1.
Przedmiotem ekonomiki kultury są zależności i prawidłowości tworzenie podziału i zużycia zasobów tak materialnych jak i finansowych dla realizacji celów kulturalnych i zarazem optymalne wykorzystanie tych zasobów.
2.
Kultura (z łac. colere = "uprawa, dbać, pielęgnować, kształcenie") - termin ten jest wieloznaczny, pochodzi od łac. cultus agri ("uprawa ziemi"), interpretuje się go w różny sposób przez przedstawicieli różnych nauk. Kulturę można określić jako ogół wytworów ludzi, zarówno materialnych, jak i niematerialnych: duchowych, symbolicznych (takich jak wzory myślenia i zachowania).
Najczęściej rozumiana jest jako całokształt duchowego i materialnego dorobku społeczeństwa .Bywa utożsamiana z cywilizacją. Również charakterystyczne dla danego społeczeństwa wzory postępowania, także to, co w zachowaniu ludzkim jest wyuczone, w odróżnieniu od tego, co jest biologicznie odziedziczone.
Kultura masowa - to termin z zakresu socjologii i antropologii kulturowej oznaczający charakterystyczny dla społeczeństw nowoczesnych typ kultury, którego treści adresowane są do masowego odbiorcy i cechują się wysokim stopniem standaryzacji.
Działalność kulturalna (ust.) - polega na tworzeniu, upowszechnianiu i ochronie kultury.
Działalność kulturalna (notatki) - są to masowe czynności społeczne w wyniku których powstają dobra i usługi kultury.
Typy kultury :
-Kultura ludowa tzw. Kultura pierwszego układu. Rozpowszechniana bez pośrednictwa
medialnego, bez instytucji.
-Kultura elitarna. Bezpośredni kontakt twórca-odbiorca, jest pewna instytucja np.
teatr, szkoła.
-Kultura popularna. Wykorzystuje środki masowego przekazu, prasa, telewizja. Jest
pośredni kontakt twórca-odbiorca.
Cechy kultury popularnej:
Szeroki zasięg
Odbiorcami mogą być ludzie ze wszystkich grup społecznych
Kultura masowa
Przystępność, atrakcyjność np. cyrk
Krytyka: jest to kultura wulgarna, ograniczona, zniewala ludzi
Dzieło Tofflera pt. „trzecia fala" powstanie prosumentów (producent konsument w jednym)
Cechy kultury elitarnej:
Odbiór wymaga kwalifikacji
Ars longa vita breavis tł. Szuka długa, życie krótkie
Operuje treściami niezrozumiałymi dla wszystkich
Kultura popularna i elitarna oddziałowują na siebie, przenikają się
„życiowe" programy (klan, kiepscy)
Uczestnictwo w kulturze :
-twórczość
-recepcja (sposób społecznego odbioru przekazu) :
a.) selektywna (świadomy, czynny wybór / odbiór)
b.) nieselektywna (bierny odbiór przekazu)
Dobrem Kultury - jest każdy przedmiot ruchomy lub nieruchomy, dawny lub współczesny, mający znaczenie dla dziedzictwa i rozwoju kulturowego ze względu na wartość historyczna lub artystyczną. Dobra kultury dzielą się na ruchome(obrazy,rzeźby itp.) i nieruchome(cmentarze, pola bitewne itp.).
Dobro medialne - używając języka ekonomicznego - produkt medialny, a więc gazeta, audycja radiowa lub program telewizyjny.
Przemysły kulturowe - są to te aktywności, które mają swoje źródło w indywidualnej kreacji, zdolnościach i talencie, mające potencjał tworzenia dobrobytu i miejsc pracy, poprzez produkcję i eksploatację własności intelektualnej.
