14. Wychowanie jako czynność i jako proces (ja generalnie różnicy nie widzę, ale co tam; wych. jako proces ściągnęłam z netu, jako czynność to chyba po prostu normalna regułka; jak dla mnie; jak ktoś to rozumie inaczej to proszę mnie poprawić J) Wychowanie jako proces ? zgodnie z większością definicji utożsamiane jest z oddziaływaniem na psychikę i zachowanie człowieka, przy czym przez oddziaływanie rozumie się szczególnie wywieranie wpływu na zmiany czy przeobrażenia w osobowości i zachowaniu, zwłaszcza opinii i przekonań o otaczającym świecie oraz postaw wobec ludzi, samych siebie i wartości. Wychowanie jako czynność- działalność praktyczna, polegająca na wywieraniu wpływu na jednostkę i jej osobowość.

21. Różnice w wychowaniu w rodzinie i w szkole (nie mam więcej w notatkach, proponuję więc wykorzystać naszą wspaniałą cechę i lać wodę J) Wychowanie w domu: * Rodzic ma do czynienia z dzieckiem od czasu jego narodzin do własnej śmierci, * Rodzic jest obserwatorem przemian w rozwoju dziecka, lepiej je zna i ma poczucie, że ma wpływ na rozwój dziecka, * Rodzic nie ma możliwości korzystania z metody wpływu społecznego, Wychowanie w szkole: * Wychowawca w szkole ma do czynienia z danym dzieckiem tylko w określonym wieku i przez określony czas, * Wychowawca jest przygotowany zawodowo, * Wychowanie w szkole cechuje się tym, że występuje mała grupa- klasa, * Wychowywanie przez zespół, * Pozycja ucznia w klasie ma ogromne znaczenie,

20

Źródło różnic (2 stanowiska):

1. Biologistyczne- chłopcy i dziewczynki mają inaczej ukształtowane mózgi od urodzenia; niemowlęta: chłopcy krócej zwracają uwagę na twarz niż dziewczynki -> w takim razie matka jest bardziej stymulowana do mówienia do dziewczynek, bo mają kontakt wzrokowy -> zachowanie rodziców jest skutkiem wrodzonych cech.

2. Empirystyczne- matki mówią więcej do dziewczynek- to jest powód większej sprawności werbalnej.

Różnice w wychowaniu:

1. Inne oczekiwania co do przyszłości chłopców i dziewcząt,

2. Inna aranżacja otoczenia (inna organizacja i kolory pokoju, ubranka),

3. Zabawa- jeśli rodzice różnicują zabawki (klocki i samochody dla chłopców, lalki dla dziewcząt)- umysły dzieci są karmione różnymi informacjami- z tego może wynikać lepsze ?widzenie? przestrzenne, ;

4. Mali chłopcy są bardziej stymulowani fizycznie- rodzice zachęcają do większej aktywności chłopców, a dziewczynki są bardziej stymulowane słownie- więcej się do nich mówi- większa okazja do różnicowania dźwięków, skutek: gdy dziecie są inaczej stymulowane to rozwijają się u nic inne cechy funkcjonowania

5. Chłopcy mogą bardziej się oddalać niż dziewczynki; skutki: chłopcy- rozwój niezależności, samodzielności; dziewczynki- bardziej służy zdobyciu niezależności bycie obok matki

6. Emocjonalność dziecka- rodzice chłopców są mniej skłonni, by im pozwalać na okazywanie emocji, które świadczą o słabości, np. lęku; trochę inaczej jest ze złością- chłopcom pozwala się okazywać złość, a dziewczynkom nie

7. Reakcja na agresję- chłopcom mniej pozwala się na agresję niż dziewczynkom;

W szkole:

8. skłanianie dzieci różnej płci do różnych zainteresowań, np. chłopcy- nauki ścisłe, dziewczynki- humanistyczne,

9. osiągany sukces jest również odmiennie interpretowany- dziewczynki przyłożyły się, są pracowite, a chłopcy są zdolni,

10. chłopcy nagradzani są za pracę, a dziewczynki za dobre zachowanie,

11. chłopcy są w szkole bardziej motywowani do osiągnięć,

12. chłopcy są częściej karani fizycznie,

13. nauczyciele więcej uwagi poświęcają chłopcom niż dziewczynkom, gdyż chłopcy bardziej tego wymagają,

