FUNKCJE PARLAMENTU
istnieją 3 podstawowe funkcje:
Funkcja ustawodawcza
2. funkcja kontrolna
3. funkcja kreacyjna.
Funkcja ustawodawcza stanowi podstawową przesłankę określania roli parlamentu jako _organy władzy ustawodawczej i polega na stanowieniu aktów prawnych o szczególnej mocy prawnej, najwyższej w systemie prawa wewnętrznego. Funkcję tę parlament sprawuje na zasadzie wyłączności .
• żaden inny organ nie może stanowić aktów o randze ustawy
• kompetencje prawodawcze innych organów państwowych muszą mieć -charakter podporządkowany -
Ustawa jako akt parlamentu, o. charakterze normatywnym, zawiera normy o charakterze generalnym i abstrakcyjnym, zajmuje najwyższe miejsce w systemie źródeł prawa krajowego, o nieograniczonym zakresie przedmiotowym, dochodzi do skutku w szczególnej procedurze. Posiada najwyższą moc prawną po Konstytucji w odniesieniu do innych aktów normatywnych jest aktem nadrzędnym .Warunkiem uchwalenia ustawy jest przejście drogi zwanej procedurą lub trybem _ustawodawczym, czyli całokształt parlamentarnych i pozaparlamentarnych etapów dochodzenia ustawy do skutku poprzez: Inicjatywa ustawodawcza- jest to prawo konstytucyjne określonych podmiotów, do wnoszenia .projektów `Ustaw do Sejmu, z takim skutkiem, że ;Sejm. jest zobowiązany do rozpatrzenia wniesionych projektów w szczególnej procedurze. Tak więc postępowanie legislacyjne musi rozpocząć się w Sejmie. Prawo inicjatywy ustawodawczej mają:
posłowie -komisje sejmowe oraz grupy co najmij 15 posłów
Senat-konieczna jest uchwała całej izby
prezydent
rada ministrów
grupa co najmniej 100000 obywateli mających prawo wyborcze do sejmu
Podmiotowe ograniczenia prawa Inicjatywy ustawodawczej odnoszą Się do:
Projektu budżetu oraz projek'1ów ustaw bezpośrednio ,wyznaczczających sytuacje finansów państwowych, inicjatywę ma tutaj tylko RM
Projektu ustawo zmianie konstytucji prawo inicjatywy ma tutaj tylko grupa co najmniej 115 ustawowej liczby posłów, Senatowi i Prezydentowi. Projekty ustaw składa się Marszałkowi Sejmu.
Rozpatrzenie projektu ustaw przez Sejm odbywa się w 3 czytaniach, przedzielonych
pracami komisji sejmowych. Pierwsze czytanie obejmuje:
Uzasadnienie projektu przez wnioskodawcę .
pytania posłów i odpowiedzi wnioskodawcy .
Debatę nad ogólnymi zasadami projektu
Jeżeli debata jest przeprowadzana na posiedzeniu Sejmu, to kończy się podjęciem uchwały o skierowanie projektu do właściwej komisji lub o odrzuceniu do w całości. Właściwe prace nad projektem prowadzone są w komisjach sejmowych. Sejm może powołać komisję nadzwyczajną do rozpatrzenia projektu. Także komisja po pierwszym przedyskutowaniu projektu powołuje podkomisje, która z udziałem przedstawicieli wnioskodawcy oraz ekspertów, prowadzi właściwe prace nad projektem. Podkomisja a potem komisja zamykają swoje prace przyjęciem sprawozdania o projekcie ,w którym mogą zaproponować
• Przyjęcie projektu bez poprawek
• przejęcie projektu z poprawkami
Odrzucenie projektu komisja nie może samodzielnie odrzucić projektu. Po opracowaniu przez komisje
sprawozdania, odbywa się drugie czytanie, zawsze przeprowadzane na posiedzeniu Sejmu, które obejmuje:
.Przedstawienie sprawozdania o projekcie .Przeprowadzenie debaty oraz zgłoszenie poprawek i wniosków, w razie wniesienia poprawek i wniosków, projekt na ogół kieruje się znowu do komisji, która zajmuje wobec nich stanowisko
Następnie przeprowadza się 3 czytanie, które obejmuje przedstawienie stanowiska komisji lub , posła sprawozdawcy wobec zgłoszonych poprawek i wniosków oraz głosowanie. Najpierw
poddaje się pod głosowanie wniosek o odrzucenie w całości, następnie kolejne poprawki, a wreszcie projekt w całości w brzmieniu zaproponowanym przez komisje, ze zmianami wynikającymi z przyjętych we wcześniejszych poprawkach, W momencie uchwalenia projekt staje się uchwałą, dalsze prace przeprowadzane są nad ustawą. Tak uchwalona ustawę Marszałek Sejmu kieruje do Senatu,
Rozpatrzenie ustawy przez Senat ..
Marszałek Senatu kieruje tekst ustawy do właściwej komisji senackiej. Komisja powinna terminie 2 tygodni ustosunkować się do ustawy; następnie odbywa się posiedzenie Senatu, debata i głosowanie, Senat może podjąć uchwałę o:
1., przyjęciu ustawy bez poprawek.
2., odrzucenie ustawy .