Dzięki temu ujęciu możemy wyróżnić:
- przemysł filmowy, video i produkcji audiowizualnej
- przemysł muzyczny
- przemysł wydawniczy
- przemysł medialny (telewizja, radio, prasa, internet, mobile)
- przemysł reklamy
- projektowanie graficzne i wzornictwo przemysłowe (design)
- projektowanie ubioru (fashion design)
- architektura
- galerie i handel sztuką
- sztuki sceniczne (performatywne)
- działalność artystów i rzemiosło artystyczne
- konserwacja zabytków i dzieł sztuki
- gry komputerowe i oprogramowanie.
3.
Instytucją non profit - nazywamy taką instytucję która prowadząc swoją działalność skupia się na wspieraniu prywatnego lub publicznego dobra, nie kierując się osiągnięciem zysku.
Najczęściej jest to stowarzyszenie - dobrowolne, trwałe i samorządne zrzeszenie o celach niezarobkowych, które samodzielnie określa swoje cele, programy działania i struktury organizacyjne oraz uchwala akty wewnętrzne dotyczące działalności, której podstawą jest praca społeczna członków.
Oznacza to, że wszystkie środki finansowe organizacji są przeznaczane na realizację celów statutowych.
Mogą to być również: „organizacje charytatywne”, które utrzymują się dzięki dotacjom.
Kolejne to„organizacje niezależne” - gdyż są one zewnętrzne w stosunku do firm działających w sektorze publicznym i prywatnym. Nazywane są też „organizacjami wolontarystycznymi”, ponieważ w swojej pracy opierają się w dużym stopniu na pracy ochotników, czyli wolontariacie. Kolejne określenie, „organizacje zwolnione z podatku”, dotyczy głównie podmiotów działających w krajach zachodnich, które w określonych przypadkach nie muszą np. płacić podatków, lub są w tym zakresie specjalnie traktowane. Piąta nazwa, „organizacja pozarządowa”, to jedna z najpowszechniej używanych, a w swojej wymowie akcentuje niezależność podmiotu od administracji (rządu).
Ostatni przykład akcentuje samo wyrażenie non profit. Wyrażenie non-profit akcentuje, że jej działalność nie jest nastawiona na zysk, ale na zaspokajanie jakichś potrzeb. Nie oznacza to jednocześnie, że organizacja nie może prowadzić działalności gospodarczej. Może, tyle tylko, że dochody są przeznaczane na finansowanie działalności, a nie mogą być rozdzielone pomiędzy osoby pracujące czy ochotników.
Formalnie podmioty działające w sferze non-profit mają swoją regulację prawną w ustawodawstwie poszczególnych państw. Wg ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r o działalności pożytku publicznego i wolontariacie w Polsce, wprowadzono definicję organizacji pozarządowej. Art. 3. ust. 2 tej ustawy mówi: „organizacjami pozarządowymi są, niebędące jednostkami sektora finansów publicznych, w rozumieniu przepisów o finansach publicznych, i niedziałające w celu osiągnięcia zysku, osoby prawne lub jednostki nieposiadające osobowości prawnej utworzone na podstawie przepisów ustaw, w tym fundacje i stowarzyszenia...”. Zakres tej definicji jest bardzo szeroki i poza wspomnianymi w niej stowarzyszeniami i fundacjami do podmiotów typu non-profit często zalicza się związki zawodowe, organizacje społeczne (komitety społeczne, rodzicielskie czy koła łowieckie) itp.
Ministerstwo kultury i dziedzictwa - definicja, rola i funkcje. Polskie ministerstwo powstałe 31 października 2005 z przekształcenia Ministerstwa Kultury.Zapewnia obsługę ministra kierującego działem administracji rządowej - kultura i ochrona dziedzictwa narodowego.
Funkcje:
opracowanie projektu budżetu państwa w części pozostającej w dyspozycji ministra
opieka nad dziedzinami: teatr, muzyka, balet, opera, sztuka estradowa, sztuki plastyczne, literatura, muzealnictwo, kultura ludowa, edukacja kulturalna, amatorski ruch artystyczny, wymiana kulturalna z zagranicą
opiniowanie projektów aktów prawnych oraz opracowywanie ich pod względem formalno-prawnym
wykonywanie i koordynacja realizacji zadań wynikających z polityki rządu w zakresie ochrony zabytków
inicjowanie działań na rzecz podtrzymania i upowszechniania tradycji narodowej i państwowej
opieka i nadzór nad szkolnictwem artystycznym
prowadzenie zadań z zakresu polityki audiowizualnej
4.