1. Istota: enkulturacji, socjalizacji i wychowania

Enkulturacja (inkulturacja)- wchodzenie w kulturę, przyswajanie sobie przez jednostkę całokształtu doświadczenia i wartości wchodzących w zakres kultury. Kultura to ogół doświadczenia społecznego przekazywany z pokolenia na pokolenie- kultura materialna i niematerialna. ;Procesy te rozpoczynają się od urodzenia i polegają na nadawaniu jednostce cech właściwym ludziom

Socjalizacja i wychowanie są węższe, dotyczą funkcjonowania społecznego

Socjalizacja- procesy wchodzenia w obowiązujące role, normy, i wzory funkcjonowania w grupie społecznej; przystosowanie jednostek do funkcjonowania w społeczeństwie, wpajanie norm, wartości;

Wychowanie jest zjawiskiem społecznym- przebiega w relacjach społecznych, dot. funkcjonowania społecznego

2. Cechy odróżniające wychowanie od socjalizacji.

Socjalizacja: - niezamierzona - skierowana na zachowania - oddziaływanie ?tu i teraz? - chodzi o dobro społeczne, czyli zachowanie tzw. porządku społecznego - interakcja każdego ze wszystkimi, wzajemne

Wychowanie: - zamierzone/ intencjonalne - skierowane na osobowość - oddziaływanie skierowane jest na przyszłość - uwzględniane jest dobro jednostki, wychowanka - interakcje swoiste; jedna osoba jest wychowawcą, inna wychowankiem; wychowawca w roli społecznej lub zawodowej; wychowawca wywiera wpływ, ma większą wiedzę, kompetencje; wychowanek podlega wychowawcy; zmienność interakcji, większa asymetria

3. Mechanizmy socjalizacji:

a)modelowania

• mechanizm, czyli jakieś działanie wpływa na coś, na kogoś

• uczenie się przez naśladownictwo? czynnik uruchamiający to potrzeba uzyskania przez obserwatora czegoś, czego potrzebuje, pożąda, czego nie ma, a co ma osoba obserwowana; nabywanie zachowań, norm, wzorów/przez obserwację? obserwator przejmuje zachowania które widzi/ modelowanie

• osoba obserwująca? obserwator, osoba obserwowana? model

• obserwacja wzajemna- każdy jest modelem b) kontroli społecznej? patrz punkt 6

6. Mechanizm kontroli społecznej w procesie socjalizacji.

• Działa na zasadzie kar i nagród, nabywanie zachowań za ich pomocą;

• Gdy osoba za swoje zachowanie będzie odczuwała dyskomfort, będzie próbowała powstrzymać się od nie go w przyszłości; gdy odczuwa przyjemność będzie powtarzała swoje zachowania

• Człowiek przewiduje zachowania i odpowiednio się do niech ustosunkowuje; w umyśle rodzi się przekonanie, że jest się obserwowanym i ocenianym, tak więc stara się zachować tak jak by chciało tego społeczeństwo * Duża kontrola społ.- ośrodki małomiejskie, wiejskie? przed osobami nam znanymi staramy się powstrzymać od negatywnych zachowań * Kontrola społ. jest przydatna tam gdzie, gdzie ?czai się zło? (hihi), bo możemy powstrzymać negatywne zachowanie, np. dziecko odrzucone w zabawie może zmienić swoje zachowanie by zostać zaakceptowanym

7. Uczenie się przez kary i nagrody.

• Warunkowanie instrumentalne, następstwo zdarzeń, wzmocnienie, sprawcze, warunkowanie skinerowskie

• Warunkowanie instrumentalne, czyli przez kary i nagrody- forma uczenia się, w której prawdopodobieństwo wystąpienia danego zachowania zmienia się w skutek jego nagradzających lub karzących konsekwencji

• Nagroda- definiowalny na 2 sposoby : w 1 sięgamy do obserwacji- nagrodą jest dowolne zdarzenie, towarzyszące lub następujące po danym zachowaniu, które zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia tego zachowania w tej samej lub podobnej sytuacji c. po 2 nagroda jest wszystko to, co redukuje motywację, co zaspokaja potrzeby

8. Zasady skutecznego nagradzania/ karania.

• Prawdopodobieństwo powtórzenia zachowania wzrasta wraz ze wzrostem wartości, częstości, regularności nagród, otrzymywanych w następstwie tego rodzaju zachowania

• Jeśli jednak nagroda jest często powtarzana w krótkim okresie czasu, to każda następna nagroda tego samego rodzaju w coraz mniejszym stopniu zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia nagradzanego zachowania

• Nagrody opóźnione są mniej skuteczne niż bezpośrednie

• Gdy powtarzanie jakiegoś wyuczonego zachowania nie przynosi żadnych nagród, prawdopodobieństwo wystąpienia tego zachowania stopniowo słabnie (wygaszanie zachowania)

10. Koncepcje wychowania i ich charakterystyka. Mozna wyróżnić 2 pytania wokół teorii i koncepcji wychowania:

1. Czy jest dopuszczalne i potrzebne wychowanie? (biorąc pod uwagę definicje wychowania)Czy można manipulować człowiekiem? ;d.

