Oogeneza ssaka:
Jajnik (cz. Korowa-pęcherzykowa / cz. Rdzenna-naczyniowa). W cz. Korowej: pęch. Jajnikowe( pierwotne, wzrastające, dojrzewające i dojrzałe - w nich dojrzewają kom. Jajowe + ciałka żółte, białawe i zanikowe). U klaczy odwrotnie cz. Korowa i rdzenna.
Pierw. Kom. Płciowe(mnożą się mitotycznie po wniknięciu do grzebienia macicznego) -> oogonie(jajnik, liczne mitozy) -> oocyt I-rz (zachodzą fazy profazy: leptoten, zygoten, pachyten, diploten / gdy otoczą go kom. Pęcherzykowe) -> pierw. Pęcherzyk jajnkowy. Horm przysadki mózg. Prod. Hormony (FSH i LH) pobudzające dalej oogenezę. Oocyt I-rz wchodzi w fazę wlk. Wzrostu (prewitelogenezę - pow. Obj, synteza mRNA i tRNA, powst organella kom gromadzące się wokół jądra i tworzące jądro żółtkowe / witelogenezę - grom sus zapasowych w post. Żółtka) -> wzrastający pęcherzyk jajnikowy (z niektórych pierw. Pęcherzyków). 3 ostatnie otoczone są osłonką przejrzystą ->wzrastający pęch. Jajnikowy (z warst. Ziarnistą) -> dojrzały pęcherzyk jajnikowy (z jamą pęcherzyka między jamkami w w. ziarnistej).
Po witelogenezie oocyt I-rz powraca do profazy -> oocyt II-rz & I ciałko kierunkowe(polucyt I-rz). Oocyt II-rz -> dojrzałe jajo (ootyda) & polucyt II-rz. Potem jest jajeczkowanie - ovulatio
Oogeneza ptaka:
(lewy jajnik, lejek, cz. Główna, bańka, cz. Maciczna, pochwa, stek) W cz. Korowej jajnika wyst pierw pęch jajnikowe zaw. Oocyty I-rz, otoczone 1w komórek płaskich. Po owulacji u ptaka na miejsce pękniętego pęch. Jajnikowego nie wytw się ciałko żółte, tylko nieukrwiona blizna (sigma) - sprzyja to codziennemu znoszeniu jaj. Żółtko (zaw: białka 17%, tłuszcze 33%, wode itp.). Białko-stwarza środow, bakteriobójcze, pod koniec dostarcza subst odżywczych zarodkowi, otacza żółtko. Osłony pergaminowe (2 błony) - wytw są w cieśni jajowodu. Skorupa wapienna - w cz matczynej jajowodu (CaCO3), może zaw pigmenty. Osłonka śluzowa/oskórek - w cz pochwowej jajowodu - te 3 ost to II-rz osłony jajowe.