Polityka kulturalna -
(każdy stosunek władzy państwowej do kultury- aktywne ingerowanie władzy państwowej w sferę kultury)
polityka kulturalna jest to celowa i zorganizowana działalność najczęściej państwowa zmierzająca do osiągnięcia określonych skutków w zakresie twórczości kulturalnej, selekcji treści dzieł kultury przeznaczonych do rozpowszechniania oraz do ustalonego zasięgowego rozpowszechniania, polityka kulturalna jest to pewien specyficzny mechanizm kulturalny uruchomiany przez czynniki natury politycznej, który ma na celu wywieranie wpływu na teksty kultury oraz na służące ich produkcji techniki, środki, postawy.
Zasady i zadania polityki, procedury formatowania zasad - Polityka kulturalna, zgodnie z postanowieniami Traktatu o Unii Europejskiej ma ona zapewnić rozwój i pomnażanie dorobku kultury w państwach członkowskich Unii Europejskiej poprzez podkreślenie ich cech wspólnych, wspólnego dziedzictwa kulturowego, ale równocześnie zachowując ich cechy odrębne (regionalne bądź narodowe). Szczególne znaczenie nabiera przy tym propagowanie wiedzy o kulturze i historii narodów kontynentu i podnoszenie jej poziomu.
PRL (do1989r.). Polityka kulturalna:
-miał charakter centralistyczny
-charakter manipulacyjny
-funkcja instrumentalna, propagandowa
-mało ważna ekonomia
-państwo decydowało co promować, co produkować
-dominowały przekazy akceptowane przez władzę, a nieakceptowane przez
widzów
-tanie/darmowe pokazy
-ogromnie uzależnione od polityki zagranicznej (od sojuszników)
-dominowały przekazy radzieckie, enerdowskie, czechosłowackie
-polityka deklarowana była odmienna od tego co produkowano
5.
System gospodarki rynkowej :
-dominuje prywatny system wartości
-ma prawa, może nimi dysponować
-wolność wyboru w podejmowaniu decyzji
-maksymikzacja własnych korzyści
-ogromną rolę odgrywa konkurencja cen
-ograniczona rola rządu, dominuje własność prywatna
-rząd robi uchwały
-rynek jest dostosowany do siły nabywczej
System administracyjny gospodarki kierowanej :
-rząd decyduje, co i dla kogo ma być produkowane
-dominuje społeczna własność
-centralne planowanie
-ceny nie mogą się zmieniać
-zysk nie jest głównym bodźcem produkcji
Rynek jest to pewna kategoria ekonomiczna produkcji towarowej; stanowi miejsce konfrontacji postaw i aspiracji jako uczestników i ofert tego co mają oni na zbyciu; czyli 2 grupy uczestników: -z kalkulowanymi życzeniami, tworzą popyt -z kalkulowanymi ofertami, tworzą podaż cena staje się informacją na rynku, dla producenta.
Rynek w kulturze:
twórcy stają się na rynku przedsiębiorcami. Tworzą na własne ryzyko (artystyczne
i ekonomiczne) instytucje pośredniczące w obrocie dobrami udział odbiorców jest nie tylko w percepcji, ale jest udziałem w ich zakupie wartość użytkowa, zdolność do zaspokojenia określonych potrzeb towary mają wartość wymierną cena dzieła jest ustalona przez wolny rynek rynek, w procesach twórczych, nie ma wpływu na dzieło.
Komercjalizacja kultury in. urynkowienie :
- wprowadzenie odpłatności za usługi kulturalne (rentowność)
a.) w sensie formalnym :
-występowanie cen
-wszystko jest wymierne i ma swoją cenę -działają w oparciu o rachunek ekonomiczny -wzrost udziału pieniędzy
b.) w sensie rzeczowym
- zwiększa się udział ludności w finansowaniu usług, świadczeń -wzrost
udziału pieniędzy.
