Charakterystka adm. Publicznej i jej rodzaje.
Administracja to ogół czynności zarządzania oraz ogół organów zajmujących się zarządzaniem.
Adm. publiczna przyjęte przez państwo i realizowane przez zależnie od niego podmioty administrujące zaspokajanie indywidualnych i zbiorowych potrzeb wynikających ze współżycia ludzi w społecznościach
Cechy-rodzaje adm. publicznej:
działa w imieniu państwa i na jego rachunek a także poprzez różne zdencentralizowane podmioty, stąd dominującą metodą w funkcjach adm. jest kierownictwo, hierarchiczne podporządkowanie i nadzór.
Ma charakter władczy,
Działa w imieniu interesu publicznego co oznacza, że organy adm. publicznej i inne podmioty kształtujące bezpośrednio sytuację administrowanego nie mają własnych interesów, mieszczą się w sferze zadań i kompetencji.
Działa w imieniu prawa opierając się na normach prawnych-oznacza to, że obywatelowi wolno wszystko to czego oprawo zakazuje, natomiast podmiotowi adm. wszystko to na co prawo zezwala.
Pojęcie prawa adm. i charakterystyka poszczególnych jego części: materialnej, ustrojowej i procesowej.
Prawo adm. to zespół norm regulujący działalność adm. lub inaczej jest to prawo, które normuje adm. publiczną.
Prawo adm.:
jest to taka część systemu prawa, która zawiera normy o charakterze władczym,
jest to taka część systemu prawa, która dotyczy adm. publicznej, czyli reguluje jej powstawanie i funkcjonowanie
Cechy prawa adm.:
jest to prawo publiczne, co oznacza inne usytuowanie dwóch podmiotów stosunku adm.- prawnego a więc ich nie równorzędność, zawiera element władztwa,
jest to prawo dynamiczne, ulegające istotnym przekształceniom zależnym od rozwoju życia społ., gosp. i politycznego.
Jest ono narażone na partykularyzm resortowy i lokalny,
W prawie adm. szczególne organy adm. publicznej odpowiedzialne są za realizację jego norm i kształtowanie interesu publicznego.
Zasady prawa adm. i organizacji adm. publicznej.
Do zasad prawa materialnego i procesowego należy zaliczyć zasady:
demokratycznego państwa prawnego
legalności
równości wobec prawa
proporcjonalności i jawności adm.
prawa sądu
dwuinstancyjności
sprawiedliwości proceduralnej
Do zasad prawa ustrojowego można zaliczyć zasady:
prowincjonalizmu
resortowości
zespolenia i specjalizacji
hierarhicznej zależności
kompetencyjności
obejmujące strukturę władzy publicznej, a to związane jest z monizmem i pluralizmem.
Stosunek administracyjno prawny, rodzaje, sposoby jego nawiązywania
Stosunek administracyjno prawny to wszelkie zależności między dwoma podmiotami: organem adm. publicznej(administrującym) a osobą fizyczną i prawną, czyli administrowanymi wyznaczane przez normy prawa adm.
Na stosunek adm. prawny składają się elementy:
przedmiot- oznacza to, że dana sprawa mieści się w sferze działań podmiotów adm. i zależna jest od kompetencji,
podmiot- z jednej strony podmiot administrujący a z drugiej osoba fizyczna lub prawna jako administrowani,
obowiązki i uprawniania- jest to treść stosunku prawnego czyli wzajemny układ między stronami(zgodnie z przepisami prawa adm.).
Rodzaje stosunków adm. prawnych:
1)z uwagi na rodzaj adresata:
- zewnętrzne między podmiotami nieb podporządkowanymi
- wewnętrzne w ramach podległości służbowej,
2)z uwagi na czas trwania:
- jednorazowe np. pokazanie dokumentów policjantowi,
- okresowe trwające przez pewien czas określone przepisem generalnym lub aktem adm. (np.. korzystania z usług sanatoryjnych)
- trwałe np. decyzja o przydziale mieszkania, obowiązek podatkowy, świadczenie z pomocy społecznej,
3)z uwagi na podstawę prawną:
- materialne: wszystkie wymienione wyżej i wywołujące skutki w sferze prawa materialnego.