-antypedagogika- skrajny liberalizm, człowiek sam wie co dla niego jest najlepsze; odrzucają wychowanie, gdyż uznają ją za przemoc jakiej dziecko doświadcza od początku narodzin; natywizm- człowiek rodzi się z gotowym programem działania; człowiek posiada program zachowań, dlatego nie można oddziaływać na niego czynnikami z zewnątrz

-liberalizm- swoboda pozostawiona dziecku

-koncepcje niedyrektywne- wychowawca nie stosuje przymusu, nie używa siły fizycznej, lecz negocjuje (koncepcja Gordona- wychowanie negocjacyjne);

-koncepcje dialogowe- wychowanie przez odpowiednie oddziaływanie(perswazja);

-koncepcje wysuwania ofert- Montessori

-koncepcje dyrektywne- tradycyjne, konserwatywne; wychowanie poprzez użycie presji; opierają swoje założenia na teoriach empirystycznych, według którycg człwoeik rodzi sie białą kartą i pod wpływem działania, działania innych osób i środowiska zdobywa doświadczenia, staje sie dobry albo zły; nalezy stosować wychowanie- nadmierny liberalizm szkodzi dziecku

powstaje spór o rodzaj stosowanego wychowania- dyrektywne czy niedyrektywne, sa przejawami nerwic 2. czy możliwe jest aby człowiek funkcjonował w całkowicie swobodnej atmosferze? Nie ma takiej możliwości gdyż od samego narodzenia wywieramy na iego wpływ. Rodzice odpowiadają za dziecko, jedo zdrowie, rozwój. Nie można pozostawić w tych dziedzinach całkowitej swobody, co proponują antypedagodzy. Nie mozna pozostawić dziecka samemu sobie Wpływ wywierany na dziecko jest nie tylko dopuszczalny, lecz konieczny. Ale nie wpływ przez siłę fizyczną <co do tego zrobię alternatywne opracowanie ponieważ moje notatki z wykładów były nieskładne i uważam że nie stanowią pełnej podstawy do odpowiedzi na pytanie>

11. Przedmiot sporów między zwolennikami różnych koncepcji wychowania

1. czy jest dopuszczalne wychowanie

2. stopień ograniczania swobody

12. Ideał wychowania i jego realizacja

• ideał wychowania to ogólna wytyczna odnosząca się w pełni ukształtowanej osobowości; zestaw zintegrowanych celów dających opis dojrzałej osobowości

• * obok ideału- wzór osobowy- sporządzony za pomocą dowolnych środków wyrazu opis konkretnego człowieka, jego osobowości, postępowania, dokonań; jest środkiem wychowawczym, bo dostarcza gotowego materiału do naśladowania

• * realizacja ideału wychowania składa się ze stopniowo osiągania stanów pośrednich co wymaga odpowiednich działań wychowawczych, które są realizowane nie tylko przez jedną osobę

• * postępowanie wychowawcze może być niejednorodne

• * cele szczegółowe z celów naczelnych składających się na ideał wychowania wyłaniają się z uwzględnieniem 3 zasad:

1. zasada klasyfikacji psychologicznej- musimy wskazać dyspozycje jakie chcemy ukształtować, a więc musimy wskazać sfery funkcjonowania psychicznego na które skierowane będzie nasze działanie zmierzające do osiągnięcia danego celu( cele kierunkowe) 2. zasada klasyfikacji rozwojowej- nasze cele muszą być odniesione do poszczególnych etapów rozwoju jednostki, pamiętając o uwzględnieniu tzw. standardów rozwojowych (cele etapowe)

3. zasada zastosowania kryterium praktyczno- wychowawczego- wyłonienie rodzajów aktywności, do których wychowanek powinien być wdrażany, aby osiągnąć cel etapowy (cele operacyjne)

13. cele wychowania i ich stanowienie. Cele- zamierzona działalność skierowana na osobowość wychowanka