6.
Sposoby finansowania kultury i sztuki
a) źródło
środki własne
budżet państwa
dochody
przedsiębiorstw
dochody ludzi
b) metody
samofinansowanie
kredytowanie
dotacje :
-przedmiotowe (celowe)
-podmiotowe :
a.) Brutto. Wydatki pokrywa się z budżetu państwa bez względu jakie
się ma dochody
-dochód odprowadzany jest w całości do budżetu
b.) Netto. Budżet państwa jest limitowany :
-nie może w pełni pokryć kosztów
-różnice pokrywa państwo (dopłaca)
Finansowanie ze środków publicznych:
-Bezpośrednie, władze państwowe przyznają instytucjom, organizacjom pieniądze
(dotacje)
-Pośrednie, tworzenie systemów żeby zainteresować innych do
finansowania
Dwa rodzaje finansowania:
-bezpośrednie, wiadomo z góry kto i ile dostanie
-pośrednie, poprzez ulgi, zwolnienia np. podatki.
decentralizacja i zarządzanie z budżetu
rozwój instytucji pozapaństwowych, zachęcanie ich do finansowania
państwo wspiera i będzie wspierało tylko wybrane, najważniejsze dziedziny życia kulturalnego: dziedzictwo narodowe książkę tylko 0,4% budżetu idzie na kulturę tzn. na muzea, zabytki itp.
System finansowania budżetowego w Polsce
Do 1982 roku, kultura była objęta tradycyjnym sposobem finansowania budżetowego.
1982 rok, utworzono Fundusz Rozwoju Kultury zlikwidowano konieczność wydatkowania w danym roku (co zaoszczędzisz to masz na nowy rok) wykorzystywanie środków z różnych źródeł Fundusz Przeciwalkoholowy (15%) 1990 rok, likwidacja funduszy celowych (Balcerowicz) „rozfunduszowanie"- stworzono Fundacje.
Polityka podatkowa (fiskalna)
-co podlega opodatkowaniu
-zwolnienia przedmiotowe
-kto jest podmiotem opodatkowania
-jaka jest podstawa opodatkowania
-jaki jest ciężar podatkowy (%)
-odstępstwa
Trzy grupy podatków:
od dochodów
od kapitału (majątkowe)
konsumenckie [vat] (akcyza)
Ustępstwa dla kultury:
w podatkach dochodowych, odliczanie darowizn (350 zł/rok)
sponsorzy mogą doliczyć kwotę sponsoringu jako koszty uzyskania przychodu
(koszty reklamy) fundacje mogą być zwolnione z podatku dochodowego jeżeli jest to na cele statutowe dla artystów/ twórców opodatkowaniu podlega tylko 50% dochodu (jeżeli są to prawa autorskie in. Umowa o dzieło) prawne rodzaje działalności; zwolnienia przedmiotowe jeśli mają małe obroty i jeżeli nie są to firmy promocyjne i reklamowe (bo jeżeli są to płacą 22% VAT)
0% VAT — osoba nie płaci vatu, jeżeli do swojej działalności musiała zakupić towary obciążone już VAT-em może się ubiegać o zwrot tego VAT-u)
zwolnienie z VAT-u (podatku) — osoba nie może się ubiegać o zwrot VAT-u za towary które kupiła
ulgi
7.
Sponsor- to ten który na rzecz sponsorowanej osoby lub instytucji / organizacji zobowiązuje się do działania o charakterze gospodarczym lub finansowym i wiąże z tym bezpośrednie lub pośrednie korzyści.
Sponsorowanie polega na promowaniu, organizacji, kontroli aktywności własnej i sponsorowanego z punktu widzenia rezultatów finansowania lub wyposażania.
Do finansowania można wykorzystać :
-pieniądze
-usługi
-rzeczy Sponsorowanie oznacza wspieranie osób, instytucji w zamian za świadczenia
sponsorowanych.