- procesowe: powstałe na tle stosunku materialnego kiedy toczy się postępowanie przed danym podmiotem administrującym. Zaczyna się z chwilą wszczęcia postępowania a kończy z chwilą wydania decyzji.
- sporno adm. : zaczyna się od zaskarżenia aktu indywidualnego a kończy z chwilą wydania danego wyroku przez sąd. Tylko w tym stosunku pozycje administrującego i administrowanego wyrównują się.
Sposoby nawiązywania stosunków prawnych:
-z mocy prawa wynika z sytuacji faktycznej z która norma wiąże skutki prawne ( osiągnięcia wieku szkolnego zobowiązuje rodziców do posłania dzieci do szkoły),
-z mocy decyzji danego podmiotu administrującego(decyzja podatkowa),
-z mocy mowy administracyjnej czyli ugody adm. prowadzonej przez kpa. ( strony o stornych interesach mogą ją zawrzeć i po zatwierdzeniu przez dany organ wywoła ona takie same skutki prawne jak indywidualny akt).
-w wyniku działań faktycznych gdy po obu stronach rodzą się prawa i obowiązki ( korzystanie z urządzeń i pomieszczeń rządowych , samorządu).
Źródła prawa adm. i ich publikacja- charakterystyka dzienników publikacyjnych.
- konstytucja- określa ustrój państwa, miejsce władzy wykonawczej, podporządkowuje kwestie związane z usytuowaniem adm. rządowej i samorządu terytorialnego, określa kompetencje prezydenta, prawa, wolności i obowiązki obywatela
-ratyfikowane umowy międzynarodowe,
-ustawy- tylko te, które są źródłem prawa adm. , regulujące funkcje i zadania adm., związane to jest z zasadą nadrzędności ustawy i wyłączności (np. ograniczenie swobód może odbywać się tylko z mocy ustawy)
-rozporządzenia z mocy ustawy
-rozporządzenia zwykłe- rozwijają postanowienia ustawy. Może tu wystąpić upoważnienie obligatoryjne ( minister musi wydać rozporządzenie) lub upoważnienie fakultatywne nie musi)
- akty prawa miejscowego- lokalne, obowiązujące na pewnym terytorium ( wydają je: organy samorządu terytorialnego, wojewodowie). Wydają je ponieważ:
Nie są aktami prawa powszechnie obowiązującego:
-akty prawa wewnętrznego,
-akty wydawane przez organy samorządów, np. lekarskich,
-akty wydawane przez centralne organy adm. np. Wyższy Urząd Górniczy.
Pojęcie władzy organu adm. publicznej, innego podmiotu, wyposażonego w kompetencje i urzędy
Przez władztwo w naukach prawnych rozumie się możność zarządzania w drodze przymusu państwowego przez jednostki lub grupę osób działających jako organ państwowy.
Organem adm. publicznej jest człowiek lub grupa ludzi w przypadku organu kolegialnego znajdujący się w strukturze organizacyjnej władzy publicznej powołany do realizowania norm prawa adm., w granicach przyznawanych mu przez prawo kompetencji, które uprawniają do stosowania środków władczych.
Nauka prawa adm. klasyfikuje organy adm. publicznej wg kryteriów:
-wg składu osobowego-jednoosobowe i kolegialne,
-wg struktury- adm. rządowej, samorządowej i różne organy sektora nonprofit ,
-wg sposobu powoływania- na centralne konstytucyjne organy państwa, te zaś na: naczelne i centralne.
6.Centralne konstytucyjne organy władzy wykonawczej
Na szczeblu centralnym działają dwie grupy organów:
-naczelne,
-centralne i agencje.
