6. Analiza rentowności kapitałów przedsiębiorstwa.

• analiza pasywów,

• rentowność kapitału: całkowitego, własnego i stałego,

• przyczynowa analiza zmian rentowności kapitału własnego,

• wskaźnik zadłużenia i efektu dźwigni finansowej,

• wskaźniki struktury majątkowo- kapitałowej,

• wskaźniki płynności finansowej przedsiębiorstwa,

• analiza kapitału obrotowego.

Kolejną częścią analizy rentowności jest badanie efektywności zaangażowanych w działalności firmy kapitałów. Na szczególną uwagę zasługują wskaźniki określające wielkość zysku przypadającego na jednostkę zaangażowanego kapitału i wyrażające opłacalność jego zaangażowania. Ważne jest także zbadanie struktury wyrażającej źródła finansowania przedsiębiorstwa oraz ocenienie zaistniałych w tym zakresie zmian.

Badanie rentowności koncentruje się na:

• relacji osiąganego wyniku finansowego do zaangażowanych kapitałów (całkowitego, stałego i własnego),

• strukturze kapitału (zadłużenie, efekt dźwigni finansowej, poziom kapitału obrotowego),

• ocenie płynności kapitału w przedsiębiorstwie,

1. Analiza pasywów.

Analizę rentowności kapitału jednostki gospodarczej uzupełnia się zazwyczaj analizą pasywów bilansu. Bada się strukturę oraz dynamikę kapitałów przedsiębiorstwa.

W bilansie poszczególne pozycje pasywów wykazane są według stopnia ich zwrotu. W pierwszej kolejności podaje się kapitały własne, następnie zobowiązania długoterminowe (kredyty i pożyczki) z terminem ich płatności przekraczającym jeden rok, a następnie zobowiązania krótkoterminowe. Ważnymi czynnikami, od których zależy struktura kapitału są koniunktura oraz polityka finansowania przedsiębiorstwa.

Udział poszczególnych składników w całości pasywów przedstawiają następujące wskaźniki:

Udział kapitału własnego w pasywach ogółem	=	kapitał własny	x 100%	16
						pasywa ogółem

Udział kapitału stałego w pasywach ogółem	=	kapitał stały	x 100%	17
						pasywa ogółem

Udział kapitału obcego w pasywach ogółem	=	kapitał obcy	x 100%	18
						pasywa ogółem

Udział zobowiązań bieżących w pasywach ogółem	=	zobowiązania bieżące	x 100%	19
						pasywa ogółem

2. Rentowność kapitału: całkowitego, własnego i stałego.

Podstawowym miernikiem efektywności wykorzystania kapitału przedsiębiorstwa jest wskaźnik rentowności kapitału całkowitego. Określa on wielkość zysku przypadającą na jednostkę zaangażowanego kapitału. Firma, która posiada wyższy wskaźnik, ma większą zdolność do generowania zysków w przyszłości. Im większy zysk netto, tym więcej przedsiębiorstwo może przeznaczyć na inwestycje i większe osiągać zyski w przyszłości.

Wskaźnik rentowności kapitału całkowitego (Wrkc)	=	zysk netto	x 100%	20
						kapitał całkowity

Wskaźnik rentowności kapitału własnego wyraża efekt finansowy działalności przedsiębiorstwa w przeliczeniu na jednostkę własnych źródeł finansowania majątku. Wskaźnikiem tym są szczególnie zainteresowani właściciele przedsiębiorstw, gdyż jego poziom określa stopę zwrotu z inwestycji w dane przedsiębiorstwo. Wyższa rentowność kapitału własnego oznacza, że przedsiębiorstwo może przeznaczyć większe kwoty zysku na dalszy rozwój firmy.

Wskaźnik rentowności kapitału własnego (Wrkw)	=	zysk netto	x 100%	21
						kapitał własny

Kapitały własne oraz zobowiązania długoterminowe stanowią kapitały stałe, które są zaangażowane w działalność przedsiębiorstwa na dłuższy czas. Stosunek zysku netto do kapitału stałego jest nazywany wskaźnikiem rentowności kapitału stałego. Pokazuje on potencjalne możliwości rozwoju przedsiębiorstwa. Jest istotnym miernikiem kondycji finansowej firmy.