Spermatogeneza:
1. spermatogoniogeneza spermatogonie(liczne mitozy) -> spermatocyty I-rz (4c, 2n)(mejozy) -> spermatocyty II-rz (mitozy) -> 2 spermatydy (1n 1c DNA) 2.spermatycytogeneza
3. spermiogeneza (spermatyda -> dojrzały plemnik) 1. spermatyda staje się owalna. 2. organella przemieszczają się do przodu spermidy. A) faza ap Golgiego - pojaw się ziarenka proksymalne, wakuole aparatu zlewają się i tw się pęcherzyk akrosomalny, pęch spłaszcza się i pokrywa jądro. B) f czapeczk - centrosom dzieli się na 2 centriole (dalszą-tworzy witkę, bliższa-przyczepia się do bł jądrowej), zagęszcza się chromatyna w skutek odwodnienia. C)f. akrosomu - centriola dalsza otacza witkę pierścieniem, między 2 centriolami (b i d) układają się mitochondria, resztki cytoplazmy odpadają, powst dojrzały plemnik. Z 1 spermatocytu I-rz powst 4 haploidalne plemniki! Spermaogeneze regulują hormony FSH i LH. Światło kan. Nasiennego wypełnia płyn stwarzający środowisko dla spermatogenezy i dla plemników. (czł-74dni, buhaj-60, knur-34/36, baran-10)
Zapłodnienie u ssaka: (Zachodzi w przedniej cz. Jajowodu)
Bydło, owce, kroliki, naczelne-plemniki do pochwy. Koń, świnia, pies, gryzonie-do macicy. Ptaki-do kloaki. Kapacytacja-w macicy i jajowodzie, prod hormonów, gdy brak h. to plemniki są uzdatniane (nie zdolne do zapł.). Kom jajowa (fetrylizyna), plemnik (antyfertylizyna) <przyciąganie> Enzymy z zew. Bł akrosomu plemnika trawią osłonkę przejrzystą kom. Jajowej i plemnik wchodzi. Tylko 1, który dotknie oolemy wchodzi do środka. Powłoczka zabezpieczająca zapobiega wnikaniu innych plemników. Główka plemnika po wniknięciu do oocytu oddziela się od witki, chromatyna ulega rozluźnieniu, jądra komórek łączą się ze sobą-kariogamia (wł. Zapłodnienie) dochodzi wtedy do determinacji płci. Centriola bliższa wytw wrzeciono podziałowe i zygota bruzdkuje
Zapłodnienie u ptaka:
Zachodzi w pocz. Odcinku jajowodu, 15-30min po owulacji. Do ooplazmy wnika wiele plemników! - brak ziaren korowych, potrzebne to jest do aktywacji żółtka, tylko 1 plemnik uczestniczy w kariogamii inne zanikają. Kom. jajowe są heterogametyczne (W lub Z), plemnik (Z).
Bruzdkowanie u ssaka:
Wielokrotne podziały zarodka, zygote otacza tylko osł przejrzysta (zabezpiecza przed implantacją w jajowodzie). W zygocie blastomery nie rosną i nie rośnie zarodek, mimo że ciągle się dzielą mitotycznie. Bruzdk. Zależy od ilości i rozmieszczenia żółtka i od typu jaj.
Bruzdk jest całkowite i równomierne-cała zygota ulega podziałom. Powst mniej więcej jednakowej wielkości blastomery. Blastomery obwodowe tworzą 1w nabłonek - trofoblast. Reszta to blastula.
Bruzdkowanie u ptaka:
Częściowe i tarczowe, ulega mu tylko tarczka zarodkowa, Obwodowe blastomery są nieprzezroczyste, bo łączą się z żółtkiem-blastoderma. Blastula ptaka to dyskoblast. Hemocydoferencja- określa przyszłe losy komórek, ponieważ cytoplazma nie jest dzielona równomiernie przez bruzdy podziałowe.
Gastrulacja u ptaka:
Blastomery różnicują się i postają listki zarodkowe. Optymalną temp jest 37/38stopni. Tarczka zarodkowa składa się z: pola jasnego (w środku), pola ciemnego (brzeg obrastający i strefa brzeżna łącząca). Epiblast-ektoderma pierwotna (zewnętrznie). Hipoblast- endoderma pierwotna (obwodowo od epiblastu)
I etap to oddzielenie hipo- od epiblastu w polu jasnym tarczki zarodkowej. II etap (wytw 3 listków zarodkowych) Na tylnym brzegu pola jasnego tworzy się smuga pierwotna, na jej przedzie węzeł pierwotny, na jego przedzie przedłużenie głowowe - te 3 elementy są w środku tarczki zarodkowej. Gdy powst. Smuga pierwotna to kom. Epiblastu przemieszczają się na obwód tarczki zarodkowej ku jej środkowi (ruchy morfogenetyczne). Epiblast z hipoblastem pola ciemnego obrastają w kulę żółtkową, tarczka zarodkowa podwija się i powst pęcherzyk żółtkowy (I błona płodowa). Z 2 str. Epiblastu kom mgrują ku smudze pierw i w jej śr obszarze wnikają przez bruzdę pierwotną, między hipo- i epiblast, w ten sposób powst endoderma właściwa(->jelito i cewka nerwowa). Mezoderma-powst z migujących kom epiblastu przez tylną cz smugi pierwotnej i wsuwa się jako pasmo komm tworząc przedłużenie głowowe.