MECENAS A SPONSOR
↓ ↓
cel: wspieranie cel: komercyjny
Mecenat:
-brak świadczeń wzajemnych
-dominacje działań w interesie kultury, sztuki
-wspieranie dyskretne
Sponsoring:
-dominacja działań w interesie sponsora działania
-wzajemne działania są nagłaśniane
RÓŻNE TYPY SPONSORÓW
Ze względu na cel:
1. jakościowy
upowszechnić swoją markę pozytywny wizerunek
ilościowy
Ze względu na dziedziny działalności:
sportu
kul tuty
mediów
Ze względu na rodzaj podmiotu:
osobowy
instytucjonalny
projektowy (w kinematografii)
Ze względu na liczbę sponsorów:
ekskluzywny —jeden sponsor
cosponsoring
Ze względu na charakter świadczenia:
sponsoring finansowy — proponowanie kasy (całość/raty)
sponsoring rzeczowy — wyposażenie w rzeczy (meble/stroje/kosmetyki)
sponsoring usługowy
Ze względu na sposób w jaki ujawnia się opinii publicznej nazwę sponsora:
1. sponsoring imienny
—obiekt sponsorowany jest zobowiązany ujawnić nazwę lub nazwisko sponsora
2. sponsoring emblematowy
—opatrzą sponsor swoim godłem
Ze względu na kryterium aktywności przedsiębiorstwa będącego sponsorem:
sponsoring aktywny — sponsor sam szuka
sponsoring pasywny — sponsor czeka, aż ktoś się sam zgłosi
Świadczenia wzajemne, rodzaje:
1. krypto-reklama (osoba z towarem, np. sportowcy)
nalepki
reklamy, np. na bandach stadionów -
flagi
produkt plejsment
pozwolenie na wykorzystanie tytułu sponsora w komunikacji przedsiębiorstwa
pozwolenie na wykorzystanie licencji przez sponsora (osobę sponsorowaną)
bezpośredni udział sponsorowanego w produktach sponsora.
Sponsoring. Umowy sponsorskie:
-umowa reklamy
-umowy wyposażenia
-umowa licencji
-umowa o dzieło
-umowa o współpracy
Reklama- jest to każdy przekaz zmierzający do promocji, sprzedaży, albo innych form korzystania z określonych usług, popieranie określonych idei, albo do osiągnięcia innego efektu pożądanego przez reklamodawcę sporządzony za opłatę, lub inną formę wynagrodzenia.
Sponsoring jest to działanie polegające na bezpośrednim lub pośrednim finansowaniu w całości lub części, tworzeniu audycji dla upowszechniania, utrwalania lub podniesienia renomy nazwy firmy, znaku towarowego lub innego oznaczenia indywidualizującego przedsiębiorcę, jego działalność, towar lub usługę.
Sponsor telewizyjny:
- aktywny
broadcast sponsorship; brak prawa ingerowania w kształt audycji production sponsorship; wspierane są koszty konkretnej audycji, ma trochę wpływu na ostateczną formę
- pasywny
Podstawowe rodzaje sponsoringu w telewizji :
-rzeczowy
-usługowy
-finansowy
Problemy prawne sponsoringu:
dopuszczalne formy i sposoby sponsorowania
dopuszczalny czas wskazań sponsorskich
które audycje wolno sponsorować
kto może być sponsorem
w jakim miejscu programu można umieścić informacje o sponsorze
konwencje Rady Europy „telewizja ponad granice" — zasady sponsorowania
Unia Europejska „dyrektywa o telewizji bez granic" Rozporządzenia KRRiTV
07.2000 rozporządzenie w sprawie sposobu sponsorowania audycji lub innych
przekazów ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji 13.05.1993r w sprawie zasad działalności reklamowej w programach radiofonii i telewizji uchwały zarządu telewizji nr 178 zarządu sp. TVP SA dotyczący zasad nadawania reldam i audycji sponsorowanych w TVP SA
dopuszczalny czas trwania informacji o sponsorze:
-gdy jest jeden sponsor — nie dłużej niż 8 sekund
-gdy jest dwóch sponsorów — 15 sekund
-gdy jest więcej niż 2 sponsorów — nic więcej niż 25 sekund
nie można sponsorować:
serwisów informacyjnych za wyjątkiem wiadomości sportowych lub pogody audycji publicystycznych o treści polityczno-społecznej programów poradniczych i konsumenckich programów związanych z kampanią wyborczą programów o treści religijnej
Kto nie może być sponsorem:
-partie
-polityczne związki zawodowe
-osoby fizyczne lub prawne, które sprzedają produkty zakazane w reklamie jeśli sponsoring dotyczy programów zw. z nagrodami; informacje o sponsorze mogą ukazać się przed lub po programie, ale nie w trakcie gry, konkursu.
