pełniej poznać poszczególne postaci utworu. Pełni kluczową rolę w ukazywaniu myśli autora i sprawia, iż Dziady cz. III są wspaniałym utworem wyróżniającym się w literaturze romantycznej ciekawą formą oraz treścią. Mickiewicz ukazując wtaki sposób zjawisko, jakim jest Sen w pełni dał wyraz swemu geniuszowi.