NURKOWANIE

Nurek podlega oddziaływaniu otaczającego środowiska z wszystkimi ujemnymi skutkami fizjologicznymi i psychicznymi

ujemne oddziaływania środowiska wodnego:

- Ciśnienie powodujące utrudnienie oddychania i zwiększenie obciążenia układu krążenia

- Utrata ciepła organizmu

- Stres psychiczny

• Pobyt człowieka w warunkach podwyższonego ciśnienia rozpuszczanie się w tkankach obojętnego gazu będącego składową mieszanki oddechowej, np. azotu helu, wodoru.

Ilość rozpuszczonego gazu zależy od: rodzaju i ciśnienia parcjalnego, od tkanki organizmu, wysiłku fizycznego, czasu przebywania pod danym ciśnieniem.

Uwaga!

Powrót człowieka z warunków podwyższonego ciśnienia do warunków ciśnienia atmosferycznego wymaga wyprowadzenia rozpuszczonego gazu z tkanek organizmu bez utworzenia się w nich pęcherzyków gazu.

patomechanizm działania pęcherzyków gazu

- zakłócają wymianę gazową w organizmie

- przedostają się do krążenia obwodowego

- zatykają naczynia krwionośne

• powodują niedotlenienie tkanek i narządów

Powrót do ciśnienia atmosferycznego odbywa się według zasady obniżania ciśnienia (głębokości) przez czas niezbędny do bezpęcherzykowego wyprowadzenia gazu z organizmu. Proces ten nazywa się

DEKOMPRESJĄ.

WPŁYW HIPERBARII NA ORGANIZM CZŁOWIEKA

Jest to następstwo działania zwiększonego ciśnienia środowiska gazowego:

Działanie gazów obojętnych w hiperbarii niesie zagrożenia w postaci:

1. działanie narkotyczne gazów obojętnych

2. zaburzenia termolegulacji

3. zespołu neurologicznego wysokich ciśnień

l. działanie narkotyczne gazów obojętnych

Narkoza azotowa

• 1861 Green nurkowanie na głębokości 54 m. objawy senności, halucynacje, drgawki

• 1935 Behnke: azot jest przyczyną objawów występujących podczas oddychania sprężonym powietrzem

Objawy narkozy azotowej mogą pojawić się podczas nurkowania z użyciem powietrza jako czynnika oddechowego, już na głębokości 30 m. Ustępują podczas dekompresji.

objawy narkozy azotowej

- Euforia

- Zwolnienie reakcji na bodźce zmysłowe

- Ograniczenie możliwości kojarzenia, osłabienie pamięci, trudności koncentracji

- Obniżenie sprawności manualnej

- Spadek wydajności pracy

- Stany maniakalno-depresyjne

- Halucynacje

Objawy narkozy azotowej przy wykorzystaniu powietrza jako czynnika oddechowego w zależności od głębokości:

Do 50 m.

Euforia

Zwolnienie reakcji na bodźce zmysłowe

Błędy w obliczeniach i niewłaściwe decyzje

50-70 m.

stany maniakalno-depresyjne

dezorientacja

senność

70-90 m.

otępienie

halucynacje

utrata przytomności (śmierć)

Zapobieganie Narkozie Azotowej

- Na dużych głębokościach azot zastępuje się helem.

- Ograniczenie głębokości pracy nurków z powietrzem.

jako czynnikiem oddechowym do 50 m.

- Treningi ciśnieniowe w komorach dekompresyjnych-adaptacja organizmu nurka.

2. zaburzenia TERMOREGULACJi

Oddychanie zimnym gazem → zwiększenie wydzielania śluzu w drogach oddechowych→ uniedrożnienie ustnika i zakrztuszenie się

→głębsze przenikanie zimnego gazu do dróg oddechowych → zwężanie oskrzeli

3. ZESPÓŁ NEUROLOGICZNY WYSOKICH CIŚNIEŃ ( HIGH PRESSURE NERVOUS SYNDROME HPNS)

Objawy kliniczne:

- Spadek wydajności motorycznej i intelektualnej

- Senność, wymioty, mdłości drżenie rąk i ramion - drżenia helowe

- Zmiany w EEG; zaburzenia rytmu sen - czuwanie, dezorientacja, drżenie,

- Nudności, wymioty, drgawki toniczno-kloniczne

- Część objawów ma charakter nietrwały i ustępuje po zakończeniu sprężania

URAZ CIŚNIENIOWY PŁUC

(barotrauma, choroba pseudociśnieniowa, choroba pseudokesonowa).

