Metodologia badań społecznych 22.01.2012

Ze względu na strategię przełamywania oporu wyróżniamy:
- wywiad twardy (antagonistyczny)
- wywiad miękki
- kilak dobrych rad:
- ankieter powinien zachowywać się tak by respondent odczuwał pozytywne wobec siebie nastawienie
- ankieter nie powinien oceniać i krytykować
- ankieter musi uważnie i z zainteresowani słuchać wypowiedzi respondenta (nie może spać ani dłubać w nosie :D ). Makabra!!

Ocena uzyskanych informacji:
ocenie podlegają zarówno dane z obserwacji zachowań respondenta i jego otoczenia jak i uboczne wypowiedzi respondenta w czasie wywiadu i po wywiadzie

Dane z obserwacji zachowań respondenta- z reakcji niewerbalnych respondenta można wnioskować o drażliwości pytań, Obserwacje otoczenia służą weryfikacji wypowiedzi respondenta. Komentarze respondenta służą ocenie wywiadu i ankietera.

Rejestracja danych:
1. Rejestracja z użyciem magnetofonu:
- rejestrowanie odbywa się za zgodą respondenta
-usunąć sprzęt z pola widzenia respondenta
2). Sporządzanie notatek na bieżąco
- umiejętności podziału uwagi u ankietera
- notatek ma charakter skrótowy lecz istnieje koniczność notowania dosłownego specyficznych wypowiedzi
- notatki należy przeglądać po skończeniu wywiadu i uzupełniać na gorąco z pamięci
3). Zapamiętywanie informacji
Jest to najmniej (z metodologicznego pkt. widzenia) korzystna forma rejestracji. Jest wykorzystywana w sytuacjach gdy stosowanie rejestracji magnetofonem lub sporządzenie notatek jest niemożliwe.
- konieczne jest wykorzystanie notowania po zakończeniu wywiadu
- czasami wprowadza się tzw. tandem ankieterki tzn. jeden ankieter rozmawia a drugi słucha i zapamiętuje

5). Materiały dla badacza
ad 1. Oddaje się taśmę lub zapisane na papierze informacje z taśmy
ad 2. Piszemy klasyczne sprawozdanie z wywiadu, najszybciej jak się to da po wywiadzie

Zawartość sprawozdania:
1). Część ewidencyjno- informacyjna
2). Część właściwa (merytoryczna)
3). Część oceniająca

Część ewidencyjno- informacyjna:
-podajemy problem wywiadu
- charakteryzujemy rozmowę
- wykazujemy cel wywiadu
-umieszczamy datę wywiadu, miejsce, czas jego trwania, warunki w jakich przebiegał
- informujemy kto prowadzi wywiad i który to (w badaniu) z kolei był wywiad
- podajemy datę sporządzenia wywiadu

Część właściwa:
-regulujemy sens wypowiedzi respondenta w porządku chronologicznym lub według dyspozycji
- nie przytaczamy pytań zadawanych respondentów
- należy posługiwać się językiem ścisłym i prostym

Część oceniająca
- jest to tzw. ocena merytoryczna tzn. czy uzyskaliśmy wszystkie zaplanowane w dyspozycjach informacje
- jeśli występują braki, to należy uzasadnić ich wynikniecie
-jest to tzw. ocena metodologiczna, czyli oceniliśmy wiarygodność uzyskanych danych
- opisujemy atmosferę wywiadu

W wywiadzie mało ukierunkowanym ankieter jest mniej aktywny, zadaje mniej pytań. Pytanie maja wówczas bardzo ogólny charakter, są one bodźcem dla respondenta do wypowiadania dłuższych opinii, kwestii.

Rola wywiady swobodnego w badaniach:
a). może on występować w roli techniki głównej (jedyna technika zastosowana w badaniach)
b). może on być jedną z wielu technik stosowanych w badaniach, ale jest techniką równorzędną ( część problemów jest rozstrzygana przez wywiad część przez obserwację itd.)
c). może on być jedną z wielu technik stosowanych w badaniu ale jest tutaj techniką podporządkowaną pełniącą funkcję pomocnicza wobec pozostałych technik

Wywiady swobodne obok obserwacji pełnią ważną rolę w badaniach monograficznych społeczności lokalnych, badania monograficzne.

Badanai monograficzne to specjalny przypadek badań typu case study. Obiektem badania jest zawsze jeden niepowtarzalny przypadek czyli społeczność lokalna która w tym podejściu traktowana jest jako całość składająca się z różnorodnych powiązanych ze sobą elementów. Celem badania monograficznego jest opis i zrozumienie tej całości. Takie podejście do badania społeczności lokalnych zgodne jest z antropologia kulturowa i etnologia. W badaniach tych wykorzystuje się wypracowana przez antropologie koncepcje kultury. Społeczność lokalną traktuje się tutaj zatem jako nosiciela i reprezentanta tej kultury.

Reguły prowadzenia badań monograficznych:
1. Jest badanie terenowy, badacz przez dłuższy czas musi pozostawać w terenie i osobiście prowadzić prace badawcza
2). Ponieważ badany obiekt jest wewnętrznie złożony i nie jednorodnie to koniecznie jest zastosowanie różnorodnych technik zbierania i gromadzenia danych.

