Odpady - to wszystkie przedmioty oraz substancje stałe, również te nie będące ściekami substancje ciekłe, powstałe w wyniku działalności przemysłowej, gospodarczej lub bytowania człowieka i nieprzydatne w miejscu lub czasie, w którym powstały.

Klasyfikacja odpadów

Podstawą każdej klasyfikacji są odpowiednio dobrane kryteria o charakterze fizykochemicznym, biologicznym, technologicznym, ekonomicznym np.:

• źródło pochodzenia - sfera powstawania,

• kryterium surowcowe,

• stan skupienia,

• skład chemiczny,

• toksyczność,

• stopień zagrożenia dla środowiska,

• stopień przydatności (branżowej) do dalszego wykorzystania.

Przy klasyfikacji odpadów w oparciu o kryterium toksyczności i zagrożenia dla środowiska przyjmuje się, że o ich szkodliwości decyduje:

• składnik najniebezpieczniejszy, który jednocześnie determinuje przynależność odpadów do odpowiedniej kategorii szkodliwości i określa technologię jego utylizacji,

• toksyczność i szkodliwość odpadu dla organizmów żywych,

• właściwości rakotwórcze substancji odpadowych,

• zagrożenie dla wód powierzchniowych i gleby na podstawie wielkości dopuszczalnych zanieczyszczeń śródlądowych wód powierzchniowych I klasy czystości,

• zanieczyszczenie atmosfery przez odpady pylące, wydzielające pary lub gazy szkodliwe i o nieprzyjemnym zapachu,

• łatwość zapłonu.

Biorąc za podstawę warunki powstawania (źródło, pochodzenie), główne składniki oraz fizyczne, chemiczne i biologiczne właściwości odpadów, podzielono je na:

• grupy (odpady o wspólnym pochodzeniu i jednakowych właściwościach),

• typy (odpady bliskie pod względem głównych składników i właściwości),

• gatunki (dokładniej niż typ określają chemiczne, fizyczne i biologiczne właściwości),

• rodzaje (określają specyficzne właściwości odpadu w ramach gatunku), a w razie potrzeby także na odmiany.

Podział odpadów wg stopnia szczególnego zagrożenia dzieli je na:

odpady grożące zakażeniem - zawierające drobnoustroje chorobotwórcze, jaja pasożytów itp.,

odpady grożące skażeniem - zawierające substancje promieniotwórcze,

odpady szczególnie szkodliwe dla środowiska - zawierające substancje uznane przez ministra zdrowia za trucizny lub środki szkodliwe,

surowe produkty i inne materiały uznane za nieprzydatne do wykorzystania gospodarczego.

Ze względu na właściwości odpadów, a głównie udział frakcji organicznej, dzieli się je na:

mineralne, zawierające znikomą ilość (do 1%) substancji organicznej,

organiczno-mineralne, zawierające 5-50% substancji organicznej,

organiczne, w których udział substancji organicznej wynosi więcej niż 50%.

Jednolita klasyfikacja odpadów dzieli je na 27 grup

Odpady zwierzęce, Odpady zwierzęce powstające w chowie, przetwórstwie i obrocie zwierzętami, Odpady z produkcji roślinnej, Odpady drzewne, Odpady wydobywcze kopalin, Odpady przetwórcze kopalin, Odpady żywności roślinnej powstające w przetwórstwie i obrocie, Odpady tekstyliów, Odpady włókien naturalnych, Odpady włókien syntetycznych, Odpady drewna, Odpady papieru i kartonu, Odpady ropy i jej pochodnych, Odpady chemiczne, Odpady gumy, Odpady szkła, Odpady metali żelaznych,

Odpady metali nieżelaznych, Złom sprzętu technicznego, Osady z oczyszczania ścieków i uzdatniania wody, Odpady budowlane, Odpady paleniskowe, pyły i szlamy, Zanieczyszczona ziemia, Osady denne, Odpady bytowo-gospodarcze (komunalne), Odpady radioaktywne, Odpady inne (jak np. formierskie i rdzeniarskie, masy ziemne gruntu usuwane w budownictwie, pozostałości po spalaniu odpadów bytowo-gospodarczych, osadów z oczyszczania ścieków oraz pozostałych odpadów w ten sposób unieszkodliwianych, pozostałości po kompostowaniu odpadów komunalnych, wykładziny podłogowe).

Segregacja odpadów

Segregacja odpadów - metoda usprawniająca utylizację oraz odzysk odpadów.

Odpady są jednym z najważniejszych problemów środowiskowych w Polsce i na świecie. W Polsce obecnie wytwarza się 135 milionów ton odpadów. W tym 124 milionów ton to odpady przemysłowe, a 11 milionów ton odpadów to odpady komunalne. A więc średnio każdy Polak wytwarza około 300 kg odpadów komunalnych rocznie, zaś w Unii Europejskiej średnio 360-620 kg na osobę na rok.

Odpady możemy podzielić na:

• odpady przemysłowe

• odpady komunalne

• odpady niebezpieczne

Segregacja i recykling odpadów pozwala na:

• przetworzenie i wykorzystanie surowca wtórnego na nowe materiały,

• oszczędzanie miejsca na składowanie,

• ograniczenie ilości wprowadzonych szkodliwych trudno ulegających rozkładowi odpadów,

• ograniczenie zużycia surowca naturalnego,

• oszczędzanie zużycia energii,

• ograniczenia zanieczyszczeń do atmosfery,

• ograniczenie ilości odpadów i ścieków.

Zasady gospodarowania odpadami

Przez gospodarkę odpadami należy rozumieć: „zbieranie, transport, odzysk i unieszkodliwianie odpadów, w tym również nadzór nad takimi działaniami oraz nad miejscami unieszkodliwiania odpadów”.