Błony płodowe ptaka: (służą do doprowadzania subst odżywczych, tlenu i usuwaniu zbędnych prod przemiany materii). Pęcherzyk żółtkowy -endoderma pozazarodkowa zrasta się z listkiem trzewnym mezodermy pozazarodkowej i tworzą ścianę pęcherzyka żółtkowego. Na biegunie przeciwległym - pępek pęcherzyka żółtkowego. W blaszce trzewnej mezod. pozazardk tworzy się pole naczyniowe, które zrasta się ze ścianą pęcherzyka żółtkowego i powst - krążenie żółtkowe. Dostarcza on substancji odżywczych z żółtka, ale nie przewodem jelitowo-żółtkowym. Kom wewn ściany pęcherzyka wytw enzymy rozkładające żółtko, substancje z żółtka dyfundują do naczyń krwionośnych pola naczyniowego. Zanim nie wytworzy się omocznia PŻ spełnia f. oddechową. Owodnia (z ektodermy pozazarodkowej i blaszki ścien. mezodermy pozazarodk) leży najbliżej zarodka, jama owodni stanowi wodne środow. dla zarodka, chroni przed wysychaniem i urazami, enzymy owodni trawią złuszający się naskórek i zaw. Sus odżywcze (fruktoze, kw.Tł) Kosmówka (zb tak jak owodnia) Ektoderma pozazarodk przylega do białka i pobiera z niego subst odżywcze. Stopniowo się rozrasta pokrywając inne błony w miarę ubywania białka. Omocznia (endodermalna kieszonka j. tylnego (wew), blaszka trzewna mezod pozazarod (zew)) Omocz. Zrasta się z kosmówka <kosmówka omoczniowa (zb z 4 warstw)> wytwarza się w niej krążenie omoczniowe. Omocznia magaz produkt przemiany materii.
Narządy pierwotne ptaka:
Ektoderma: płytka nerwowa + rynienka nerwowa (otacza płytkę) = cewka nerwowa (przodomózgowie-kreso i między/ śródmózgowie- tyłomózgowie wtórne, rdzeń przedł / tyłomózgowie) z pozostałych cz. CN powst nerwy obwodowe i r. kręgowy. Oraz naskórek i jego pochodne. (pióra, dziób, pazury) Endoderma - j. przednie (j. ustna, gardziel, przełyk, wątroba, płuca, tarczyca, trzustka), j. środkowe (j. cienkie), j tylne (j.grube, kloaka, odbytnica) Mezoderma: osiowa- struna grzbietowa, trzyosiowa -somity (->dermatomy, sklerotomy, miotomy), pośrednia -nefrotomy (przednercze-> pranercze -> nerka ost), boczna blaszka ścienna (do ektodermy), blaszka trzewna (do endodermy)
Bruzdkowanie u ssaka: (całkowite i równomierne)
Skupisko blastomerów to morula. Na pow. - komórki okrywające (trofoblast), wew - masa komórkowa. Zarodek jest kulistym pęcherzykiem zwanym blastocystą. Na jednym z biegunów jest węzeł zarodkowy. Wnętrze wypełnia jama blastuli z płynem. Blastocysta tworzy się 4-9dni po zapłodnieniu. Okryta jest osłoną przejrzystą (rozpuszcza czynniki lityczne ze ściany macicy i zanika po dotarciu do macicy) i przesuwa się przez jajowód. Potem intensywnie rośnie i się wydłuża. Trofoblast pełni f. odżywczą między zarodkiem i meczkiem macicznym, sygnalizuje obecność zarodka w macicy.