Cechy organów naczelnych:
- są to takie organy adm. rządowej, które są powołane bezpośrednio przez sejm lub prezydenta RP
- są to organy zwierzchnie wobec wszystkich organów rządowych a ich własność terytorialna obejmuje obszar całego państwa.
Cechy urzędów centralnych i agencji:
-są tworzone w drodze ustawy lub wyjątkowo aktem niższego rzędu,
-mają charakter jednoosobowy lub kolegialny, Prawidłowością jest to, że jeżeli w nazwie występuje słowo „urząd” to jest to organ jednoosobowy (dyrektor, prezes), gdy występuje słowo „komisja” lub „komitet” mamy do czynienia z organem kolegialnym. Funkcje prawotwórcze wykonuje przewodniczący,
-są to organy, których własność rozciąga się cały kraj,
-ich organami zwierzchnimi są: Rada Ministrów, premier, ministrowie,
same urzędy centralne ( bez agencji) są organami zwierzchnimi adm. nie zespolone ( specjalnej).
Organizacja i funkcjonowanie adm. rządowej na szczeblu centralnym i terenowym.
Adm. rządowa ogólna charakteryzuje się tzw. Władztwem publicznym, Istota tej cechy jest pojęcie zwierzchności, czyli zespolenie organizacyjne, finansowe, osobowe i kompetencyjne.
Cechy terenowej adm. nie zespolonej (specjalnej):
-liczne są organy o funkcjach nadzorczych i policyjnych, np., urzędy górnicze,
-niektóre organy tej adm. np. leśna lub morska wykonują funkcje adm. ogólnej łącząc je z zadaniami z innych obszarów prawa: cywilnego czy rolnego,
-niektóre organy np. statystyki nie wydają aktów indywidualnych.
Administracja zespolona- cechy, charakter działania
Główne cechy adm. zespolonej na szczeblu wojewódzkim to:
-organizacje-poddane formalizacji statutem i regulaminem,
-finanse,
-osobowe- co znaczy, że np. wojewoda ma wpływ na obsadę szefów,
-kompetencyjne - co znaczy, że kierownicy tych służb, inspekcji i straży wykonują kompetencje wojewody, chyba, że ustawa wyraźnie je dla nich zastrzega.
6.Inne podmioty administrujące ( agencje, zakłady, fundacje itp.)
Zakłady adm. to inaczej publiczne jednostki organizacyjne powołane do świadczenia usług niematerialnych na podstawie nawiązanego z użytkownikiem czyli destynariuszem stosunku adm.- prawnego.
Funkcjonują one:
-w dziedzinie oświaty-jako typowe zakłady np. szkoły podstawowe i średnie,
-w dziedzinie kultury- biblioteki n publiczne
-w dziedzinie nauki- szkoły wyższe,
-w dziedzinie wychowania - przedszkola,
-w dziedzinie reedukacyjnej- zakłady karne, izby wytrzeźwień.
-w dziedzinie ochrony zdrowia- sanatoria, kliniki
-w dziedzinie opieki społecznej- domy dziecka.
Fundacja- w Polsce mamy dwa rodzaje:
-fundacje, które służą osiągnięciu celu wspólnego i są poddane nadzorowi organów samorządowych,
-fundacje prawa publicznego tworzone w drodze ustawy lub delegacji ustawowej.
Charakteryzują się:
-cel- zgodny z podstawowymi interesami RP, społeczno-użyteczny, ochrona zdrowia, rozwój gospodarczy, oświata i wychowanie, kultura i sztuka, opieka społeczna, ochrona środowiska,
Celem nie może być działalność gospodarcza:
-stanowienie- może złożyć ją osoba fizyczna, niezależnie od obywatelstwa i miejsca zamieszkania, lub osoba prawna mająca siedzibę w Polsce lub za granicą,
-majątek- stanowią pieniądze, papiery wartościowe, rzeczy ruchome i nieruchome
Inne podmioty wykonujące funkcje adm. publicznej (organizacje społeczne, przedsiębiorstwa, osoby prawne)
Kwalifikowanie osób prywatnych jako podmiotów adm. odbywa się:
-drogą postanowień ustawowych i aktów wykonawczych,
-mocą indywidualnych decyzji.