• należy sformułować cele wychowanie, gdyż wychowanie wymaga świadomości celu

• funkcje celu: h. pozwala planować działania i. zapewnia koordynację zadań i środków objętych tymi zadaniami i działaniami j. zapewnia racjonalną organizację działań k. pozwala na bieżąco dokonywać korekty działań * trudności: cele odnoszą się do sfery psychicznej. Osobowość to względnie trwała organizacja procesów psychicznych sterujących zachowaniem jednostki. Procesy psychiczne odzwierciedlają się w zachowaniu, aktywności wychowanka. Działanie na sferę emocjonalną pozwala na wywołanie jakiegoś zachowania. Wychowanie ma na celu ukształtowanie cechy jako względnie stałej, raz ukształtowana trwa cały czas. Zachowanie jest tylko przejawem procesów psychicznych. Brak bezpośredniego wglądu w psychikę może prowadzić do błędnych wniosków. Procesy psychiczne pozostają ze sobą w ciągłym związku, jedne wpływają na drugie * cele mogą być przejawiane w postawie wychowawcy, mimo, że nie potrafi ich zwerbalizować (wystarczy, że powiedzą jakie ma być dziecko, już wyjawiają cel ostateczny * cele wychowania są często przedmiotem sporów o charakterze ideologicznym i politycznym. Cele odnoszą się do jakiś wartości, o których trudno dyskutować, przekonać do jednej słusznej drogi * cele wychowania wyrażamy za pomocą sądów postulatywnych- sądy o tym co być powinno. To, co jest postulowane określamy mianem wartości. Sądy postulatywne w odróżnieniu od orzekających nie mogą być ani prawdziwe ani fałszywe, mogą by?ź zatem wyprowadzone z innych wartości

Teoria wychowania 9. Interakcja wychowawcza i jej cechy. Interakcja wychowawcza- swoistą cechą jest jej niesymetryczność, która odnosi się do wywierania wpływu. Wychowawca zwykle ma większą wiedzę, kompetencje, często też jest osobą dorosłą; wychowanek podlega wychowawcy. Dwoista jest też zmienność tej interakcji (np. wychowanie małego dziecka a osoby dorastającej). Im starszy wychowanek tym owa asymetria jest mniejsza.

3. Nauczanie a wychowanie- różnice. Istnieją psychologiczne podstawy rozróżnienia tych dwóch terminów: ? Stern wyróżnił dwie kategorie dyspozycji: instrumentalne (wiedza, umiejętności, sprawności, inteligencja, uzdolnienia) i kierunkowe ( postawy, dążenia, zainteresowania, wartości, upodobania) ? Bloom wyróżnił dwie sfery funkcjonowania człowieka: Kognitywną i emocjonalną. 17. Metody wychowania. ;Podział tradycyjny: -m. nagradzania, -m. karania, -m. modelowania -m. perswazyjne, -m. zadaniowe.

nna klasyfikacja metod wychowania: a) metody wpływu sytuacyjnego- wychowawca operuje swoją władzą mając możliwość takiej zmiany sytuacji, żeby była odpowiednio karząca lub nagradzająca. b) metody wpływu osobistego- polegają na tym, że te nagrody lub kary mieszczą się w obrębie zachowań samego wychowawcy. Ich skuteczność występuje tylko wtedy, kiedy zachowania wychowawcy mają dla wychowanka wartość nagród lub kar. c) metody wpływu społecznego- wykorzystujemy to znaczenie, jakie dla jednostki ma osoczenie społeczne. Przy tej metodzie odwołujemy się do opinii czy reakcji tzw. osób znaczących dla jednostki. ;d) metoda wpływu majeutycznego (?) podobno od Sokratesa ale wyjaśnienia mi brakuje..... TEORIA WYCHOWANIA ? ZAGADNIENIA zagadnienia: 5, 18, 19, 23, 24, 25 i 26

(18:27)