Gastrulacja u ssaka:
I etap- wyodrębnienie w węźle zarodkowym epi- (ektoderma pierw)(bezpośrednio z węzła) i hipoblast (endoderma pierw)(pozostałe kom). Hipoblast rozrasta się i tworzy z trofoblastem- ścianę pierw pęch żółtkowego. U kopytnych między kom tarczki zarodkowej tworzy się jamka/pęcherzyk - embriocysta. Gdy pęknie embriocysta to uwalnia się epiblast. Po wytworzeniu epi i hipoblastu zarodek zostaje odcięty bruzdą graniczną od części pozazarodk. II etap -pows mezoderma, w ogonowym odcinku epiblastu zachodzą ruchy morfotyczne. Z przodu przed smugą pierw wytwarza się węzeł zarodk i kom epiblastu wnikają i przesuwają się, tworzą z hipoblastem przedłużenie głowowe (zawiązek struny grzbietowej). Mezoderma tworzy się miedzy epi i hipoblastem z migrujących kom epiblastu przez sumgę pierwotną. Po gastrulacji tarczka zarodkowa jest 3warstwowa: ektoderma i mezoderma (epiblast), endoderma (hipoblast)
Narządy pierwotne u ssaka:
Mezoderma: trzyosiowa (somity), pośrednia (nefrotomy i struna grzbietowa), boczna:blaszka ścienna (przyega do ektodermy), blaszka trzewna (do endodermy). Ektoderma, leży nad struną grzbietową, pojawia się z niej cewka nerwowa (płytka nerwowa + otaczające ją fałdy nerwowe), postępuje to od okolicy środkowej i rozchodzi się na tył i przód. Neuroektoderma oddziela się od ektodermy powierzchniowej w trakcie zamykania cewki nerwowej. Narządy pierwotne są porozdzielanymi zawiązkami układów i nie pełnią żadnych funkcji. Ulegają dalszemu różnicowaniu - organogenezie.
Organogeneza u ssaka:
Narządy pierw rozdzielane są na mniejsze części. Somity (sklerotomy, dermotomy, mioblasty). Blaszka trzewna i ścienna mezodermy bocznej (błony surowicze, kom. Mezenchymatyczne, z bl. trzewnej: tk. Łączna i mięśniowa, ukł mocz-płciowy). Nefrotomy -> listwa nerkotwórcza (przednercze, pranercze, nerka ostat, moczowody i drogi rodne) Ektoderma powierzchniowa -> peryderma (nabłonek i jego wywory: pazury, kopyta, włosy, rogi) przednia cz. Cewka nerwowa -> mózgowie (a)przodomózgowie: kreso i międzymózgowie / b)śródmózgowie: tyłomózgowie wtórne, rdz. Przedłuż / c)tyłomózgowie). Endoderma -> cewka jelitowa: a) j.przednie (jama gębowa, przełyk, wątroba, żołądek, trzustka, płuca), b)j.środkowe (j. cienkie), c) j.tylne (odbytnica, stek, j. grube)
Błony płodowe ssaka:
Pęcherzyk żółtkowy (trofoblast + endoderma pozazarodkowa (z hipoblastu)) między te 2 ściany wnika mezoderma pozazarodkowa, która potem rozszczepia się na 2 blaszki (trzewną i ścienną). Potem tworzy się ostateczny pęcherzyk żółtkowy (blaszka trzewna mezodermy pozazarod + endoderma pozazarod). Łączy się z cz. Środkową jelita przewodem żółtkowym. W ścianie pęcherzyka powst pierwsze naczynia i krwinki. (jak są naczynia to zaczyna się krążenie żółtkowe). 