Zlecenie funkcji adm. państwa organizacją społ. Jest coraz częstsze.
Decydują o tym:
- dynamiczny rozwój administrowania
-poszerzenie wpływu obywateli na działalność adm. co ma pobudzić ich inicjatywę.
-KPA określa te organizacje jako zawodowe, samorządowe i inne. Uzyskują one istotną część władztwa publicznego mocą ustawy lub porozumienia. Przykładem są: fundacje i stowarzyszenia. Wiele z nich jest partnerami adm. rządowej i samorządowej na rynku usług publicznych np. PCK, Komitety Przeciwalkoholowe. LOK itp.
Wykonują one funkcje:
-policyjne, -pouczanie, -legitymowanie, -regulacyjne.
Fundacje działają na podstawie ustawy z 1984 roku znowelizowanej w 1991r.
6.Podział terytorialny
Obejmuje on rodzaj zadań i kompetencji w sferze funkcji publicznych. Nauka prawa adm. wyróżnia trzy rodzaje podziału terytorialnego:
-zasadniczy dokonywany dla potrzeb struktur adm. o kompetencjach generalnych(ustawa z 1998 roku o wprowadzeniu 3 stopniowego podziału czyli na gminę powiat i województwo)
-pomocniczy to podział gminy na osiedla, dzielnice, sołectwa.,
-specjalny umożliwia funkcje adm. nie zespolonej czyli specjalnej.
Do XIX w. Był układ centralistyczny. Obecnie dominuje decentralizacja, czyli także ukształtowanie adm., które:
-zależnie od czynników fizjologicznych, ukształtowania rzek, dolin, sieci kolejowych,
-względów historycznych,
-względów narodowościowych czy wyznaniowych,
-czynnika ludnościowego i potencjału gospodarczego,
O podziale decydują także kwestie prakseologiczne ( sprawnego działania), zasady organizacyjne.
Wprowadzona w Polsce dwuetapowa reforma adm. publicznej umiejscowiła właściwości organów publicznych:
-właściwość rzeczowa- decydująca w jakiej płaszczyźnie dany organ realizuje swoje kompetencje, (np. rozstrzyganie spraw z zakresu rolnictwa, budownictwa)
-właściwość miejscowa- zwana terytorialną oznacza konkretny obszar terytorialny np. gminy, województwa,
właściwość funkcjonalna- oznacza dekoncentrację wewnętrzną danej struktury np. jakie sprawy ma załatwić wójt, sekretarz gminy czy pracownik urzędu,
-właściwość instancyjna- określa, który organ jako pierwszy, czyli jako odwoławczy ma rozstrzygać daną sprawę.
Samorząd terytorialny i charakterystyka poszczególnych jego jednostek.
12. JEDNOSTKI SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO
Gminy, powiat i samorządowe województwo to wspólnoty samorządowe mające osobowość prawną, wykonujące zadania publiczne we własnym imieniu i na własna odpowiedzialność, działające na wybranym terytorium i reprezentowane przez wybrane przez siebie organy. Samodzielnośc tych wspólnot podlega ochronie sądowej. Wszelkie spory o właściwość między kompetencjami ich organów i organów administracji rządowej rozstrzygają sądy administracyjne.
Samorząd terytorialny nie ma ustroju hierarchicznego, takiego, jaki jest w przypadku administracji rządowej.
Zadania realizowane przez jednostki samorządu terytorialnego.
Zadania poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego dzielą się na zadania własne i zlecone.