5. Mechanizm modelowania i jego znaczenie dla socjalizacji i wychowania [od Marioli :)] Mechanizm modelowania (mechanizm naśladownictwa) ? czynnikiem wyzwalającym jest potrzeba uzyskania przez obserwatora czegoś, co sam potrzebuje, czego on sam nie ma, a co zarazem posiada model. Osoby w mechanizmie modelowania: osoba obserwująca ? obserwator, osoba obserwowana ? model. Czynniki sprzyjające uruchomieniu tego mechanizmu: a. cechy związane z osobą modela ? jego kompetencja (ma coś, czego nie ma obserwator); spostrzegane podobieństwo modela b. cechy związane z osobą obserwującą ? presja zewnętrzna wywierana na obserwatora c. cechy samej sytuacji 4 rodzaje skutków mechanizmu modelowania: wg Bandury: a. zaznajomienie się z nieznanym dotąd wzorem zachowania b. ?efekt rozhamowania? ? skutek obserwacji pozytywnych konsekwencji spotykających modela za określone zachowanie c. ?efekt zahamowania? ? skutek obserwacji negatywnych konsekwencji spotykających modela za określone zachowanie

d. ?efekt facylitacji? ? ?zarażanie się? zachowaniami innych osób [z netu] ? osiąganie korzystniejszych wyników w pracy pod wpływem obecności innych osób. Obecność innych osób (obserwacje) zwiększa motywację osób wykonujących jakieś czynności, co prowadzi do ogólnego stanu wzrostu pobudzenia organizmu. Kiedy pobudzenie organizmu zwiększa się, reakcje dobrze wyuczone, opanowane i utrwalone stają się szybsze, silniejsze, dzięki czemu wzrasta poziom wykonania. Natomiast przy uczeniu się nowych reakcji (czynności) obecność innych ludzi i zwiększona motywacja mogą przeszkadzać i zakłócać przebieg uczenia się i w konsekwencji zmniejszać poziom wykonania. Z mechanizmem modelowania związane jest "zjawisko" kumulacji ignorancji - wiemy co to z psychologii [z netu] ? to fenomen polegający na tym, że świadkowie nagłego wypadku wzajemnie obserwując swoją obojętność, interpretują zdarzenie jako niegroźne i nie wymagające interwencji.

8. Kary i nagrody w wychowaniu Nagradzanie ? w wychowaniu to tworzenie atrakcyjnych dla jednostki zdarzeń w następstwie określonych czynności. Nagradzanie to nadawanie nagród! (twórcze :D). Nagrodą może być przedmiot lub czynność. Może też być usunięcie czynnika awersyjnego. Karanie ? jest każdą działalnością wychowawczą, polegającą na tworzeniu awersyjnych dla wychowanka zdarzeń w następstwie określonych czynności. Tworzenie zdarzeń awersyjnych może polegać bądź na wprowadzeniu czynnika awersyjnego, bądź też na odebraniu/usunięciu czynnika atrakcyjnego. Wprowadzenie czynnika awersyjnego powoduje strach, lęk. Kiedy odbieramy czynnik atrakcyjny wywołujemy frustrację. [przyczyną agresji jest frustracja] Nagrody i kary mieszczą się w obrębie zachowań samego wychowawcy. Skuteczność metod wpływu osobistego ? wtedy, kiedy zachowania wychowawcy mają wartość nagród lub kar. W przypadku tych metod mamy do czynienia z wykorzystaniem autorytetu wychowawcy. Sposoby oddziaływania: - sugestie - perswazja

9. Perswazja w wychowaniu ;Perswazja ? przekazywanie wychowankom komunikatów językowych w celu zmiany jego przekonań. Zakłada się, że zmiana przekonania wpłynie na zmianę działania. Jest to podsuwanie wychowankowi rozwiązań przez posługiwanie się odpowiednio dobranym zespołem argumentów. Kiedy mówi się o skuteczności komunikatu perswazyjnego zwykle wymienia się 3 grupy, od których zależy ta skuteczność: 1) związane ze źródłem komunikatu, czyli tym kto przekazuje komunikat perswazyjny. Liczy się wiarygodność osoby, uznanie jego autorytetu i kompetencji, także atrakcyjność (nie w wychowaniu). 2) Związane z samym komunikatem ? chodzi o rodzaj i siłę argumentów, a także o kolejność argumentowania 3) od cech samych odbiorców ? zależy kto, co i do kogo mówi.

