Hipoterapia jest jedną z form wieloprofilowej rehabilitacji osób niepełnosprawnych, której specyfika związana jest z obecnością konia jako współterapeuty. Jest to metoda, która dzięki oddziałującym wielopłaszczyznowo właściwościom terapeutycznym konia pozwala na poprawę stanu zdrowia i funkcjonowania u osób z różnymi schorzeniami. I tak m.in.:
Ruch konia idącego stępem przenosi na ciało osoby na nim siedzącej oddziaływania pozwalające na:
poprawę a nawet kształtowanie prawidłowego wzorca ruchowego chodu,
normalizację napięcia mięśniowego, przeciwdziałanie przykurczom mięśni i ograniczeniom ruchomości w stawach
korygowanie wad postawy i przywrócenie symetrii postawy ciała
zmniejszenie zaburzeń równowagi
poprawę koordynacji wzrokowo-ruchowej
wzrost wydolności fizycznej
relaksację, wyciszenie i obniżenie pobudliwości nerwowej
Kontakt z koniem, ze zwierzęciem pięknym, dużym, imponującym, tajemniczym, a jednocześnie przyjaznym i chętnie współpracującym pozwala na:
poprawę poczucia własnej wartości
zwiększenie motywacji do pracy nad pokonywaniem swojej choroby i wynikających z niej ograniczeń, zwiększenie motywacji do wysiłku i systematyczności potrzebnych w rehabilitacji (szczególnie ważne u dzieci)
kształtowanie poczucia sprawstwa (bycia sprawcą działań) oraz osiąganie coraz większej samodzielności
przełamywanie lęku i oporów przed kontaktem z otoczeniem społecznym,
zwiększenie motywacji do nawiązywania bliższego kontaktu i poprawy komunikacji ze światem, poprawa zachowań społecznych
kształtowanie wrażliwości, odpowiedzialności, opiekuńczości i innych pożądanych zachowań społecznych.
Dla osób niechodzących, które poruszają się wyłącznie na wózkach inwalidzkich w statycznej pozycji siedzącej, jazda na koniu to często pierwsze i jedyne doświadczenie ruchu tych partii ciała, które pracują podczas prawidłowego chodzenia. Ponadto to doświadczenie jest zapamiętywane przez mózg i w ten sposób najlepiej przygotowuje i stymuluje układ nerwowy, mięśnie, stawy i ścięgna do rozpoczęcia prób samodzielnego chodzenia. Hipoterapia pozwala także na osiągnięcie poprawy w zakresie orientacji w przestrzeni oraz w schemacie własnego ciała. Przede wszystkim jednak - poprzez odczuwaną radość i satysfakcję w kontakcie z koniem - pacjenci znajdują motywację do przełamywania swoich barier ograniczających im kontakt ze światem, barier fizycznych i psychicznych, motywację do pracy, do ćwiczeń i wysiłku.
Formy hipoterapii
Starając się wykorzystać w pełni wszystkie właściwości terapeutyczne konia prowadzimy w naszym Ośrodku różne formy hipoterapii, przy czym mamy świadomość, że granice między tymi formami nie są sztywne, a wszystkie oddziaływania terapeutyczne konia przenikają się wzajemnie pozwalając na wieloprofilowe usprawnianie. W naszym ośrodku prowadzimy:
Fizjoterapię na koniu w której nacisk kładziony jest na prawidłowe wykorzystanie terapeutycznych właściwości ruchu konia dla usprawniania ruchowego pacjenta oraz na zindywidualizowanym doborze ćwiczeń wykonywanych na koniu. Forma ta oraz dobór ćwiczeń stanowią kontynuację lub uzupełnienie fizjoterapii prowadzonej w poradni rehabilitacyjnej i w domu.
Fizjoterapia na koniu przeznaczona jest dla osób z dysfunkcjami narządu ruchu pochodzenia neurologicznego i ortopedycznego, a prowadzi ją hipoterapeuta z przygotowaniem fizjoterapeutycznym (mgr rehabilitacji lub technik fizjoterapii).
Psychopedagogiczna jazda konna w której wykorzystuje się i intensyfikuje aspekty psychopedagogiczne całej rzeczywistości związanej z koniem i z jazdą konną, w miarę potrzeb wprowadza elementy psychoterapii, logopedii, gry i zabawy edukacyjne z użyciem specjalnie przygotowanych pomocy dydaktycznych, pielęgnację konia, proste prace stajenne.
Psychopedagogiczna jazda konna przeznaczona jest dla dzieci i młodzieży z upośledzeniem umysłowym, opóźnieniem psychoruchowym, zaburzeniami emocjonalnymi, dysfunkcjami w zakresie wzroku i słuchu, a prowadzi ją hipoterapeuta - pedagog, psycholog lub terapeuta zajęciowy.
Terapia z koniem - w której najistotniejszy jest emocjonalny kontakt pacjenta z koniem torujący drogę poprawie relacji ze światem zewnętrznym, a zwłaszcza z otoczeniem społecznym, pomagający pacjentowi w odblokowaniu i pogłębieniu relacji z innymi ludźmi.Terapia z koniem jest przeznaczona dla dzieci autystycznych, psychotycznych, z zaburzeniami zachowania i niedostosowanych społecznie, a prowadzi ją hipoterapeuta - psycholog lub pedagog.