Bilbord sponsorski
W informacji może być: nazwa firmy lub znak sponsora, produkt.
Nie może być: jakiejkolwiek informacji zachęcającej do zakupu, zalet, znald towarowe (których reklama jest zakazana)
8.
MARKETING.
Strategia działań
1. analiza otoczenia i potencjału organizacji w celu interpretacji jej szans na rynku
analiza makro i mikro otoczenia w którym ma działać przedsiębiorstwo czynniki demograficzne, ekonomiczne elementy społcczno-kulturalne
2. identyfikacje celów strategicznych na rynku.
Marketing w kulturze i sztuce:
przeanalizowanie otoczenia
segmentacja rynku
pozycjonowanie produktu
identyfikacja marki
marketing MIX (cena, dystrybucja, produkt, promocja)
najkorzystniejsze ceny
określone parametry
promocja
najkorzystniejsze kanały dystrybucji
cena:
- ułatwia wprowadzenie na rynek
- ustalanie poziomu cen (czy będzie wyższa czy niższa niż konkurencja)
strategia penetracji rynku:
-niska cena
-szybko opanowuje rynek
strategia odprowadzenia śmietanki % rynku: -ceny bardzo wysokie -i tak ktoś to kupi
na cenę wpływa:
-produkt
-lokalizacja
-usługi towarzyszące
-elastyczność na zmiany ceny (rabaty, zniżki)
produkt:
-jakie gwarancje
-co jest produktem
-jakie parametry
-ocena konkurencji
-ocena konsumenta
dystrybucja:
-gdzie będziemy te produkty sprzedawać -jak dostarczyć produkty na rynek :
samodzielnie
tele sklep
przez sklepy
przez telefon
przez subdystrybutorów
promocja:
-doprowadzamy do zaakceptowania oferty
-kto, co, jak i do kogo, i z jakim rezultatem ktoś próbuje coś przekazać
sposoby promocji:
-reklama bezpośrednia (płatna)
-public rclations (bezpłatna; informacje)
-promocja sprzedaży
-sprzedaż bezpośrednia
Model AIDA
-konsumenta trzeba przeprowadzić przez pewne etapy promocji
SLB: (kiedyś)
stay
look
buy
AIDA: (teraz)
attention (5') interest (10') desire (10') action (5')
Strategia promocyjno-reklamowa "6M"
mission (cel)
market (adresat —> do kogo)
money (budżet)
message (kreacja przesłania)
media (sposoby przekazu)
measurement (badanie skuteczności reklamy)
NON PROFIT
-służenie ludziom
-zaspokajanie potrzeb ludzi
-celem nie jest dochód
-dochód jest przeznaczony na rozwój dalszy firmy
konsumenci:
klienci
kuratorzy —pośrednio kierują instytucją non-profit
publiczność — przyczyniają się do rozwoju instytucji
Instytucje non profit:
1. produkt
oferta podstawowa jest niedochodowa inne działalności dochodowe
2. cena
zależy od charakteru instytucji różnicowanie cen
3. dystrybucja
dogodne kanały rozprowadzania (trzeba je wybrać)
4. promocja
reklama zaproszenia public relation