- Jest to każde uszkodzenie miąższu płucnego, spowodowane nagłym wzrostem objętości lub ciśnienia czynnika oddechowego w płucach, przy braku możliwości jego odpływu przez drogi oddechowego.

- Dochodzi do niego podczas wynurzania się po wykonaniu wdechu z aparatu oddechowego pod powierzchnią wody. Jeżeli w takiej sytuacji nurek nie wykonuje stałego wydechu dochodzi do uszkodzenia płuc,

- Uraz ciśnieniowy jest zjawiskiem rzadkim, dochodzi do niego przy nurkowaniach płytkich, nie przekraczających głębokości 10 m.

W Polsce liczba urazów ciśnieniowych płuc zwiększa się z powodu:

* narastającej liczby osób uprawiających nurkowanie swobodnie bez nadzoru,

* łatwego dostępu do wysokiej klasy sprzętu do nurkowania

* lekceważenie przepisów normujących nurkowanie turystyczne.

Ze względu na patomechanizm uraz ciśnieniowy dzieli się na:

a. związany z wynurzaniem ( ascend)

b, występujący przy zanurzaniu się ( descend)

Wynurzanie - Ascend

Powietrze w drogach oddechowych, które dostało się tam pod zwiększonym ciśnieniem (pod wodą), nie może swobodnie opuścić dróg

oddechowych (umiejscowiony w oskrzelu czop śluzowy, zagęszczona wydzielina oskrzelowa, ciało obce).

↓

Powstanie różnicy ciśnień pomiędzy wnętrzem płuc nurka a jego otoczeniem

↓

Rozdęcie płuc przez powiększające swoją objętość (prawo Boyle'a i Mariotte'a) powietrze zatrzymane w drogach oddechowych

Prawo Boyle'a i Mariotte'a : w czasie wynurzania gaz znajdujący się w płucach rozpręża się i zwiększa swoją objętość proporcjonalnie do spadku ciśnienia.

↓

Pękanie ścian pęcherzyków płucnych i naczyń włosowatych

Zanurzanie - Descend

U nurków występuje przy niekontrolowanym, bardzo szybkim zanurzaniu się, związane to jest z szybkim zmniejszaniem się objętości powietrza w płucach podczas zbyt gwałtownego zanurzania

Przyczyny:

- Odruchowe zaciśnięcie krtani podczas wynurzania (przedostanie się wody do dróg oddechowych, utrata przytomności pod wodą)

- Świadome lub przypadkowe zatrzymanie wydechu podczas wynurzania (próba Valsalvy, kaszel, oddychanie z jednego automatu)

- Zatkanie dowolnego odcinak dróg oddechowych podczas wynurzania

- Nagłe zwiększenie ilości gazu podawanego przez automat lub ucisk na worek oddechowy

- Zbyt szybkie wynurzanie się (rozprężanie)

czynniki usposabiające do urazu ciśnieniowego:

- Astma oskrzelowa

- Torbiele płuc

- Rozstrzenie oskrzeli

- Włóknienie miąższu płuc

- Zapalenia płuc

powikłania urazu ciśnieniowego płuc:

- Rozedma chirurgiczna (uszkodzenie miąższu płuc przez rozprężający się gaz podczas wynurzania

- Odma opłucnej

ZATORY GAZOWE - najczęstsze powikłanie, dochodzi do niego , gdy powietrze w świetle pęcherzyków płucnych ulega zassaniu (lub wtłoczeniu pod ciśnieniem) do rozerwanych naczyń krwionośnych, przebiegających w uszkodzonej ścianie pęcherzyka płucnego

↓

Powietrze trafia do lewej komory serca

↓

Rozsianie powietrza w postaci pęcherzyków z prądem krwi na obwód

↓

Zamknięcie przepływu krwi w tym naczyniu

↓

Miejscowe niedotlenienie z następowym uszkodzeniem tkanek (zawał)

najbardziej niebezpieczna jest lokalizacja zatorów powietrznych:

- w krążeniu mózgowym: niedotlenienie tkanki mózgowej → objawy uszkodzenia oun

- w sercu: zaleganie dużej ilości gazów w sercu (zator gazowy lewej komory serca) → nagła śmierć sercowa

objawy urazu ciśnieniowego płuc:

Zależą od rozmiarów i lokalizacji uszkodzeń w obrębie pluc:

- krzyk o wysokiej tonacji bezpośrednio po wynurzeniu (wydech rozprężonych gazów)

- nagły, ostry ból w klatce piersiowej (już podczas wynurzania się)

- uczucie pełności w klatce piersiowej i/lub w gardle

- kaszel, krwioplucie, przyspieszenie i spłycenie oddechów

- bóle zamostkowe

- objawy odmy śródpiersiowej: duszność, płytki oddech,

- objawy odmy podskórnej: wypełnienie powietrzem okolic nadobojczykowych, okolicy podżuchwowej, trzeszczenie przy obmacywaniu, t achyarytmia

- pogarszanie się stanu chorego

- utrata przytomności (zator powietrzny tętnic mózgowych), drgawki, anizokoria, porażenie kończyn, zaburzenia widzenia, ślepota

leczenie

Rekompresja: sprężanie się poszkodowanego w komorze ciśnieniowej

Cel: zmniejszenie średnicy pęcherzyków gazowych - ułatwia to przejście pęcherzyków przez większość naczyń krwionośnych i ich ponowne rozpuszczenie

odległe następstwa nurkowania

1. CHOROBA dekompresyjna (ciśnieniowa);

jest to zespół objawów wywołanych wydzielaniem się pęcherzyków gazu w tkankach ustrojowych w wyniku obniżenia ciśnienia atmosferycznego.

jej przyczyną jest powstawanie zatorów gazowych w wyniku tworzenia się i rozprzestrzeniania w ustroju wolnych pęcherzyków gazowych pojawiających się w czasie dekompresji (nawet prawidłowo przeprowadzonej) umiejscowionych najczęściej wewnątrznaczyniowo

- zwykle nie powoduje objawów

- w tkankach delikatnych: tkanka mózgowa i siatkówka może być przyczyną nawarstwiających się mikrourazów → krwotoki w skórze powiek, spojówkach, siatkówce, wylewy do ciała szklistego,

- marmurkowatość skóry

- oczopląs

- uszkodzenie plamki żółtej

- uszkodzenie siatkówki - retinopatia dekompresyjna

- krótkowzroczność i zmętnienie soczewki

- bóle mięśni i stawów, bóle kostne, bóle wzdłuż przebiegu nerwów

Czynniki wpływające na występowanie i przebieg choroby dekompresyjnej:

Szybkość obniżania ciśnienia: zbyt. krótki czas powoduje powstawanie większej

ilości pęcherzyków gazu w tkankach

Czas przebywania w obniżonym ciśnieniu

Temperatura otaczającego powietrza: rozpuszczalność gazu w roztworach jest odwrotnie proporcjonalna do temperatury roztworu

2. tętnicze zatory powietrzne

3. zaburzenia ośrodkowego układu nerwowego:

- koncentracja uwagi

- pamięć

- pamięć odległa

4. zaburzenia obwodowego układu nerwowego

- parestezje dłoni i stóp

- drżenie ułożeniowe dłoni

• zmniejszenie wrażliwości na rozciąganie i na ból

5. zaburzenia autonomicznego układu nerwowego

• hipotonia ortostatyczna

6. zaburzenia nerwów czaszkowych.

- anizokoria

- zaburzenia widzenia

- zaburzenia słuchu

7. zmniejszenie pojemności życiowej płuc

8. spadek odporności, zwiększona podatność na infekcje

9. jałowa martwica kości

eksplozywna dekompresja

Dochodzi do niej w przypadkach gwałtownego obniżenia ciśnienia w kabinie hermetycznej w wyniku uszkodzenia ściany i ucieczki powietrza i zrównania się ciśnienia panującego w kabinie z ciśnieniem otaczającym.

Od czego zależy wpływ eksplozywnej dekompresji na organizm ludzki ?

* Objętość kabiny dekompresyjnej

* Stosunek ciśnienia początkowego do końcowego -wielokrotność dekompresji

* Szybkość przebiegu dekompresji - czas wyrównywania się ciśnień

* Wielkość powstałego otworu awaryjnego

Narządy najbardziej narażone na uszkodzenie:

Zawierające wolny gaz: płuca, przewód pokarmowy, narząd słuchu, zatoki przynosowe

---