1.Dostarcza zarodkowi pierw krwinek, 2. pełni krótko f. odżywczą. Owodnia: pofałdowane ektodermalne fałdy (koń, świnia, krowa, drapieżne), rozstęp kom wezła zarodkowego (człowiek), odwrócenie pęcherzyka żółtk (gryzonie). Gdy fałdy owodni (u zw hodowlanych) zrosną się ze sobą to wrasta do nich blaszka ścienna mezodermy pozazarodkowej. Następnie owodnia podwija się pod część brzuszną zarodka i tworzy się pępek skórny (nabł pokrywający pępowinę). Ściany owodni prod wody owodni 1.tworzące środowisko (99%-woda, 1% białka, mocznik, curky) 2.amortyzacja, 3.ochorna przed urazami, 4.udział w przemianie materii zarodka. Kosmówka (trofoblast + bl ścienna mezod pozazarod), wchodzi w skład błony łożyska. Budowa kosmków zależy od rodz implantacji, typu łożyska i gatunku. Kosmata: kosmki na całej kosmówce lub na pewnych obszarach. Omoczniowa: zrośnięta z omocznią na dużej pow. Owodniowa: zrośnięta z owodnią lub ścianą pęcherzyka żółtkowego - przejściowe łożysko żółtkowe. Omocznia (endodermalny odc j. tylnego + bl trzewna mezo pozazarodk) Jej wielkość zależy od gatunku i funkcjonowania pranerczy. Metabolity zarodka z omoczni trafiają do krwi matki. 1. zaopatrywanie w tlen i subs odżywcze. 2. odprowadzanie metabolitów. 3. wysepki krwiotwórcze dają pocz krwinkom i naczyniom.
Implantacja: (umocowanie blastocysty w bł śluzowej macicy, na skutek wzajemnego oddziaływania)
Przebiega w macicy, która powst przez częściowe zrośnięcie się tylnych odcinków przewodów przypranerczowych. 1. podwójna (królik, szczur)-przewody przypranerczowe nie zrosły się. 2.dwudzielna (świnia, mięsożerne)-między zrośniętymi cz. Przewodów powst przegroda. 3. dwurożna (koń, krowa)-brak przegrody w trzonie, długie rogi 4.prosta (człowiek)-przewody przyranerczowe zrosły się na dużym odcinku, brak przegrody. Wpuklenia w endometrium tworzą gruczoły maciczne, są obfite naczynia. Gdy zarodek dotrze do endometrium to rozp się gastrulacja. 1. Imp. Powierzchowna-trofoblast nie niszczy nabłonka endometrium. 2. Imp. Śródmiąższowa -trofoblast niszczy nabłonek i wnika do tk łącznej endometrium, która nad nim zarasta. Etapy: 1.nakładanie się trofoblastu na endometrium. 2. ścisłe przyleganie + przeplatanie się mikrokosmków trofoblastu i endometrium. 3.tworzenie łożyska (impl. Powierzchowna) 3” wnikanie trofobl do endometrium macicy i niszczenie bł podstawnej (impl śródmiąższowa) Faza proestus: rozrost endomentrium, naczyń krw i gruczołów pod wpływem hormonów jajnikowych. Faza estrus: pogłębianie zmian, sekrecja gruczołów macicznych, mikrokosmki, wytw płynu przez gruczoły maciczne Faza medestus: na endometrium działa progesteron ciałka żółtego, synteza białek ułatwiających współdziałanie zarodka i macicy.