23. Klasa jako mała grupa społeczna; procesy i zjawiska zachodzące w grupie Klasa ? grupa, zespół; grupa uczniów dobranych przypadkowo. Nauczyciel kształtuje strukturę formalną klasy, np. przez wyznaczanie przewodniczącego klasy. Charakterystyka klasy szkolnej jako swoistej grupy ? należy do grupy małej: - kontakty obejmują wszystkie osoby (częstość i ich występowanie są różne) - częstość obcowania z sobą - tworzący się stopniowo układ pozycji społecznych (struktura grupy) - tworzący się stopniowo układ ról (czasem łączy się z pozycją społeczną) - ma strukturę formalną i nieformalną - członkowie dobierani przypadkowo - formalna struktura ? narzucona, role poszczególnych klas też (np. przewodniczący) - nieformalna struktura ? np. największe znaczenie osoby najbogatszej, wiedza - w wychowaniu chodzi o to, aby te struktury się łączyły, pokrywały

;Procesy i zjawiska, które występują w klasie (grupie społecznej): a. interakcje ? wzajemna wymiana zachowań (wzajemne wpływy) między uczniami w klasie lub między nauczycielem a uczniami ? uczniowie poznają siebie ze względu na cechy charakteru, cechy intelektualne, zainteresowania, wygląd zewnętrzny, status majątkowy b. wpływy naciski ? presje realizując razem zadania kierują się pewnymi zasadami i normami funkcjonowania, np. zakaz podpowiadania lub nieformalne zobowiązanie do pomocy na sprawdzianach, odpuszczanie w nauce, kujon jest nietolerowany. Każda grupa ma swoje normy, które ustala w trakcie poznawania się. W wieku dorastania młodzież łatwiej ulega naciskom i presji, nawet jeśli tego nie uznają lub się do tego nie przyznają. c. walka o pozycję ? o jak najlepszą, albo choćby równorzędną struktura grupy (hierarchia) ;d. poczucie wspólnoty w grupie ? im większe poczucie wspólnoty, tym większa spójność grupy (spójność grupy ? interakcje, zjednoczenie członków).

24. Styl pracy wychowawczej: rodzaje i ich charakterystyka Style wychowania ? sposób pełnienia roli wychowawcy ;Podział stylów wychowania: 1) styl autokratyczny ? [z netu] można określić przy pomocy charakterystycznych zachowań nauczyciela wobec uczniów. Są one następujące: ? Nauczyciel stopniowo informuje uczniów o każdym kroku, jaki mają uczynić. Takie zachowanie prowadzi do tego, że dzieci są na lekcji mało aktywne oraz pozbawione możliwości wysuwania własnych inicjatyw i pomysłów, hamuje to u dzieci rozwój myślenia dywergencyjnego, które stanowi niezbędny warunek twórczych osiągnięć uczniów ? Nauczyciel jest nietolerancyjny wobec myśli i pomysłów uczniowskich. Takie zachowanie ogranicza uczniom swobodę poszukiwań, swobodę wyboru działania, nie daje dzieciom prawa do wyrażania siebie, prawa do własnych sądów ? Nauczyciel jest nieustępliwy i obowiązkowy w wydawaniu poleceń; wymaga natychmiastowego posłuszeństwa. Staje się dla dziecka ośrodkiem planowania i przewidywania. Postępując w taki sposób osiąga zamierzone przez siebie cele (dzieci robią to, co mają robić w taki sposób, w jaki im nakazano) ? Nauczyciel przecina dyskusje uczniowskie nawet wtedy, gdy dotyczą spraw szkolnych. Takie postępowanie powoduje, ze uczniowie stają się bierni, unikają wyrażania własnych postaw i poglądów ? Nauczyciel na ogół częściej dyryguje niż kieruje uczniami uczestnicząc w ich pracach. Staje się dla dziecka osobą, która zawsze wie lepiej, wszystko umie, nic jej nie zaskoczy, a jednocześnie jest jedyną osobą, która wie, co będzie następnym krokiem w działaniu, co prowadzi do tego, że dzieci są mało aktywne

? Nauczyciel tłumi propozycje, rady, uwagi, sugestie pojawiające się w zespole uczniowskim. Nigdy nie wycofuje się z zajmowanego stanowiska, nawet jeżeli proszą o to uczniowie. Takie zachowanie nauczyciela powoduje, że uczniowie przestają występować z własnymi inicjatywami, brak jest współdziałania i współpracy nauczyciela z uczniami ? W kontaktach nauczyciela autokraty z uczniami dominują polecenia, rozkazy, żądania, krytyka, nagany, sarkazm i uwagi. Przymuszanie dzieci do określonych działań powoduje u nich wzrost agresywności, a także narusza ich godność osobistą i wyzwala chęć odegrania się na nauczycielu. U dzieci pojawia się uczucie uzależnienia, które może być źródłem obaw i lęku ? Nauczyciel często posługuje się karami, krzykiem i grożeniem. Stara się wzbudzić w zespole uczniowskim uczucie respektu i strachu przed sobą. Troszczy się o to, aby uchodzić w oczach zespołu uczniowskiego za groźnego i surowego, choć sprawiedliwego, którego uwagi nic nie ujdzie. Sprawuje kontrolę za pomocą sankcji i kar, wywołując u dzieci lęk ? Nauczyciel narzuca dzieciom własne tematy i problemy, które często nie są dla ucznia interesujące, nie wiążą się z jego aktualnymi potrzebami i możliwościami ? Nauczyciel autokrata stosuje najczęściej metody podające. Metody te ograniczają uczniom możliwość poszukiwań i wysuwania własnych pomysłów