Zadania własne dzielą się na:
- obowiązkowe - to takie, które przypisane są danej jednostce w ustawie o samorządzie gminnym, powiatowym czy wojewódzkim;
- pozostałe - dana jednostka sama decyduje czy podejmuje je mocą aktu swojego organu uchwałodawczego.
Zadania własne dana jednostka realizuje z własnych dochodów uzupełnianych dotacjami, subwencjami i innymi środkami.
Zadania zlecone przekazywane są danej jednostce samorządowej drogą ustaw oraz na zasadzie porozumienia z organami administracji rządowej Zadania zlecone to np. prowadzenie wyborów do Sejmu, rejestracja pojazdów, prowadzenie ewidencji itd. Zadania zlecone są w pewnej mierze „obce” dla społeczności lokalnych, ważne dla interesów ludzi w ogóle, stąd też na zadania te administracja rządowa musi przekazać środki finansowe.
Wszystkie zadania wykonywane przez samorząd terytorialny realizują:
1.organy danej jednostki samorządowej
2.jednostki organizacyjne czyli np. na poziomie gminy jej urząd, szkoły, biblioteki, domy pomocy społecznej itd. , na poziomie powiatu - starostwo, szkoły, instytucje kultury itp. a na poziomie samorządowego województwa - urząd marszałkowski, filharmonie, teatry itd.
3.osoby prawne danej jednostki samorządowej np. związki komunalne, porozumienia, spółki, fundacje itd.
4cała społeczność lokalna i regionalna, kt. członkowie mogą np. powoływać stowarzyszenie itd.
Władze w poszczególnych jednostkach samorządu terytorialnego - sprawują ją:
1.mieszkańcy
2.wybrani przez mieszkańców ich przedstawiciele i działający w formie podmiotu o charakterze wykonawczym i uchwałodawczym
Mieszkańcy są władzą wówczas, gdy:
1.powołują organy
2.inicjują i uczestniczą w referendum
3.uczestniczą w konsultacjach społecznych
Instytucja ta ma miejsce na poziomie gminy i powiatu.
Organy poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego dzielą się na organy :
- o charakterze wykonawczym
- o -„- uchwałodawczym czyli stanowiąca kontrolę.
Ponadto wyróżnia się zgodnie z powyższym kryterium także organy jednostek podziału zasadniczego czyli gminy, powiatu i samorządowego województwa oraz podziału pomocniczego czyli tylko na poziomie gminy tj. organy dzielnic, sołectw, osiedli i innych jednostek zgodnie z dyspozycja Rady Gminy.
Organy uchwałodawcze wybierane są przez dane społeczności i są nimi:
- Rada Gminy
- Rada Powiatu
- Sejmik Wojewódzki
a w jednostkach pomocniczych gminy:
- Rada Dzielnicy
- Rada Osiedla
- zebranie wiejskie w sołectwie oraz dopuszcza się ogólne zebranie mieszkańców w osiedlu.
Organy wykonawcze dzielą się na dwie grupy:
1.wybrane w wyborach powszechnych tj. sołtys, wójt, burmistrz i prezydent
2.wybrane wg klucza politycznego przez odpowiednie organy uchwałodawcze, są to:
- na poziomie jednostek pomocniczych gminy: zarząd dzielnicy i zarząd osiedla z ich przewodniczącymi
-na poziomie powiatu : starosta i zarząd powiatu
-na poziomie samorządowego województwa: marszałek i zarząd województwa.
Kompetencje organów samorządu terytorialnego.
Są one określone w ustawach o charakterze ustrojowym oraz w ustawach szczegółowych prawa administracyjnego np. w ustawie o systemie oświaty, o gospodarce nieruchomościami itd.
Kompetencje organów uchwałodawczych:
1.organizacyjne np. uchwalanie statutu, tworzenie spółek czy przyjmowanie zadań z zakresu administracji rządowej
2.planistyczne np. uchwalanie budżetów czy miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego
3.finansowo - majątkowe np. przekazywanie części majątku jednostkom pomocniczym, emitowanie obligacji, zaciąganie kredytów czy podejmowanie uchwał w sprawie opłat i podatków
4.osobowe - np. wybór sekretarza i skarbnika, starosty itd.
