POLITYKA SPOŁECZNA 27.01.2012, Polityka społeczna


POLITYKA SPOŁECZNA - WYKŁADY.

Wykład z dnia 27.01.2012 r.

Geneza polityki społecznej i jej krótki rys historyczny.

Otto Von Bismarck - twórca polityki społecznej.
Początkowo problem niedostatku dotyczył tylko robotników, później jego zasięg rozszerzył się na inne grupy społeczne. Problemy w społeczeństwie nie pojawiły się z dnia na dzień istniały zawsze, ale uważano je za coś naturalnego i normalnego. Wraz z rozwojem gospodarczym i intelektualnym społeczeństwa zauważono ubóstwo i potrzeby człowieka. Aby poprawić sytuację najuboższych, dotychczasowy sposób funkcjonowania społeczeństwa starano się zmieniać za pomocą nowych rozwiązań prawnych.
Pierwsze w Europie reformy wprowadzono w 1601 roku w Anglii - „ Prawo Ubogich” (Poor Law), w którym rozróżniono żebraków na zdolnych do pracy i niezdolnych do pracy z powodu wieku lub kalectwa. Zdolni do pracy włóczędzy mieli być zmuszeni do pracy a za starców i kaleki odpowiadały władze lokalne. Żebranie zdolnych do pracy było zabronione. W roku 1530 nastąpiła likwidacja klasztorów, co spowodowało zamarcie działalności dobroczynnej Kościoła katolickiego. Wprowadzono obowiązkowe podatki na ubogich a ich niepłacenie mogło być karane więzieniem. Przestępstwem stała się również odmowa pracy zaproponowanej przez „nadzorcę ubogich”. Organizowano pracę i naukę różnych rzemiosł dla dzieci z biednych rodzin. Jednostką odpowiedzialną za pomoc dla ubogich były parafie, które zobowiązano do dostarczenia materiałów i narzędzi do pracy. Parafie miały też obowiązek budowania domów pracy przypominających więzienia (do 1777 roku było ich już ok. 2000 w Anglii i Walii). Pracujący w tych domach ludzie musieli nosić opaski identyfikacyjne na prawym ramieniu. W 1795 postanowiono pomagać także robotnikom z niskimi zarobkami a wysokość świadczeń uzależniono od ceny chleba i liczby dzieci. Nad całym systemem miała czuwać Tajna Rada, której raporty przesyłali sędziowie pokoju. Sędziowie pokoju sprawdzali działalność nadzorców ubogich. Z upływem czasu zaczęło pojawiać się niezadowolenie ze starego systemu spowodowane ciągłym wzrostem podatków na ubogich, dochodziło też do buntów samych ubogich i ataków na domy pracy. W 1834 roku wprowadzono New Poor Law, które miało na celu zdyscyplinowanie siły roboczej w dobie rewolucji przemysłowej. Ustawa ta zmniejszyła odpowiedzialność lokalną za opiekę nad najuboższymi i ograniczyła pomoc tylko do domów pracy (likwidacja wszelkich świadczeń dla ubogich z poza domów pracy). Warunki życia w domach pracy były bardzo złe, minimalne wyżywienie i rozdzielanie rodzin.
Powołano Rady Strażników, które miały pilnować, aby podatki na ubogich były niskie. Ważną rolę w pomocy dla ubogich odgrywało Towarzystwo Organizacji i Dobroczynności (1869). Powstałe wtedy teorie miały duży wpływ na kształtowanie się późniejszej polityki państwa. W 1946 roku wprowadzono ubezpieczenia społeczne finansowane z podatków i składek, 1948 - ustawa o pomocy społecznej, 1944 - ustawa o oświacie i obowiązek uczęszczania do państwowych szkół, 1947 - ustawa o ochronie zdrowia dostępnej dla wszystkich i finansowanej z budżetu.
