procesy endogeniczne tekst, GEOGRAFIA SEM IV


Procesy endogeniczne

  1. Wstęp

Na powierzchni Ziemi działają procesy geologiczne endogeniczne (wewnętrzne) i procesy egzogeniczne (zewnętrzne). Procesy te w jednakowym stopniu przyczyniły się - działając od początku istnienia naszej planety - i nadal przyczyniają do kształtowania rzeźby powierzchni Ziemi, która w wyniku tego ulega ciągłym zmianom.

Do procesów endogenicznych, które mają swoje źródło w energii zmagazynowanej wewnątrz Ziemi zaliczamy: trzęsienia ziemi, wulkanizm, plutonizm, ruchy górotwórcze, ruchy epejrogeniczne (lądotwórcze) i niekiedy oddzielnie traktowane ruchy izostatyczne.

  1. Trzęsienia ziemi:

Trzęsienie ziemi to naturalny wstrząs lub seria wstrząsów, powstałych w wyniku przemieszczenia się mas skalnych w głębi Ziemi. To trudno przewidywalne zjawisko, trwające niekiedy kilka sekund, które może spowodować znaczne zmiany w ukształtowaniu powierzchni.

Rodzaj

Skutki i przyczyny

%udziału we wszystkich trzęsieniach ziemi

Tektoniczne

Bardzo groźne, wywołane ruchami płyt litosfery

90

Wulkaniczne

Mniej groźne, powodują je erupcje wulkaniczne

7

Zapadliskowe

Najmniej groźne, wywołane zapadaniem się pustych przestrzeni w skorupie ziemskiej

3

Tab 1. Rodzaje trzęsień ziemi ze względu na wywołujące je przyczyny

Trzęsienie ziemi rozpoczyna się pod powierzchnią ziemi w hipocentrum (ognisku trzęsienia), z którego we wszystkich kierunkach rozchodzą się fale sejsmiczne. Punkt na powierzchni Ziemi, do którego fale sejsmiczne docierają najszybciej, leżący nad hipocentrum, nazywany epicentrum. Tu zniszczenia są największe. W miarę oddalania się od epicentrum intensywność trzęsienia maleje. Do określania natężenia trzęsienia ziemi używa się popularnie skali Mercallego, opartej głównie na ocenie zniszczeń lub 9 - stopniowej skali Richtera (każdy następny stopień oznacza wstrząsy o 10 - krotnie większej energii). Rozchodzenie się fal sejsmicznych rejestrują sejsmografy w formie zapisów zwanych sejsmogramami.

Trzęsienia ziemi i wulkanizm występują przede wszystkim na tych obszarach, gdzie zachodzą kolizje płyt litosfery.

Obszary

Częstotliwość wstrząsów i ich przebieg

Występowanie trzęsień ziemi

Obszary sejsmiczne

Bardzo częste i silne

„Ognisty Pierścień” wzdłuż wybrzeży Oceanu Spokojnego np. Japonia, Archipelag Malajski, zachodnie wybrzeże Ameryki, grzbiety śródoceaniczne, młode góry fałdowe

Obszary pensejsmiczne

Bardzo rzadkie i słabe lub sporadyczne nieco silniejsze

Północna Europa, Masyw Centralny we Francji, Polska

Obszary asejsmiczne

Wolne od wstrząsów

Stare platformy kontynentalne np. wschodnia Europa i baseny oceaniczne

Tab 2. Podział kuli ziemskiej ze względu na częstotliwość występowania trzęsień ziemi

Skutki trzęsienia ziemi:

Sposoby zapobiegania negatywnym skutkom:

  1. Wulkanizm:

Zjawiska wulkaniczne związane są z przebiciem i wydobywaniem się magmy i innych produktów stałych i gazowych z głębi Ziemi na jej powierzchnię. Magma wydobywa się na powierzchnię Ziemi otworem zwanym kraterem lub szczelinami. Wydobywanie się magmy na powierzchnię nosi nazwę erupcji. W zależności od składu chemicznego, lawy dzielimy na: zasadowe (ciemne o małej lepkości, z których łatwo uwalniają się zawarte w nich gazy, charakterystyczne dla wulkanów tarczowych i szczelinowych) oraz lawy kwaśne (jaśniejsze, o dużej lepkości, co utrudnia ulatnianie się z nich gazów, erupcje mają przebieg gwałtowny, tworzą stożki wulkaniczne o stromych, wysokich stokach). Stałe produkty wybuchu wulkanu powstają albo wskutek rozpylenia kropelek lawy zastygającej w powietrzu, albo ze skał wyrwanych przez wędrującą ku górze magmę. Wśród nich wyróżnia się: bomby wulkaniczne, lapille, popioły wulkaniczne, pumeks (czyli tzw. utwory piroklastyczne). Wśród gazów najwięcej jest: pary wodnej, tlenku i dwutlenku węgla, dwutlenku siarki, siarkowodoru, metanu i chlorowodoru. Wulkan składa się z ogniska magmowego, stożka wulkanicznego oraz komina i krateru.