Podział łożysk ze wzgl na błony międzykrwiowe:
1. nabłonkowo-kosmkowate (placenta epithelio-chorialis) - 6 warstw. Od str matczynej: nabł endomentrium, tk. łącz. endometrium, śródbłonek naczyń wł endometrium. Od str płodu: trofoblast kosmówki omoczniowej (nabłonek), tk łącz mezenchymatyczna, śródbłonek naczyń wł kosmówki płodu. (świnia)2. łączno-kosmówkowe (syndesmo-chorialis) - 5 warstw. Matki: tk łącz endomentrium, śródbłonek nacz wł endometrium. Płodu: 3 te same. 3. śródbłonkowo-kosmówkowe (endothelio-chorialis) - 4 warstwy. Matki: nacz krw włos wysłane śródbłonkiem, Płodu: 3 te same. 4. krwiowo-kosmówkowe (haemo-chorialis) - 3 warstwy Matki: 0, Płodu: 3 te same. Wyst u: człowieka i drapieżnych. 5.krwiowo-śródbłonkowe (haemo-endothelialis). Matka: 0, płód: śródbłonek nacz włosowatych - kontaktuje się bezpośrednio z krwią matki. Wyst u gryzoni
Łożysko świni:
Dojrz płciowa-5miesięcy, ciąza-3m, 3t, 3dni, wielopłodowa (8-16 prosiąt), macica dwudzielna jej rogi rodziela przegroda. Błona śl macicy ma 2 warstwy. Powierzchniową - zaw gruczoły maciczne i nacz krw. Głęboką/gąbczastą - gruczoły prod wydzielinę do jamy macicy. 6-7 dni po zapłod blastocysty rozmieszczone są równo w rogach, potem są oddzielane przewężeniem światła macicy. Implantacja jest: środkowa, powierzchniowa i mezometrialna. Łożysko jest: rzekome -trofoblast przylega ściśle do nabł endometrium (bezkrwawy poród), nabłonkowo-kosmówkowe - 6 w bł międzykrw. Rozproszone -kosmki na kosmówce są równom rozmieszczone. Jako I tworzy się łoż żółtkowo-kosmówkowe. Trofoblast bezpośr pobiera subst odżywcz z mleczka macicznego, które z krwią krążenia żółtkowego trafiajądo zarodka. Pęcherzyk żółtkowy -> omocznia (rozp się krążenie omoczniowe, wymiana między krwioob matki i płodu) Omocznia rośnie, styka i zrasta się z kosmówką - kosmówka omoczniowa, wchodząca w sqd łoż ostatecznego świni. Trofoblast kosmówki omoczniowej pokrywa kosmki i całą kosmówkę. Endometrium, ma liczne pofałdowania -listwy endometrialne. Tam gdzie mikrokosmki się przeplatają powst łoż nabłonkowo-kosmówkowe -6 warstw bł miedzykrw. Są to obszary paraplacentalne (okołołożyskowe) - trofoblast pobiera tam histiotrof, wytw są hormony (estrogeny). Oprócz kosmków są też cętki (wytwór kosmówki omoczniowej) -wchłaniają wydzielinę gruczołów macicznych, wspomagając transp żelaza od matki do płodu.
Łożysko konia:
Dojrz płciowa- 1,5-2 lata, rozród- 3lata, jednopłodowe, ciąża -11 mies. 2 łożyska: żółtkowe i ost omoczniowo- kosmówkowe. Łożysko jest: nieinwazyjne, rozproszone, nabłonkowo-kosmówkowe. 1 mies po zapł powst pęcherzyk żółtkowy, owodnia i kosmówka. Omocznia rośnie wolniej i zrasta się z kosmówką całkowicie 6tyg po zapł. Implantacja jest późna 8-10tyg po zapł. Zagnieżdżenie -14 tyg. I wytw się łożysko żółtkowe - na biegunie niezarodkowym kolisty obszar tworzący pole pępkowe, w którym trofoblast połącz jest z endodermą pozazarodk. Służy do mocniejszego przyczep jaja płodowego i odżywiania zarodka przez kom trofoblastu, pobierające mleczko maciczne. W ść pęch żółtkowego pows. Krąż żółtkowe połączone z krąż zarodkowym. Potem powst ost łożysko kosmówkowo-omoczniowe. Omocznia pocz jest mała i stanowi uchyłek endodermy j. tylnego, potem otacza owodnię i zrasta się z nią. Zanikanie łoż żółtkowego, rozwój omoczni i łącz się jej z kosmówką, oraz powst kosmków na kosmówce zachodzą jednocześnie. Kosmki kosmówki tworzą krzaczaste skupiska - liścienie, a między nimi jest gładko- bruzdy. Są to obszary paraplacentalne, wytw hormony steroidowe i pobierają histotrof. Obsz placentalny macicznyto kosmki z trofoblastem wnikające do krypt macicznych. Bł między brwiowa jest cienka, zachodzi tam: wymiana gazowa i chemotroficzna oraz transp subnst odżywczych. Pólka bliznowate są w kosmówce gładkiej między liścieniami. Naprzeciwko leżą kubki endometrialne- miejsca gdzie doszło do implantacji. Uchodzą tu gr maciczne i nacz chłonne, tworzy się histotrof resorbowany przez pólka bliznowe. W tych miejscach w 5-22tyg ustala się bł międzykrw łączno-kosmówkowa -5w.