Mówiąc o historii polityki społecznej nie możemy pominąć reform Bismarcka w Niemczech. Wkroczenie państwa w stosunki społeczne objawiło się poprzez wprowadzenie ubezpieczeń społecznych. Za narodziny polityki ubezpieczeniowej uznaje się odczytanie w 1881 roku przez kanclerza Niemiec Otto von Bismarcka orędzia Cesarza Wilhelma I dotyczącego prawa do opieki ze strony państwa dla niezdolnych do pracy. Uważano, że gospodarka powinna być na tyle efektywna, aby możliwe było wypłacanie rent i emerytur. Unikać należy bezrobocia i inflacji a państwo powinno stworzyć takie warunki by każdy obywatel miał możliwość edukacji. W1883 roku uchwalono ubezpieczenia chorobowe. Ubezpieczenie obowiązkowe obejmowało wszystkich robotników i urzędników przemysłowych z wyjątkiem zatrudnionych w rolnictwie i leśnictwie (włączeni zostali w 1911 roku) od 16 lat z zarobkami rocznymi poniżej 2000 marek. Składkę płacił w 2/3 zatrudniony a w 1/3 pracodawca. Instytucją tego ubezpieczenia były kasy chorych np. przemysłowe budowlane, górnicze. W gminach, w których mieszkało i pracowało przynajmniej 100 osób miały powstać lokalne kasy chorych. Świadczenia podstawowe obejmowały bezpłatne porady lekarskie, opiekę szpitalną w razie ciężkiej choroby, leki, opłacanie zasiłku chorobowego oraz pomoc dla kobiet do trzech tygodni po urodzeniu dziecka. W 1884 roku wprowadzono ubezpieczenia wypadkowe. Ubezpieczenie obowiązkowe zastąpiło odpowiedzialność zatrudniającego i początkowo objęło kopalnie, stocznie, fabryki, kamieniołomy, budownictwo i przemysł kominiarski. Świadczenia te obejmowały robotników i urzędników zatrudnionych w tych dziedzinach przemysłu z zarobkami niższymi niż 2000 marek/rok. W razie śmierci ubezpieczonego wypłacano zasiłek pogrzebowy i rentę rodzinną; w razie utraty części dochodu z powodu następstw powypadkowych wypłacano rentę w wysokości uzależnionej od stopnia utraconego dochodu, pokrywano też koszty leczenia; w razie trwałej niezdolności do pracy wypłacano rentę inwalidzką w wysokości 2/3 zarobków ubezpieczonego. Składkę płacił pracodawca, której wysokość była uzależniona od wielkości zakładu i ryzyka wypadku. W 1889 roku ustanowiono ubezpieczenia emerytalne i rentowe, które podobnie jak ubezpieczenia chorobowe i wypadkowe były obowiązkowe dla wszystkich robotników powyżej 16 roku życia i niektórych kategorii pracowników umysłowych o dochodach rocznych poniżej 2000 marek. Składki płacono w równych częściach przez ubezpieczonego i zatrudniającego a gdyby wartość tych składek nie wystarczyła na świadczenia państwo zobowiązuje się je dofinansować. W ramach tego ubezpieczenia znajdują się dwa rodzaje świadczeń: renta inwalidzka (stopień utraty zdolności do pracy wynosi minimum 2/3,a staż pracy nie mniejszy niż 200 tygodni) i renta starcza (wiek 70 lat i staż pracy 25 lat).
W USA początkowo dominowały rozwiązania typu Poor Law. Pierwszym świadczeniem innego rodzaju były świadczenia dla kombatantów wojny secesyjnej. W 1920 roku wprowadzono system emerytur dla pracowników służb publicznych a niektóre duże przedsiębiorstwa wprowadziły prywatne systemy emerytalne. W roku 1935 uchwalono ustawę o zabezpieczeniu społecznym, obejmowała ona m.in. dotacje dla stanów na pomoc dla ludzi starszych i dzieci pozbawionych opieki rodzinnej; dotacje na odszkodowania z tytułu bezrobocia; dotacje dla matek i dzieci; dotacje na nowe programy ochrony zdrowia i pomoc dla niewidomych.
Wraz z upływem czasu, następował proces integracji polityki społecznej w skali międzynarodowej, aż do jej upowszechnienia w Europie wraz z powstaniem EWG. W 1961 roku powstała Europejska Karta Społeczna, która do dziś jest w Europie zbiorem podstawowych zasad polityki społecznej. 