Kto podejmuje działania powodujące lub mogące powodować powstawanie odpadów, powinien takie działania planować, projektować i prowadzić, tak aby:

• Zapobiegać powstawaniu odpadów lub ograniczać ilość odpadów i ich negatywne oddziaływanie na środowisko przy wytwarzaniu produktów, podczas i po zakończeniu ich użytkowania,

• Zapewniać zgodny z zasadami ochrony środowiska odzysk, jeżeli nie udało się zapobiec powstawaniu odpadów,

• Zapewniać zgodne z zasadami ochrony środowiska unieszkodliwianie odpadów, których powstaniu nie udało się zapobiec lub których nie udało się poddać odzyskowi.

Składowanie i magazynowanie odpadów

Składowiskiem odpadów jest obiekt budowlany przeznaczony do składowania odpadów.

Dzielą się one na składowiska odpadów:

• niebezpiecznych,

• obojętnych,

• innych niż niebezpieczne i obojętne.

Magazynowanie odpadów

Z kolei przez magazynowanie odpadów rozumie się czasowe przetrzymywanie lub gromadzenie odpadów przed ich transportem, odzyskiem lub unieszkodliwianiem. Magazynowanie może odbywać się wyłącznie na terenie, do którego posiadacz odpadów ma tytuł prawny. Ponieważ magazynowanie jest tylko fazą przejściową, ustawodawca nie stawia takich rygorystycznych wymogów jak w przypadku składowania odpadów.

Ustalenie miejsca magazynowania następuje odpowiednio w:

• Pozwoleniu zintegrowanym (w rozumieniu prawa ochrony środowiska),

• Decyzji podjętej na podstawie ustawy o odpadach:

• Pozwolenie na wytwarzanie odpadów,

• Zatwierdzenie programu gospodarki odpadami niebezpiecznymi,

• Zezwolenie na działalność w zakresie odzysku, unieszkodliwiania odpadów, ich zbierania i transportu,

Sposoby zagospodarowania odpadów

Utylizacja odpadów w piecach cementowych W technologii spalania odpadów w piecach cementowych wykorzystuje się fakt, że prowadzony w tych instalacjach proces klinkieryzacji jest procesem wysoko-temperaturowym (1200-1400°C). Dodatkowym atutem jest czas przybywania cząstki zawieszonej w strefie wysokich temperatur, który wynosi 4-5 s. Warunkiem właściwego przeprowadzenia spalania odpadów, w układzie skojarzonym z produkcją klinkieru, jest precyzyjne wyznaczenie jednostkowej ilości odpadu.

Warunki spalania w piecach cementowych sprawiają, że są one szczególnie przydatne do spalania niebezpiecznych odpadów przemysłowych, ale również wyselekcjonowanych odpadów z sektora komunalnego.

Należą do nich głównie:

• Zużyte rozpuszczalniki organiczne (w tym również chlorowcopochodne),

• Pozostałości podestylacyjne i produkty uboczne przemysłu chemicznego, farmaceutycznego,

• Zużyte i przeterminowane chemikalia i farmaceutyki,

• Zużyte oleje i smary maszynowe.

Gospodarkę odpadami reguluje ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 roku o odpadach (Dz.U. z 2007 roku Nr 39, poz. 251 z późniejszymi zmianami).

Utylizacja (łac. - wykorzystanie) wykorzystanie (potocznie także zniszczenie) surowców odpadowych lub materiałów, które straciły wartość użytkową, np. makulatury w papiernictwie, złomu w hutnictwie, fekaliów do nawożenia.

Najczęstszym sposobem utylizacji jest spalanie. Czasem piece utylizacyjne są wykorzystywane do podgrzewania wody ogrzewającej okoliczne osiedla.

Termin "utylizacja" jest także stosowany na określenie procesu przerobu padliny i wszelkiego rodzaju ubocznych produktów przemysłu mięsnego i rybnego na mączki pastewne (mięsno-kostna, z krwi, kostna, rybna, keratynowa, precypitat paszowy, susz z krwi), tłuszcze techniczne, żelatynę, kleje itp. W skali przemysłowej, utylizacja padliny i odpadów zwierzęcych polega na ich rozgotowaniu pod ciśnieniem, wysuszeniu uzyskanej miazgi i oddzieleniu przez tłoczenie lub ekstrakcję tłuszczu; oprócz znaczenia ekonomicznego utylizacja ma znaczenie sanitarne, gdyż likwiduje ewentualne ogniska chorób zakaźnych. W Polsce do nowoczesnych zakładów utylizacyjnych przemysłu mięsnego i rybnego należą wybudowane w roku 1980 (zautomatyzowane o pełnej dezodoryzacji) zakłady w Osetnicy (województwo dolnośląskie), Gołczy (województwo małopolskie), Przewrotnem (województwo podkarpackie).

Utylizacja zakaźnych odpadów medycznych

13 października 2009 obowiązuje znowelizowana ustawa o odpadach (Dz.U. nr 175, poz. 1458). Wprowadza istotną zmianę dotyczącą postępowania z odpadami medycznymi: zakazuje unieszkodliwiania zakaźnych odpadów medycznych w sposób inny niż spalanie w specjalistycznych spalarniach.

Nowelizacja najbardziej uderza w te ZOZ-y, które - zgodnie z duchem rozporządzenia wykonawczego do ustawy, wydanego przez ministra zdrowia w 2003 roku - zainwestowały w tzw. alternatywne metody unieszkodliwiania odpadów medycznych. Rozporządzenie dopuszczało bowiem, oprócz spalania, inne metody: autoklawowanie, dezynfekcję termiczną oraz działanie mikrofalami. W ciągu dwóch lat od jego wejścia w życie Państwowy Zakład Higieny dopuścił na rynek kilkanaście takich instalacji.

---