Podziały wulkanów:

Rozmieszczenie wulkanów:

Skutki wybuchu wulkanu:

  1. Plutonizm:

Plutonizm to procesy geologiczne związane z podziemnym przemieszczaniem się magmy i tworzeniem się z niej skał głębinowych. Wciskająca się w skorupę ziemską magma tworzy pnie, żyły itp., czyli intruzje. Największe to batolity, mniejsze w kształcie soczewki lub grzyba to lakkolity.

  1. Ruchy górotwórcze:

Są to ruchy zachodzące w skorupie ziemskiej, prowadzące do sfałdowania skał i wypiętrzenia łańcucha górskiego, wskutek silnych nacisków poziomych (patrz teoria tektoniki płyt litosfery). Powstają wówczas góry fałdowe, do których zaliczamy Himalaje, Alpy, Karpaty, Andy.

Czasem wzdłuż pęknięcia w skorupie ziemskiej dochodzi do przemieszczenia warstw skalnych względem siebie i powstaje uskok. Zdarza się, że pas skorupy ziemskiej objęty uskokami albo zapada się, albo wypiętrza. I tak powstają kolejno: rów tektoniczny i zrąb. Góry, które powstały w wyniku dźwignięcia rozległego zrębu lub zrębów, nazywamy górami zrębowymi, np. Sudety, Harz, Ural.

W wyniku erupcji wulkanicznych powstają góry wulkaniczne, np. góry Kamczatki, Islandii i Japonii.

Działanie procesów endogenicznych nie prowadzi wprost do powstania gór. Na wypiętrzający się górotwór działają jednocześnie czynniki zewnętrzne, głównie wietrzenie i erozja. Góry jako formy ukształtowania powierzchni są więc efektem różnorodnych procesów.

Wyróżnia się 3 wielkie ruchy górotwórcze (orogenezy): kaledońskie i hercyńskie, które miały miejsce w paleozoiku (stare góry, np. Sudety, Ural, Kaledońskie) oraz alpejskie kojarzone z końcem ery mezozoicznej i z erą kenozoiczną (młode góry, np. Karpaty, Alpy., Himalaje).

  1. Ruchy izostatyczne

Ruchy izostatyczne to pionowe ruchy bloków skorupy ziemskiej dążące do uzyskania równowagi grawitacyjnej. Równowaga skorupy ziemskiej może ulec zaburzeniom wskutek obciążenia (np. przez grube pokrywy lodowe, czy wzrost ilości wody w zbiornikach wodnych lub zwiększenie akumulacji osadów w basenach morskich) lub odciążenia (np. w wyniku topnienia lodu, zmniejszenie ilości wody w zbiornikach). Zaburzenie równowagi wywołuje ruch izostatyczny, np. na obszarze dzisiejszej Skandynawii.

  1. Ruchy epejrogeniczne (lądotwórcze)

Ruchy epejrogeniczne to powolne, długotrwałe, pionowe ruchy skorupy ziemskiej powodujące wydźwignięcie lądu lub obniżanie dna oceanicznego. Są to ruchy wahadłowe. Na tym samym obszarze może wystąpić na przemian podnoszenie lub obniżanie, np. Morze Tyrreńskie i Półwysep Apeniński. Dowodem na istnienie tych ruchów są m.in. transgresje i regresje mórz. Przyczyną tych ruchów, w przeciwieństwie do opisanych w punkcie 6 - ruchów izostatycznych, są prawdopodobnie procesy magmowe występujące w głębi Ziemi.

  1. Pytania kontrolne - do samodzielnej pracy:

* Na większość pytań znajdziesz odpowiedzi w powyższej prezentacji.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
odpowiedzi do procesow endogenicznych, GEOGRAFIA SEM IV
odpowiedzi do proc egzogenicznych(1), GEOGRAFIA SEM IV
gleby, GEOGRAFIA SEM IV
odpowiedzi do litosfery 1, GEOGRAFIA SEM IV
hydrosfera - test sprawdzajacy, GEOGRAFIA SEM IV
Geografia - procesy endogeniczne, Sciągi, Geografia
pytania z egzaminu, Aparatura Procesowa, Biologia komórki i Genetyka, sem IV egz
gleby kuli ziemskiej - tabela, GEOGRAFIA SEM IV
zag na egzaminI, Aparatura Procesowa, Biologia komórki i Genetyka, sem IV egz
Genetyka EGZAMIN TEORIA, Aparatura Procesowa, Biologia komórki i Genetyka, sem IV egz
odpowiedzi do proc egzogenicznych(1), GEOGRAFIA SEM IV
procesy endogeniczne i egzogeniczne, Studia Geografia, Geologia i geomorfologia
Geografia- Procesy endogeniczne i innne, SZKOŁA - prezentacje, domkumenty
procesy endogeniczne grafika, Liceum-Warto, Geografia, Powtórzenia
Mała chirurgia II Sem IV MOD
1 Budownictwo ogólne sem IV
MN energetyka zadania od wykładowcy 09-05-14, STARE, Metody Numeryczne, Część wykładowa Sem IV
MSI sciaga z konspekow, Studia, Studia sem IV, Uczelnia Sem IV, MSI

więcej podobnych podstron