Ogólne definicje polityki społecznej

Termin „ Polityka społeczna „ powstał na przełomie XVIII i XIX wieku.
Jest to zorganizowane i świadome działanie państwa i innych organizacji, czyli normowanie, zapobieganie i planowanie w różnych dziedzinach w celu kształtowania stosunków międzyludzkich, warunków życia i pracy majce na celu m.in. zapewnienie świadczeń socjalnych, zaspokojenie potrzeb i zapewnienie porządku społecznego, usuwanie nierówności społecznych oraz podnoszenie kultury życia.

Do podstawowej grupy potrzeb należą: praca zgodna z kwalifikacjami, odpowiedni dochód z pracy, bhp, ochrona zdrowia, odpowiednie warunki mieszkaniowe, możliwość wypoczynku. Pomoc w zaspokojeniu tych potrzeb jest realizowana przez wiele dziedzin np. emerytalno-rentowa, pomocy społecznej, ochrony zdrowia, rodziny, socjalizacyjna i zatrudnienia.

Współczesne definicje polityki społecznej określają ją jako:
- sumę działań na rzecz postępu społecznego (def. wg. Konstantego Krzeczkowskiego)
- działalność państwa, samorządów i organizacji pozarządowych na istniejący układ stosunków społecznych, zmierzająca do poprawy warunków życia i pracy, ograniczenia nierówności społecznych oraz podniesienia ogólnego poziomu kultury życia (Antoni Rajkrewicz)
- to działalność państwa, samorządów i organizacji pozapaństwowych, której celem jest poprawa sytuacji materialnej, asekuracja przed ryzykami życiowymi, wyrównanie szans życiowych ekonomicznie i socjalnie najsłabszych (William Ajlejter).

Polityka społeczna jako nauka bada historię ludzkości, problemy i sposoby ich rozwiązywania w przeszłości, opisuje i ocenia zachowania jednostek w trudnych sytuacjach oraz szuka rozwiązań na przyszłość.

Modele gospodarki rynkowej:

1. Neoliberalna gospodarka rynkowa. Współczesny neoliberalizm jest spadkobiercą

wcześniejszych XIX wiecznych systemów liberalnych. Docenia rolę państwa, ale tylko jako

twórcy i strażnika ustroju. Odrzuca niemal w całości państwową gestię w gospodarce.

Neoliberalizm jest reakcją na nadmierny interwencjonizm i jego ekonomiczne skutki - wzrost

deficytu budżetowego, długu publicznego i inflacji. Hasłem neoliberałów jest: deregulacja,

czyli powrót do samoczynności mechanizmów ekonomicznych, odchodzenie od modelu

państwa opiekuńczego jako zmniejszającego aktywność i kreatywność ludzi. Gospodarka

powinna być więc wolna od ingerencji państwa w mechanizm rynkowy, regulowana jedynie

polityką pieniężno-kredytową banku centralnego i potrzebami budżetu państwa. Od strony

teoretycznej współczesny neoliberalizm oparty jest na tzw. ekonomii podażowej Zadaniem

państwa w tej koncepcji nie jest stymulacja popytu, ale tworzenie warunków sprzyjających

wzrostowi podaży i aktywności wytwórców, zmuszonych konkurencją do obniżania kosztów

produkcji i cen.

Neoliberalny model gospodarki rynkowej nie jest realizowany w wielu krajach. Jednak

tam gdzie koncepcje neoliberalne wprowadzono w życie efekt był tylko jeden: ogromny

sukces gospodarczy! Model sprawdził się zarówno w krajach o słabym jak i o dużym

poziomie rozwoju. Dzięki neoliberałom Chile z najbiedniejszego kraju Ameryki Południowej

stały się najbogatszym krajem tego kontynentu, a 60% obywateli określa siebie jako „klasę

średnią”. Wytrąca to argumenty z ręki tych, co twierdzą, że neoliberalizm powoduje ubóstwo

szerokich warstw społecznych i koncentrację bogactwa w rękach nielicznych. Spektakularne

sukcesy neoliberalizm odniósł przede wszystkim w Stanach Zjednoczonych i w Wielkiej

Brytanii, gdzie pierwsze reformy wdrożyli Ronald Reagan i Margaret Thatcher. Od początku

lat 90. neoliberalizm realizuje również Nowa Zelandia.

2. Społeczna gospodarka rynkowa. Jest to niewątpliwie bardzo ciekawa koncepcja

funkcjonowania gospodarki rynkowej. Należy się jej przyjrzeć choćby dlatego, że wokół tego

typu gospodarki narosło wiele różnego rodzaju nieporozumień. A przecież nie bez powodu

zwolenników „czystej” społecznej gospodarki rynkowej zalicza się czasami do neoliberałów!

Głównym założeniem społecznej gospodarki rynkowej jest możliwość i konieczność

pogodzenia twardej logiki zasad liberalnej gospodarki rynkowej, swobodnego działania jej

mechanizmów z zabezpieczeniem określonego poziomu świadczeń socjalnych i

zapewnieniem w ten sposób spokoju społecznego. Odrzuca się jednak zarówno własność

państwową, jak i ingerowanie państwa w funkcjonowanie mechanizmów rynkowych.

Teoretyczne źródła społecznej gospodarki rynkowej tkwią w tzw. ordoliberalizmie.

Ordoliberalizm odniósł ogromne sukcesy w Niemczech Zachodnich. Koncepcję tą

wdrażał Ludwik Erhard, który nie dopuścił do nacjonalizacji przedsiębiorstw i ograniczenia

mechanizmu rynkowego. Dlatego rozbite po wojnie Niemcy szybko stały się najbardziej

rozwiniętym krajem europejskim. Trzeba więc jeszcze raz podkreślić, że społeczna

gospodarka rynkowa nie ma nic wspólnego z socjalizmem

i interwencjonizmem

państwowym, a dzięki bezkrytycznemu zaufaniu do mechanizmów rynkowych pozwala

odnieść gospodarczy sukces. Pewnym powrotem do korzeni tej koncepcji jest opublikowany

w 1999 roku przez Blaira i Schroedera „Manifest socjaldemokratyczny”, który wbrew nazwie

jest odwrotem od koncepcji tzw. trzeciej drogi i próbą powrotu do mechanizmów

wolnorynkowych.