Między ujściami gr macicznych uchodzących do kubków pojawiają się duże kom pochodzące z trofoblastu, prod one gonadotropinę.
Łożysko przeżuwaczy(krowa):
Dojrz pł -9m, rozród -1,5-2 lata, ciąża- 9m. Macica jest dwurożna, łożysko liścieniowate. Blastocysta kulista uwalnia się z osłonki przejrzystej 8-10dni po zapł. Pierw pęch żółtkowy- z trofoblastu i endodermy pozazarodk. Ost pęch żółtkowy -z endodermy i bl trzewnej mezoderm pozazarodk. Owodnia (amnion) -z ektodermy i bl ściennej mezod pozazarodk. Gdy rozw się omocznia, to kosmówka zrasta się w grzbietowej cz z owodnią w kosmówkę owodniową. W owodni wytwarzają się płytki owodniowe, na wewnętrznej str zwrócone do zarodka -zapobiegają sklejaniu ścian owodni z perydermą zarodka. Omoczna stanowi uchyłek endodermy j. tylnego. W jej ścianie rozw się krążenie omoczniowe łączące się z tętnicami pępkowymi i zyłą pępkową. Kosmówka zrasta się z omocznia na znacznym obszarze. W omoczni gromadzi się płyn prod przez pranercze, a potem nerkę ost. Kosmówka (trofoblast + bl ścienna mezodermy pozazarodk), po wytworzeniu omoczni zrasta się z nią. Potem pojawiają się kosmki w formie liścieni. Nabł kosmówki bud kom: sześcienne -resorbują subs odżywcze, dwujądrzaste -wydzielają enzymy histolityczne. Na endometrium macicy są koliste pola -brodawki maciczne (80-120), pod nimi jest zgrubiała tk łączna zbita; między nimi przestrzeń międzybrodawkowa z ujściami gruczołów macicznych. Implantacja zachodzi ok. 11dni po zapł. Miesiąc po zapł kosmówka omoczniowa łączy się z endometrium. Obszar kosmówki z kosmkami odpowiadający brodawce to liścień/ kotyledon. Liścień + brodawka maciczna = łożyszcze (ich liczba odpowiada ilości brodawek), im bardziej dojrzałe łożyszcze, tym bardziej zanikają liścienie i brodawki.