5.kierowniczo - kontrolne - np. stanowienie o kierunkach działania zarządu, przyjmowania sprawozdania z wykonania budżetu, udzielanie absolutorium itd.
Główne kompetencje organów wykonawczych:
1.przygotowanie uchwał dla organu uchwałodawczego
2.wykonywanie uchwał organu uchwałodawczego w tym budżetu, programu itd.
3.zarządzanie majątkiem komunalnym
4.kierowanie urzędem, powoływanie szefów jednostek organizacyjnych i odwoływanie ich
5.pełnienie obowiązku zwierzchnika służbowego pracowników zatrudnionych w urzędzie gminy, starostwie, urzędzie marszałkowskim
6.starosta i marszałek jest jednocześnie przewodniczącym zarządów organizując ich pracę
7.wydawanie indywidualnych aktów administracyjnych (zaświadczenia, pozwolenia, zgody)
13.NADZÓR NAD SAMORZĄDEM TERYTORIALNYM
W teorii prawa administracyjnego mamy dwa ważne pojęcia: kontrola i nadzór.
Kontrola - to porównywanie stanu realnego danej jednostki, referatu, wydziału itd. z pożądanym, wynikającym ze statutu regulaminu czy programów kontrolowanego. W czasie kontroli i po niej o wynikach powiadamia się szefa danej jednostki czy organ nadrzędny. Nie ma możliwości wydawania bezpośrednich dyspozycji wiążących kontrolowanego.
Nadzór - to kontrola w wyżej wykonanym znaczeniu oraz możliwość stosowania oddziaływań władczych. Biorąc pod uwagę aktualny stan organizacyjny w Polsce wyróżnić można nadzór:
1.nad administracją rządową np. dyrektywy ministra w stosunku do wojewody
2.o charakterze policyjnym w tych sytuacjach, gdy np. policjant zatrzymuje kierowcę, kt złamał przepisy ruchu drogowego
3.nad samorządem terytorialnym.
Nadzór nad samorządem terytorialnym spełnia bardzo ważne funkcje:
1.o charakterze politycznym
2.służy urzeczywistnianiu praw podmiotowych jednostki
3.służy przestrzeganiu prawa.
Podstawowe standardy nadzoru nad samorządem terytorialnym wyznaczyła europejska karta samorządu terytorialnego. Znalazły swoje odbicie w konstytucji w art. 165 i 171 oraz w polskich ustawach samorządowych.
14. SKARGA SAMORZADOWA
Jest to istotny środek kontroli sądowej przewidziany w ustawach samorządowych. Ma on charakter:
-każdy administrowany mieszkaniec danej jednostki samorządu terytorialnego, gdy jego uprawnienia lub interesy prawne zostaną naruszone uchwałą organów uchwałodawczych może do nich wystąpić o zmianę tej uchwały. Gdy tego nie uczyni może ją zaskarżyć do NSA.
Wyłączone spod tej instytucji są akty indywidualne. W praktyce skarga najczęściej dotyczy np. opłat administracyjnych, sprzedaży mienia komunalnego. Skarga dotyczy też bezczynności organów.
Nie można wystosować skargi, w sprawie, w której orzekał już NSA i skargę oddalił. Skargę można sporządzić indywidualnie, lub zbiorowo w imieniu grupy mieszkańców, którzy wyrażą na to zgodę, a także działająca organizacja społeczna, samorząd zawodowy.