3. Socjaldemokratyczna (interwencjonistyczna) gospodarka rynkowa. Jej podstawą

jest przyjęcie założenia tkwiącego w tzw. ekonomii dobrobytu, iż korzyści społeczne

wynikające z pewnego ograniczenia wolności gospodarczej będą większe niż straty. W

praktyce państwa realizujące ten model gospodarki rynkowej mają bardzo wysoką stopę

redystrybucji budżetowej, ogromne długi publiczne, nadmierne świadczenia socjalne,

wysokie obciążenia fiskalne przedsiębiorstw. Powoduje to ogólnie spadek stopy inwestycji i

wzrost kosztów produkcji, a co za tym idzie spadek konkurencyjności danej gospodarki. W

sferze społecznej model ten powoduje demoralizację części społeczeństwa, tzw. kulturę

bezrobocia, spadek aktywności i kreatywności.

Model ten, realizowany w większości krajów Europy Zachodniej odniósł jednak porażkę.

Dlatego następuje powolne wycofywanie się z jego niektórych założeń. Napotyka to jednak

na duży opór zarówno przyzwyczajonego do świadczeń socjalnych społeczeństwa jak i

przywiązanych do mirażu państwa opiekuńczego polityków. Czasami niektórzy teoretycy

ekonomii wyróżniają również dodatkowy typ gospodarki rynkowej: gospodarka rynkowa

„azjatyckich tygrysów”. Cechuje się ona z jednej strony daleko posunięta wolność

gospodarcza, a z drugiej autokratyzmem państwa, także w sferze polityki gospodarczej.

Ingerencja państwa (w przeciwieństwie do interwencjonizmu) preferuje przedsiębiorców, a

nie pracowników najemnych, których niskie płace i wymagania powinny zapewnić sukces

inwestycyjny i eksportowy. Gospodarki „azjatyckich tygrysów” powinny ewaluować w

kierunku jednego z trzech głównych typów gospodarki rynkowej. Można jedynie

przypuszczać, że najbliżej krajom tym jest do gospodarki neoliberalnej.

Mimo tak wielu modeli, mimo różnego stopnia interwencjonizmu państwowego, trzeba

jednak stwierdzić, że wszystkie przedstawione wyżej typy gospodarki rynkowej zachowują

istotne cechy ustrojowe i funkcjonalne, jak: dominacja prywatnej własności, rachunku

mikroekonomicznego, praca na własny rachunek i odpowiedzialność, wymienialność

pieniądza i mechanizm rynkowy jako główna forma funkcjonowania gospodarki

Model romański.

Dochodzi do częstych konfliktów, państwo pełni rolę arbitra. Polityka społeczna koncentruje się na redystrybucji dochodów i zasobów.

Model korporacyjny (Japonia, Korea)



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
POLITYKA GOSPODARCZA 27.01.2012, II rok, Ćwiczenia, Polityka gospodarcza
27 01 2012
Kultura - ćwiczenia - 27.01.2012, Notatki filologia angielska
AiR 11 12 wyklad 15 27 01 2012 Nieznany (2)
Wyniki Zaliczenia z dnia 27 01 2012 biofizyka Rat Med
OKŁADKA NA CD;Energy 2000 – KOH Noise Controllers (27 01 2012) PIANTEK
27 01 2012
WSP - 20 -01 -2012, Dziennikarstwo i komunikacja społeczna (KUL) I stopień, Rok 1, semestr 1, Współc
POLITYKA GOSPODARCZA 01 2012
Historia Mysli Spolecznej- egzamin-31.01.2012
Opracowane zagadnienia do kolokwium z makrostruktur społecznych 21.01.2012, Socjologia III semestr
Metodologia badań społecznych 22.01.2012, Pedagogika, Metodologia badań społecznych
Historia Mysli Spolecznej egzamin 31 01 2012
Metodologia badań społecznych 21.01.2012, Pedagogika, Metodologia badań społecznych
KSR 7 Zmiany zasad (polityki) rachunkowości 27 10 2012
sadowka27.01.2012, VI rok, Genetyka, gena-prezki, 15 - Medycyna sądowa, giełdy, Giełdy - od kloca, i
Biofizyka pytania z egzaminu 01 2012

więcej podobnych podstron