3, wprowadzenie poprawek do tekstu ustawy
Rozpatrzenie przez Sejm uchwały Senatu ma miejsce, jeżeli Senat zaproponował . odrzucenie ustawy lub uchwalił do ustawy poprawki, Uchwałę Senatu kieruje się do komisji, która rozpatruje ,projekt danej ustawy, .Sejm może odrzucić poszczególne poprawki senatu jak i wniosek o odrzucenie ustawy., Uchwała musi być podjęta bezwzględną większością, głosów w obecności co najmniej połowy Ustawowej liczby posłów, ..
Po zakończeniu postępowania w Senacie Marszałek Sejmu przedstawia uchwalona ustawie do podpisu Prezydentowi, które jest obowiązkiem Prezydenta, Przed podpisanie ustawy Prezydent może wystąpić z wnioskiem do TK o zbadanie zgodności tej ustawy z K. Jest to uprawnienie Prezydenta. Może również zakwestionować przed TK każdą ustawę, (ustawę zwykłą) Jeżeli Prezydent nie wystąpił do TK z wnioskiem o kontrole to może zastosować weto ustawodawcze tzn przekazać Sejmowi ustawę do ponownego rozpatrzenia.
Ostatnia czynnością Prezydenta jest zarządzenie ogłoszenia ustawy w DZ. U.
FUNKCJA KONTROLNA:
Jest to drugie klasyczne zadanie parlamentu. Istotą systemu parlamentarnego jest przyznanie Izbie wpływu na powołanie rządu i spowodowania dymisji rządu oraz poszczególnych jej członków, Istotna jest wiedza o funkcjonowaniu rządu i administracji, oraz istnienie opozycji. Wg K wykonywanie funkcji kontrolnej powierza się wyłącznie Sejmowi , związane jest to z działalnością RM ,
Podstawowym instrumentem kontroli sejmowej jest prawo żądania informacji, odnosi się do ministrów, kierowników naczelnych organów administracji rządowej oraz kierowników innych urzędów i instytucji państwowych:
• przedstawiania sprawozdań
• udzielania informacji
• uczestniczenia w posiedzeniach komisji
Prawo żądania wysłuchania przyjmuje się na szczeblu komisji sejmowych postać Dezyderatów i opinii .
Dezyderat jest to uchwała komisji zawierająca postulaty w określonej sprawie, kierowanie do RM, poszczególnych jej członków, Prezesa NIK, prezesa NBP oraz GŁ inspektor Pracy, Adresat nie ma prawa obowiązku wykonania postulatów zawartych w dezyderacie, ale musi zając wobec nich stanowisko w term. 30 dni
Odp jest rozpatrywana przez komisję a w razie uznania jej za niezadowalającą lub udzielona po terminie komisja może ponowić dezyderat lub przedstawić Sejmowi propozycje podjęci odpowiedniej uchwały.
Do szczególnych procedur kontrolnych zaliczamy:
l. tworzenie komisji śledczych
2.procedury interpelacyjne
3. kontrole wykonania budżetu państwa
Efektem kontroli może być uruchomienie procedur związanych z odpowiedzialności podmiotów kontrolowanych a więc: wotum nieufności, wotum zaufania oraz możliwość pociągnięcia do odpowiedzialności konstytucyjnej.
Interpelacje i zapytania są to indywidualne wystąpienia poselskie, zawierające pytania na tle określonego stanu faktycznego, które mogą być kierowane do Premiera i do poszczególnych członków RM i które rodzą obowiązek udzielenia odpowiedzi w przewidzianym w prawie terminie. Istnieją 3 procedury w tym zakresie:
interpelacje- składane wprawach o zasadniczym charakterze; składana jest na piśmie poprzez Marszałka Sejmu przekazywana członkowi Rządu, który jest jej adresatem.
2. zapytania-składane są w innych sprawach na piśmie
3. pytania w sprawach bieżących
ABSOLUTORIUM JEST to pozytywne skwitowanie wykonania przez RM ustawy budżetowej w minionym roku budżetowym.
FUNKCJA KREACYJNA polega na bezpośrednim powołaniu i odwoływaniu innych organów konstytucyjnych państwa oraz osób wchodzących w skład tych organów, pociąganiu ich do odpowiedzialności. Podstawowa rola należy do Sejmu:
1. Prezydenta- wybiera Naród,
2., ..Rada Ministrów, powoływana jest w skomplikowanej procedurze wymagającej współdziałania -prezydenta i większości
sejmowej. Sejm może wyrazić RM wotum nieufności
3.Trybunał Konstytucyjny- wybiera Sejm
4. Trybunał Stanu- wybiera Sejm z wyjątkiem przewodniczącego, którym jest Pierwszy Prezes Sadu Najwyższego
5. Najwyższa Izba Kontroli- jej prezes wybierany jest przez Sejm za zgoda Senatu
6. Rzecznik Praw Obywatelskich jak wyżej
7. Kraj Rada Radiofonii i Telewizji 9 członków powołuje Sejm (4) Senat (2) Prezydent (3 )
8. Narodowy Bank Polski- prezes powołany jest przez Sejm
9. Krajowa Rada Sadownictwa- Sejm powołuje 4 członków, Senat 2.