Poza hipoterapią oferujemy młodzieży niepełnosprawnej jazdę konną rekreacyjną i sportową, której celem jest utrzymanie rezultatów terapeutycznych osiągniętych dzięki hipoterapii, wypracowanie nawyku stałego podnoszenia sprawności poprzez regularną aktywność fizyczną oraz aktywizacja psychospołeczna i integracja. W ramach nauki jazdy konnej przygotowujemy młodzież niepełnosprawną do udziału w zawodach i konkursach jeździeckich paralimpijskich oraz Olimpiad Specjalnych. Zawodnicy trenują w ramach Sekcji Jeździeckiej Olimpiad Specjalnych lub w Klubie Jeździeckim Osób Niepełnosprawnych działającym przy Fundacji.
Wskazania i przeciwskazania
Hipoterapia jest metodą usprawniania wieloprofilowego, bowiem dzięki wielopłaszczyznowym oddziaływaniom konia pozwala na uzyskiwanie poprawy w wielu zaburzonych sferach funkcjonowania. Korzyści płynące z hipoterapii mogą odnieść osoby z różnymi chorobami i dysfunkcjami. Istnieją jednak schorzenia, stany chorobowe i zaburzenia, w których hipoterapia może nawet wyrządzić szkodę. Z tego powodu każdy z pacjentów przyjmowanych na zajęcia hipoterapii musi posiadać skierowanie i wyraźną zgodę lekarza na ten rodzaj terapii wraz z potwierdzeniem braku przeciwwskazań. Nie wszyscy jednak lekarze znają dobrze specyfikę tej metody oraz przeciwwskazania do jej stosowania. Dlatego mimo skierowania ostateczną decyzję o przyjęciu na hipoterapię, o formie, czasie i rodzaju zajęć podejmuje zawsze hipoterapeuta.
WSKAZANIA DO HIPOTERAPII
Wskazania zawsze są względne, bowiem podstawowym zespołom chorobowym mogą towarzyszyć schorzenia, przy których hipoterapia jest niewskazana.
Wskazania u dzieci i młodzieży:
Zespoły neurologiczne
Mózgowe porażenie dziecięce - niedowłady wiotkie i spastycze, jednostronne lub obustronne, ataksja, atetoza
Stany po urazach czaszkowo-mózgowych
Stany po infekcyjnych chorobach centralnego układy nerwowego
Wady wrodzone centralnego układy nerwowego
Minimalne uszkodzenia mózgu (ADHD)
Choroby mięśni - min. 3 punkty w skali Lovetta
Zespoły ortopedyczne
Wady postawy
Skoliozy do 20 o Coba z wyjątkiem progresujących skolioz idiopatycznych
Stany po amputacji i wady rozwojowe kończyn
Inne
Zespoły genetyczne, np. Zespół Down'a (z obowiązkowym zdjęciem rtg - bocznym i czynnościowym odcinka szyjnego kręgosłupa - zagrożenie niestabilnością szcytowo-obrotową)
Przepukliny oponowo-rdzeniowe, w zależności od wysokości uszkodzenia, obrazu klinicznego, współwystępowania wodogłowia
Uszkodzenia lub nieprawidłowe funkcjonowanie analizatorów wzroku i słuchu
Zaburzenia koordynacji wzrokowo-ruchowej
Zaburzenia integracji sensorycznej
Opóźnienie psychoruchowe lub nieharmonijny rozwój psychoruchowy o nieustalonej etiologii
Upośledzenie umysłowe
Nadpobudliwość psychoruchowa
Zaburzenia emocjonalne
Autyzm
Depresje
Zaburzenia zachowania
Niedostosowanie społeczne
Wskazania u osób dorosłych
Stwardnienie rozsiane
Stany po udarze mózgu
Stany po urazach czaszkowo-mózgowych
Choroby i zaburzenia psychiczne
Uzależnienia
Patologie społeczne
Inne choroby narządu ruchu na tle neurologicznym i ortopedycznym
PRZECIWWSKAZANIA
Przeciwwskazania bezwzględne
Uczulenie na sierść lub pot konia
Nie wygojone rany
Nietolerancja formy leczenia przez pacjenta, np. niepohamowany lęk
Odklejanie siatkówki oka, wzmożone ciśnienie śródgałkowe
Pogorszenie stanu w zespołach neurologicznych, stanach po urazach czaszkowo-mózgowych, ADHD, chorobach mięśni
Zwichnięcie stawów biodrowych
Niestabilność szczytowo-obrotowa (kręgów szyjnych c3-c4, np. w zespole Down'a)
Brak kontroli głowy w rozwoju motorycznym
Podwyższona temperatura ciała
Ostre choroby infekcyjne
Ostre stany chorób i zaburzeń psychicznych
Znaczna nadwaga
Przeciwwskazania względne - decydują lekarz i hipoterapeuta
Padaczka
Upośledzenie umysłowe w stopniu głębokim
Zaburzenia mineralizacji kości (osteoporoza,)
Utrwalone deformacje i zniekształcenia, przykurcze, znaczne ograniczenia zakresu ruchu układu kostno-stawowego
Schorzenia okulistyczne - wymagana konsultacja
http://www.hejkoniku.org.pl/hipotera.htm 16.12.2008