Łożysko mięsożernych (kot):
Dojrz pł -7-8m, rozród -1rok, ciąża -56dni, ruja -2,3x w roku, w miocie 4-8 kociąt. Macica dwudzielna (zarodki rozm są równo w rogach) Łożysko jest właściwe i popręgowe. 9 dni po zapł wędruje zarodek do macicy, blastocysta uwalnia się z osłonki przejrz 11-12 po zapł. Implantacja- 13-15 dni po zapł. (środkowa, antymezometrialna, powierzchniowa) Pęch żółtkowy (trofoblast + endoderma pozazarodk). Na biegunie niezarodk, powst kosmówka żółtkowa, a w niej krąż żółtkowe. 1. łożysko żółtk-kosmówkowe powst po str mezometrialnej. Zarodek kontaktuje się bezpośredni z jamą macicy i pobiera mleczko maciczne wytw z gruczołów macicznych. 2. Ł kosmówkowe prawdziwe, wtedy mezoderma dzieli się na 2 blaszki (ść i trzew). Wytw się ost pęcherzyk żółtk (bl trzew mezo pozazarod + endoderma). Kosmówka kontaktująca się z endometrium (bl ść mezo pozazarod + trofoblast) Pęch żółt oddziela się od kosmówki i nie wchodzi już w sqd łożyska- jest on narządem krwiotwórczym zarodka. Owodnia tworzy się przez fałdowanie i oddziela się od kosmówki. 3. Ł. popręgowe- trofoblast kosmówki rozp działanie lityczne na nabł endometrium w środk obszarze jaja płodowego. 4. Ł. omoczniowo- Kosmów -omocznia do kosmów doprowadza naczynia krw. Pod wpł estrogenów i progesteronu rozrastają się gr maciczne i naczynia krwi w endometrium macicy w tym czasie powst 3 warstwy: podstawowa: zaw dna gr macicznych, jest blisko bł mięśń. Gąbczasta: zaw rozszerz odc gr macicznych i liczne naczynia krw. Zbita: do krypt macicznych uchodza gruczoły. W cz. popręgowej/ środkowej jaja płodowego wytw się w kosm omoczniowej kosmki z odgałęzieniami, wnikają do nich liczne naczynia krw. Trofoblast kosmówki rozp działanie lityczne na endometrium i fagocytują zniszczone kom nabłonka endometrium. W Ł. popręgowym są 3 warstwy: podstawowa z dnami gr macicznych, pośrednia: kosmki kosmówki przeplatają się z przegrodami endomentrium, labirynt: najszersza, tworzą go boczne odgał kosmków, a między nimi są cewkowate przestrz krwionoś matki wypełnione krwią - łożysko o bł międzykrw krwio-kosmówkowej. Odbywa tu się wymiana gazowa i hemotroficzna. Po obu str popręgu są krwiaki brzeżne kosmówka zaglębia się tu w str płodu, jest to miejsce wymiany hemotroficznej, bł międzykrw jest krwio-kosmówkowa, kosmówka jest gładka i pokryta trofoblastem. Nabłonek z kom z mikrokosmkami na endometrium -obszar paraplacentalny Zachodzi tu odżyw histotroficzne, bł międzykrw jest 6 warstw (nabłonk-kosmówk). Przy porodzie wydalana jest część endometrium wchodząca w sqd labiryntu
Łożyszcze:
kosmki liścienia pokryte trofoblastem. Przegrody brodawkowe pokrywają symplazmy, a do nich przylega nabł kosmków. Kosmki i przegrody są dobrze ukrwione. W śr kosmka jest tętniczka osiowa, rozpada się na nacz krw włos, wciskają się one w trofoblast, krew odpływa żyłami uchodząc do żyły pępkowej. W przegrodach brodawkowych przebiega tętniczka tętn macicznej i rozp się na sieć nacz włos pod symplazmami, krew odpływa żyłami. Prąd krwi matki i płodu skierowane są w odwrotnym kierunku. Krew oddzielona jest: śródbł nacz włos cz płodow i matki, cienką warst cytopl symplazm matki, cienką w cytp kom trofoblastu płodu. W łożyszczu jest bł międzykrw łączno-kosmówkowa, ulega ona zmianie w ½ ciąży ponieważ lityczne działanie trofoblastu powoduję lizę naczyń włosow w przegrodach brodawkowych -> powst bł miedzykrw krwio- kosmówkowa, ostateczna. W łożyszczu zachodzi: wym gazowa, odżywianie hemotroficzne (wchł subst z krwi matki przez symplazmy), wym histotroficzna (trofoblast kosmówki resorbuje zniszczone kom nabł endometrium brodawek macicznych)