Wskaźnik rentowności kapitału stałego (Wrks)	=	zysk netto	x 100%	22
						kapitał stały

3. Przyczynowa analiza zmian rentowności kapitału własnego.

Kompleksową analizę wskaźnika rentowności kapitału własnego stanowi piramida wskaźników ułożona w zależności przyczynowo - skutkowe. Celem takiej analizy jest ustalenie wpływu poszczególnych czynników na zmianę rentowności kapitału własnego. Najbardziej znanym modelem w ocenie zwrotności zaangażowanego kapitału własnego jest model Du Ponta. Jest on rozwinięciem następującej relacji:

zysk netto

=

zysk netto

x

sprzedaż netto

x

aktywa ogółem

kapitał własny

sprzedaż netto

aktywa ogółem

kapitał własny

23

Rentowność kapitału własnego

=

Rentowność sprzedaży netto

x

Rotacja majątku

x

Struktura kapitału

Wpływ poszczególnych czynników na odchylenie łączne można obliczyć wykorzystując szereg metod. Praktyczne jest korzystanie z metody kolejnych podstawień oraz metody logarytmowania, które charakteryzują się prostotą i niską pracochłonnością obliczeń.

4. Wskaźnik zadłużenia i efektu dźwigni finansowej.

Do analizy struktury pasywów zalicza się także ocenę stopnia zadłużenia przedsiębiorstwa. Wykorzystuje się następujący wskaźnik:

Wskaźnik zadłużenia (Wz)	=	kapitał obcy		24
						kapitał własny

Pożądana relacja kapitału własnego do kapitału obcego powinna wynosić 1:2. W Polsce koszt kapitału obcego jest obecnie dość wysoki, dlatego też wskaźnik zadłużenia przyjmuje często wielkości mniejsze niż w innych krajach europejskich. Jednak dokładna ocena tego wskaźnika wymaga analizy w powiązaniu z oceną oddziaływania dźwigni finansowej, uwzględniając konkretną sytuację danego przedsiębiorstwa.

Dźwignię finansową można zdefiniować jako użycie kapitału o niższym koszcie. Efekt dźwigni finansowej oblicz się za pomocą wzoru:

Efekt dźwigni finansowej	=	zysk netto		zysk netto + skorygowane odsetki	25
						kapitał własny		aktywa ogółem

Przedsiębiorstwo dąży ciągle do podnoszenia rentowności kapitału własnego. Wiąże się to ze stałym powiększaniem stopnia zadłużenia. Im większy jest udział kapitału obcego w strukturze źródeł finansowania, tym większa jest rentowność kapitału własnego.Jest jednak pewna granica.: Zyskowność przedsiębiorstwa rośnie bowiem tak długo, jak długo zysk uzyskiwany dzięki wzrostowi zaangażowania kapitału obcego przewyższa koszt jego obsługi. Przeciętna rentowność całego kapitału (obliczona jako relacja zysku przed spłatą odsetek i opodatkowaniem do kapitału ogółem) musi być wyższa niż wysokość odsetek płaconych za pożyczenie kapitału. Zachowanie właściwej struktury kapitału jest konieczne, ponieważ zbyt wysoki udział kapitału obcego w kapitale firmy może spowodować wzrost kosztów tego kapitału. Wartości wskaźnika powyżej zera świadczą o pozytywnym efekcie dźwigni finansowej i oznaczają, że rentowność kapitału jest wyższa niż wysokość odsetek płaconych za pożyczenie kapitału. Odwrotny skutek, wartości niższe od zera, oznacza negatywny efekt dźwigni finansowej.

5. Wskaźniki struktury majątkowo- kapitałowej.

W ocenie rentowności jednostki gospodarczej pomocne są informacje o sytuacji majątkowo-kapitałowej przedsiębiorstwa. Do analizy relacji zachodzących w strukturze majątkowo- kapitałowej służą wskaźnik stopień pokrycia majątku trwałego kapitałem własnym.