15. STOSUNKI USTROJOWO PRAWNE
Mają one decydujące znaczenie dla ukształtowania administracji rządowej, statusu prawnego różnych podmiotów wykonujących zadania mieszczące się w obrębie administracji współczesnego państwa, a przede wszystkim dla działań decentralizacyjnych w wyniku których powstaje samorząd terytorialny na różnych poziomach i inne podmioty zdecentralizowane np. przeds. Komunalne, zakłady publiczne.Do tych stosunków zalicza się koncentrację , dekoncentrację , centralizację i decentralizację oraz hierarchiczne podporządkowanie, kontrolę i nadzór.
Koncentracja - oznacza zatrzymanie kompetencji na szczeblu organów naczelnych i centralnych administracji rządowej. Organy niższe np. Wojewoda w stosunku do Ministra czy Premiera w pewnych dziedzinach działania są niesamodzielne.
Dekoncentracja - jest przeciwieństwem koncentracji oznacza rozkład kompetencji między poszczególnymi organami np. w administracji skarbowej , policyjnej spotyka się dekoncentrację terytorialną i resortową. Składnikiem dekoncentracji ale jednocześnie centralizacji jest hierarchiczne podporządkowanie.
Dzieli się ono na część dotyczącą zależności osobowej i służbowej w płaszczyźnie zależności organu niższego stopnia od wyższego stopnia. Zależność osobowa to możliwość nagradzania , awansowania, a służbowa to prawo wydawania poleceń służbowych, czy kształtowania sytuacji prawnej pracowników mocą różnych instrukcji, okólników, decyzji.
Centralizacja oznacza taką strukturę organizacyjną administracji w której decyzje podejmowane są jedynie przez organ wyższy.
Decentralizacja - jest przeciwieństwem centralizacji. W ramach tego procesu decentralizacji poszczególne podmioty administracyjne mocą obowiązującego prawa otrzymują:
-wyraźnie określone zadania i kompetencje dla ich organów.
-Realizują je samodzielnie mają przy tym zagwarantowaną samodzielność wyboru środków, działanie to nie podlega jakiejś kontroli hierarchicznej, ale nadzorowi weryfikacyjnemu kompetentnych organów.
Ustalenie_ - to co wynika z przepisów.
Kontrola_ - ustalenie tego co wynika ze stanu faktycznego.
Nadzór_ - prawo kontrola i korygowanie działalności organów lub podmiotów podlegających n., np. uchylenie lub zmiana decyzji, zawieszenie aktu organu nadzorowanego, rozwiązanie tego organu.
16. PRAWNE FORMY DZIAŁANIA ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ.
Podmioty administracyjne państwa demokratycznego wyrażają swoje działania w określonych prawnie dozwolonych formach. Ingerują one w zachowania jednostki, modyfikują status grup społecznych, np. narodowościowych. Ich podstawą są przepisy tworzone przez władze ustawodawczą ale mają swoje podstawy w upoważnieniach generalnych. Obywatel czy jednostka mogą domagać się w tych sytuacjach prawnie określonych pewnych zachowań podmiotów administrujących Prawna forma działania ma inne lub podobne sposoby ich podejmowania, zasięg ingerencji i warunki. Ważne jest, że buduje ona jednocześnie pewien sposób czy sposoby ochrony prawnej ochrony jednostki. Jest to ważne w stanach np. klęski powodziowej, wojny a także w sytuacjach, gdy czynności funkcjonariuszy publicznych są niezgodne z prawem. Przepisy prawne określają generalnie pozycję jednostki wobec administracji rządowej czy samorządowej. W pewnych sytuacjach kształtują ją normy ogólne, nakazy czy zakazy zawarte w aktach generalnych. Powszechne są sytuacje kierowania w stosunku do jednostki aktów indywidualnych, np. decyzji. Administrowany korzysta dzisiaj z pewnych dóbr, majątku publicznego, rzeczy powszechnego użytku, np. dóbr, wód. Konkretyzacja jego praw i obowiązków odbywa się szerokim strumieniem prawnym. Są również sytuacje, gdy podmioty administrujące prowadzą np. akcje uświadamiające dotyczące zagrożeń chorobowych. Konstytucja w art. 7 uwydatnia, że wszelkie organy, a w tym administracji publicznej działają na podstawie prawa. Jest to najważniejsze kryterium wyróżnienia form administracji publicznej., nauka prawa administracyjnego wyróżniając je i klasyfikując ujmuje w sposób naukowy sposoby działań, które idą za tymi formami, procedury podejmowania określonych czynności itd. Jednocześnie chodzi o budowanie kontroli i nadzoru nad działaniem administracji, nad środkami instytucyjnymi, sądowymi itd.