Techniki prowadzące do ujęć jakościowych pełnią w tym typie badan funkcje bardziej znaczącą iż techniki prowadzące do ujęć jakościowych.

Rola badań monograficznych:
1). Dzięki nim mamy całościowy obraz kultury
2). Mamy możliwość zrozumienia zasad trwania i rozwoju tych społeczności
3). Poznajemy historie tych społeczności
4). Obraz, który uzyskujemy przedstawiony jest w sposób trafi jacy do wyobraźni czytelnika

Krytyka badań monograficznych
1). Brak jest intersubiektywnej kontroli badani
2). Brak reprezentatywności badań

Badania typu cese study:
- case study to studium indywidualnych przypadków
- jednostką analizy może być konkretny człowiek, małżeństwo, rodzina, instytucja lub organizacja, ruch społeczny, społeczność lokalna, wydarzenia o niepowtarzalnym charakterze, konkretna decyzja i jej skutki.

Charakterystyczne cechy case study:
- jest to w miarę kompletna, wyczerpująca badany problem szczegółowa analiza jakiegoś konkretnego przypadku
- przypadek ów to zjawisko społeczne dziejące się tu i teraz
- przypadek ten może stanowić przykład działania jakichś społecznych zasad, czy reguł, może odznaczać się typowością dla szerszej klasy zjawisk (ale nie musi) może nas interesować właśnie ze względu na swoją nietypowość, wyjątkowość
- w obrębie tej strategii badawczej możliwy jest brak dążenia do generalizacji co nie jest wada tych badań uogólnienia są wprowadzana możliwie ale zalety to od charteru badanego przykładu
- dialogowość procesu badawczego jest cechą szczególną tego badania. Ciągły dialog pomiędzy hipotezą a procesem zbierania danych to przygoda intelektualna co do której nie wiadomo jak się skończy. Jest to podejście bardziej elastyczne i podatne na rozbudowę hipotez i narzędzi badawczych (niż survey). W miarę jak poznajemy obiekt badania wyjściowa koncepcja badawcza nie jest tak sztywna jak w innych technikach badawczych.
- bada się zjawiska w ich naturalnym społecznym kontekście, powiązania między badanymi zjawiskami można obserwować w warunkach naturalnych
- w tych badaniach analiza ma bardzo szczegółowy charakter, jest dla nich charakterystyczna. Specyficzną cecha jest tu głębia badania- badacz znajduje się w badanym związku (obserwacja uczestnicząca) rożne opisy zjawiska (techniki zbierania danych poddają nam właśnie te głębię) (wywiady swobodne badani dokumentów osobistych)
- obiektem badania mogą być zjawiska w toku, w trakcie rozwoju, zmiany dynamiczne
- w tym typie techniki możliwe jest wnioskowanie statystyczne- jest to cecha odróżniająca case study od monografii terenowej
-raport jest trudny do napisania- dużo danych jakościowych, jest to sztuka a nie rutyna, często bywa tak, że pisanie o obiekcie case study jest prowadzone z perspektywy osoby zaangażowanej
- często case study orientowane są na rozwiązywanie innych problemów społecznych. Maja one zwrócić uwagę na pewne kwestie społeczne.

Stopień standaryzacji źródeł:
1). Wysoki- np. ankiety personalne
2). Niski- gdy możliwa jest już tylko wtórna standaryzacja
-źródła zastane pierwotne np. protokół z zebrania pisany przez bezpośredniego uczestnika

Technika danych zastanych:
dane zastane mogą dotyczyć różnych poziomów analizy socjologicznej
1). Poziom indywidualny- nie musi to być jednostka ludzka indywiduum to jednostka zbiorowości- mamy informacje o elementach danego zbioru
2). Poziom grupowy- dane dotyczą danego zbioru Anie jego elementów np. diecezja, województwo

Cechy zbiorowości wg Lazarsfelda:
1). Analityczne, czyli agregatowe- orzeka się o nich w wyniku agregacji cech, elementów tych zbiorowości, np. procent osób z wyższym wykształceniem
2) globalne, czyli integralne- orzeka się o nich nie na podstawie wiadomości jej elementów ale skądinąd z badań zbiorowości ujętych jako pewne całości np. dochód narodowy, poziom służby zdrowia mierzony lp. łóżek na sto osób

Powiadają, że źródła zastane są obiektywne, tzn. rejestrują pewne fakty, cechy, zdolności wyjątkowo mogą rejestrować stany psychiczne- np. wyniki wyborów. Na postawie danych faktualnych możemy wnioskować o stanach subiektywnych, jednak może to być jedynie wnioskowanie uprawdopodobniające.

Trzy poziomy interpretacji źródeł zastanych:
1). Treści przekazane explicite
2). Treści przemilczane
3). Treści wynikające z formy przekazu

Ad1.
polega jedynie na rejestracji informacji zawartych w źródłach. Z tych informacji możemy dokonywać interpretacji pewnych zjawisk, których informacje te dotyczą. Często tez chcemy uruchamiać wnioskowania wskaźnikowe -> zbieranie odpowiednich danych- np. badania J. Bieleckiego nad wzrostem lp. poborowych- wnioski dotyczą tutaj rozwarstwiania społecznego.

---