Stopień pokrycia majątku trwałego	=	kapitał własny	x 100%	26
						majątek trwały

Po to, aby przedsiębiorstwo było niezależne finansowo wskazane jest, żeby majątek trwały był co najmniej równy kapitałowi własnemu

6. Wskaźniki płynności finansowej przedsiębiorstwa.

Majątek obrotowy i źródła jego finansowania są przedmiotem analizy przy ocenie płynności finansowej przedsiębiorstwa. Wyrażają one stosunek środków o określonym stopniu płynności do zobowiązań bieżących. Trzeba pamiętać, że nadmierna płynność środków, wywołana zbyt wysokim poziomem zapasów i należności, wywiera negatywny wpływ na poziom rentowności. Wyróżniamy następujące wskaźniki płynności finansowej:

Wskaźnik płynności I stopnia	=	środki pieniężne	x 100%	27
						zobowiązania bieżące

Wskaźnik płynności II stopnia	=	płynne środki obrotowe	x 100%	28
						zobowiązania bieżące

Wskaźnik płynności III stopnia	=	środki obrotowe bieżące	x 100%	29
						zobowiązania bieżące

Niski poziom I stopnia płynności (płynności gotówkowej) wynika z reguł zarządzania gotówką w przedsiębiorstwie, w myśl których zasoby kapitału gotówkowego powinny być ograniczone do niezbędnego minimum.

Większą wartość poznawczą posiadają dwa kolejne wskaźniki. Wskaźnik płynności finansowej II stopnia (Quick ratio) służy do oceny stopnia pokrycia zobowiązań krótkoterminowych aktywami o dużym stopniu płynności. Wielkość tego wskaźnika w granicach 100% uważana jest za wzorcową, ponieważ świadczy o zdolności przedsiębiorstwa do pokrycia w krótkim czasie wymagalnych zobowiązań. Sytuacja, gdy wskaźnik ten wynosi więcej świadczy o zbyt dużym gromadzeniu środków pieniężnych oraz występowaniu wysokiego stanu należności.

Trzeci wskaźnik (Current ratio) powinien oscylować w granicach 200%. Jest on traktowany jako wskaźnik bezpieczeństwa w zakresie płynności środków. Przy określeniu płynności wzorcowej tego wskaźnika wychodzi się z założenia, że z uwagi na rozbieżności czasowe pomiędzy terminami płatności zobowiązań, a uzyskiwanymi wpływami z działalności, środki obrotowe powinny z odpowiednim nadmiarem pokrywać bieżące zobowiązania. Zbyt wysoki poziom wskaźnika świadczy o nadpłynności, co może mieć niekorzystny wpływ na rentowność firmy. Spadek wskaźnika poniżej 150% świadczy o zbyt niskim pokryciu bieżących zobowiązań środkami obrotowymi. Sygnalizuje to, że jednostka gospodarcza może mieć kłopoty z wypłacalnością.

7. Analiza kapitału obrotowego.

Kapitał pracujący wyraża wielkość kapitałów stałych finansujących majątek obrotowy. Jest on różnicą pomiędzy majątkiem obrotowym a zobowiązaniami bieżącymi. Można go również ustalić odejmując od kapitału stałego (kapitał własny + kapitał obcy długoterminowy) wartość majątku trwałego.

kapitał obrotowy

=

majątek obrotowy

zobowiązania bieżące

30

Przedsiębiorstwo może posiadać różny poziom kapitału obrotowego w zależności od rodzaju prowadzonej działalności gospodarczej. Zadaniem tego kapitału jest zmniejszenie ryzyka wynikającego z unieruchomienia części środków obrotowych (zapasów, należności) lub też wynikającego ze strat związanych z tymi środkami, np. z trudnością sprzedaży wytworzonych wyrobów. Stanowi on pewnego rodzaju element bezpieczeństwa ułatwiający zachowanie płynności finansowej firmy.

1

3

---