2) styl demokratyczny ? [z netu] charakteryzują następujące zachowania nauczyciela wobec uczniów: ? Nauczyciel wymienia poglądy z uczniami, ośmiela ich do wyrażania własnych opinii. Stwarza uczniom warunki do swobodnej pracy, co sprzyja kształtowaniu ekspresji, pobudza inwencję twórczą i pomysłowość. Nauczyciel demokrata, postępując w taki sposób, zaspokaja potrzebę wolności, która wiąże się z prawem dziecka do wyrażania siebie, z prawem do własnych sądów ? Nauczyciel zachęca uczniów do podejmowania decyzji. Takie postępowanie staje się źródłem pozytywnych emocji w stosunku do nauczyciela, zwiększa inicjatywę i samodzielność uczniów ? Nauczyciel dąży do oparcia własnych stosunków z wychowankami na uczuciach sympatii i zaufaniu. Tworzy zatem życzliwą atmosferę i więź emocjonalną. W odpowiedzi na życzliwość nauczyciela uczniowie starają się odpowiadać także życzliwością, pracują solidnie, wytrwale, wzrasta u uczniów poczucie odpowiedzialności za własne czyny, taka atmosfera charakterystyczna dla pracy nauczyciela demokraty sprzyja twórczej pomysłowości ucznia ? Nauczyciel w małym stopniu ingeruje w pracę uczniów. Pozostawia im duży margines swobody w zakresie określania swych zadań oraz sposobów ich realizacji. Swoboda i samodzielność w podejmowaniu i realizowaniu zadań pomagają dziecku w poznawaniu siebie samego - swoich mocnych i słabych stron, co z kolei pomaga też w rozumieniu innych. Samodzielne zdobywanie doświadczeń sprzyja rozwojowi procesów poznawczych i wyobraźni, uwrażliwia na otaczający świat i ukierunkowuje zainteresowania ? Nauczyciel troszczy się o dobro poszczególnych uczniów i całej klasy, uwzględnia ich własne możliwości i potrzeby. Wychodzi naprzeciw potrzebom i zainteresowaniom uczniów, zapewnia im zaspokojenie podstawowych potrzeb psychicznych, szczególnie potrzeby bezpieczeństwa

(18:28)

3) styl liberalny ? [z netu] charakteryzują następujące zachowania nauczyciela w stosunku do uczniów: ? Nauczyciel powstrzymuje się od działania w wielu sytuacjach, takie zachowanie daje dziecku dużo swobody, pozwala na samodzielne poszukiwania, które wzbogacają doświadczenia dziecka ? Nauczyciel ingeruje w sprawy dziecka od przypadku do przypadku. Sporadyczna ingerencja sprowadza się jedynie do ukierunkowania działań podejmowanych przez uczniów, co sprzyja ekspresji i twórczej pomysłowości ? Nauczyciel stwarza dziecku odpowiednie warunki do działania. Stworzenie warunków materialnych umożliwia dzieciom twórczą działalność z wykorzystaniem rozmaitych środków ? Nauczyciel okazuje zainteresowanie sprawami dziecka wtedy, gdy samo tego zażąda. Stwarza dzieciom możliwość samodzielnego rozwiązywania nurtujących je problemów, przy czym nie odmawia im osobistej pomocy i wsparcia, jeżeli o to proszą, co daje dziecku poczucie bezpieczeństwa i możliwość twórczych rozwiązań ? Nauczyciel bardzo rzadko podejmuje decyzje, nie stara się wpływać na określanie celów działań ani metod i środków tych działań, daje dzieciom prawo do odkrywania, nadawania znaczeń, porównywania i wyboru. Uczniowie mają możliwość decydowania o celach, treściach, metodach i formach edukacji. Sprzyja to rzeczywistemu i pełnemu, nie skrępowanemu rozwojowi ich podmiotowości ? Nauczyciel aranżuje sytuacje dydaktyczno- wychowawcze tak, by uczniowie nadawali im ostateczny kształt: co?, jak?, jak długo?, z kim? i gdzie? będą robić. Stwarza uczniom tym samym warunki do podejmowania twórczych działań. Wynikający z życzliwości - pozytywny stosunek do dziecka, daleko posunięta swoboda. ;Pozostawienie dziecku swobody całkowitej może wynikać z zaniedbywania, braku zainteresowania, negatywnego stosunku do dziecka. W wychowaniu szkolnym styl liberalny nie ma prawie zastosowania.