Prawne formy działania są to prawem określone, nadające się do wielokrotnego stosowania typy działań podmiotów administrujących.
Oznacza to, że w określonych sytuacjach różne podmioty władzy wykonawczej mogą się nimi posługiwać w powtarzalny sposób. Na działanie administracji należy patrzeć jako na mające cechy autonomiczności. Podmioty administrujące wychodzą od przepisów prawa i będąc w zgodzie z nimi mogą w wielu sytuacjach wybierać taką a nie inną formę działania. Mogą stosować różne formy, mogą posługiwać się instrumentami prawa podatkowego poprzez politykę celną za pomocą środków ekonomizujących, np. pewne tereny pod inwestycje itd.
W związku z tym mówi się o metodach działania podmiotów administracyjnych.
Metody działania podmiotów administracyjnych oznaczają pewną politykę w sposobie realizacji prawnych form, częstotliwość czy też intensywność posługiwania się nimi.
Prawne formy działania dzielą się na :
a. czynności prawne
-są podejmowane w sferze działań zewnętrznych - wobec administrujących - w tej sferze styku administracji z administrowanym wyróżnia się jeszcze czynności administracyjno - prawne i czynności cywilno - prawne.
-są podejmowane w sferze wewnętrznej, w której istotny charakter mają więzi instytucjonalne, procesy koncentracyjne, kierownicze i wiążące się z hierarchicznym podporządkowaniem.
b. czynności lub działania faktyczne - mające związek z wartościami, zasadami i normami państwa prawnego, są prawnie nieobojętne.
17.Kontrola i nadzór w administracji publicznej
Nadzór w teorii prawa administracyjnego oznacza kontrolę, czyli badanie działalności danego podmiotu oraz moźność podjecia prawem przewidzianych środków wiążących nadzorowanego.
Wyróżnia się następujące rodzaje nadzoru:
1) nad administracją rządową-oznacza to zakres zadaniowy i kompetencyjny przebiegający w poszczególnych sektorach. Quasi sektorach i wszelkiego rodzaju oddziaływaniach w stosunku do wszystkich podmiotów organizacyjnie podległych. Ten typ nadzoru jest w wysokim stopniu poddany regułom hierarhi owego podporządkowania i kierownictwa,
20 nadzór tzw. Policyjny - związany z policją administracyjna o charakterze skarbowym, celnym, sanitarnym. Itd.. Ten typ nadzoru oznacza, źe możliwość wymuszenia pewnego zachowania zgodnie z prawem odnosi się do podmiotów które nie są organizacyjne podległe organowi nadzorującemu
18 . MAJĄTEK PUBLICZNY
Majątek publiczny jest to ten, z którego korzystają państwo i inne podmioty publiczno-prawne na drodze realizacji celu publicznego. Władającymi tym majątkiem są podmioty administracji publicznej.Dzielimy go na następujące części:
-skarbowo-fiskalny, czyli dochody z kapitału, pieniądze, papiery wartościowe
-majątek administracyjny - służący bezpośrednio realizacji zadań publicznych (budynki szkolne, więzienia, elektrownie)
-majątek użytku publicznego - są to rzeczy, z których wszyscy mogą korzystać z powodów naturalnych (światło, woda, gaz) i rzeczy, które do użytku publicznego zostały przekształcone w sposób prawny (rzeki, drogi, muzea, świątynie)