Nauczyciel powinien zdawać sobie sprawę z faktu, że każdy przejaw zachowania ucznia w procesie nauczania jest reakcją na określone warunki i zachowania nauczyciela wobec uczniów. Elementy stylu wychowania: ? sposób podejmowania decyzji - A ? nauczyciel odgórnie podejmuje decyzje, wymaga posłuszeństwa - B ? nauczyciel dopuszcza do głosu uczniów, razem decydują ? sposób i charakter udziału w zajęciach zespołu ? sposób organizacji działania zespołu ? formy organizacji kontroli: - przymus - kontrola społeczna ? występowanie w roli człowieka zespołu (ważne jest to, czy nauczyciel czuje się członkiem klasy, czy przyjmuje relacje ? osobno on i osobno klasa. Ważne jest używanie słowa ?MY?) ? stosunek do inicjatyw zespołu ? jak nauczyciel reaguje na propozycje oddolne: - czy od razu odrzuca? - Czy dyskutuje? ? rodzaj najczęściej występujących interakcji między wychowawcą a zespołem ? ocenianie pracy i osiągnięć zespołu i jego członków ? rodzaj sankcji ? stosunek wychowawcy do przywódców zespołu.

25. Pozycja nauczyciela w klasie: jej uwarunkowania i skutki Ważna jest pozycja nauczyciela w klasie. Może on być jednym z członków grupy lub też być poza nią. Nauczyciel musi kierować klasą, zostaje w relacji z zespołem i ma możliwość oddziaływania na jednostkę poprzez grupę. Utrzymanie dyscypliny to nie jedyny obszar wychowawczy, a często na tym się kończy, najczęściej niestety niepowodzeniem [? bezradność wychowawcza]. Mówi się, że zawód nauczyciela jest najtrudniejszy. Realizowany jest w relacjach interpersonalnych. Nauczyciel wchodzi w bardzo bliskie stosunki z ludźmi. Czasem pojawia się wypalenie zawodowe. Jednak jest to fascynujący zawód. Należy zdobyć akceptację ze strony uczniów. Nie można nakładać zbyt surowej dyscypliny. Wpływ grup nieformalnych elitarnych jest bardzo duży, nauczyciele nie mają na nie wpływu. Nauczyciel musi ?zasłużyć się? w środowisku klasowym, ale też posiadać dystans do wydarzeń. Nauczyciel musi posiadać wiedzę o tym, jakie struktury nieformalne występują w klasie. Nauczyciel powinien umieć rozszerzać zainteresowania uczniów. Izolacja nauczyciela ? pozostaje w klasie sam z problemem. Musi reagować od razu, nie może przerwać lekcji i iść się kogoś poradzić. Często ta natychmiastowość rodzi nieprawidłowe reakcje (ujawnienie złości, bezradności). Konieczność i rozwiązywania wielu relacji, interakcji w tym samym miejscu i czasie z wszystkimi uczniami. To jak zareaguje na jednego ucznia przekłada się później na innych (obserwacja, modelowanie). Strategia dominacji, negocjacji, paternizacji ? sposoby radzenia sobie ze złożoną sytuacją wychowawczą. ;Przyjęcie strategii przez nauczyciela ze względu na: ? osobowość ? wcześniejsze doświadczenia Nauczyciel musi się odznaczać umiejętnością demokratycznego postępowania.

26. Zasady skutecznego kierowania klasą 1) występowania w roli członka klasy 2) wzbogacanie życia klasy (uatrakcyjnianie) 3) pytanie o zdanie, decyzje, czasem zgodę 4) respektowanie opinii 5) życzliwość 6) lojalność i dotrzymywanie przyrzeczeń 7) współpraca z przywódcami 8) osobiste relacje z każdym z uczniów 9) wykorzystanie naturalnych struktur wewnątrz klasy 10) podnoszenie poczucia wartości uczniów.

---