Profilaktyka pierwotna zakażeń Ćwiczenia III

w placówkach służby zdrowia

Rezerwuar drobnoustrojów

Rezerwuarem może być:

człowiek

zwierzę

roślina

materia martwa

pracownicy szpitala i pacjenci - mogą być zarówno rezerwuarem, jak i żródłem infekcji (np. gronkowca złocistego, prątka gruźlicy, HIV, HBV, HCV )

Źródła zakażeń

Źródłem zakażenia jest miejsce, z którego zarazek lub inny czynnik chorobotwórczy zostaje przeniesiony na wrażliwą osobę.

Źródłem infekcji mogą być:

• chorzy ludzie

• nosiciele ( zdrowi i ozdrowieńcy )

• zwłoki ludzi lub zwierząt przez krótki okres

• leki przygotowywane i przechowywane niezgodnie z zasadami aseptyki

• aparatura medyczna i sprzęt medyczny

• sprzęt do zabiegów pielęgnacyjno - higienicznych

• sprzęt do utrzymywania higieny pomieszczeń

• urządzenia sanitarne, wodociągowe i kanalizacyjne

Zakażenia mogą być wywołane przez:

• bakterie (gronkowce, paciorkowce, pałeczki Gram ujemne)

• laseczki beztlenowe,

• prątek gruźlicy,

• pałeczki Legionella,

• grzyby,

• pierwotniaki,

• wirusy: HBV, HCV, HIV, grypy, paragrypy, odry, różyczki, cytomegalii

• robaki,

• priony.

Drogi szerzenia się zakażeń

Droga powietrzna

- aerozol ( droga kropelkowa - wydzielina z dróg oddechowych chorego, powietrze wydychane

z płuc, powietrze zanieczyszczone )

- cząsteczki kurzu ( z powietrza, bielizny

pościelowej i operacyjnej, z opatrunków )

- złuszczony naskórek ( skóra rąk personelu

operacyjnego, skóra pola operacyjnego)

Droga kontaktowa

- personel szpitalny ( ręce, ubranie, włosy, choroby )

- pacjenci ( ręce, ubranie, bielizna pościelowa, rzeczy osobiste chorego )

- owady ( muchy, karaluchy, prusaki, mrówki faraona )

- sprzęt medyczny

- aparatura medyczna

- sprzęt higieniczny

- zakażone preparaty dezynfekcyjne

- mydło w kostkach

- ręczniki wielorazowego użycia

- słuchawki lekarskie

Droga wertykalna

Do zakażenia płodu, noworodka lub niemowlęcia może dojść najczęściej od zakażonej matki podczas akcji porodowej lub podczas życia płodowego najczęściej podczas patologii ciąży lub w wyniku pielęgnacji noworodka lub niemowlęcia przez zakażoną matkę lub inną osobę

Droga krwi

- zakażona krew i jej preparaty

- materiał biologiczny

- niejałowe narzędzia chirurgiczne , niejałowy materiał opatrunkowy

- brak zasad aseptyki w czasie wykonywania iniekcji i pobierania krwi do badań

• przeterminowane leki do iniekcji i płyny

do przetoczeń

Droga pokarmowa

- zanieczyszczone pokarmy florą bakteryjną przewodu pokarmowego

- zanieczyszczona woda pitna

- naczynia kuchenne, sztućce, talerze itp..

ASEPTYKA

Jest to zespół czynności mających na celu niedopuszczenie do zakażenia naturalnie jałowych tkanek, płynów ustrojowych, a także sterylnych materiałów.

Antysepryka

Jest to postępowanie odkażające, polegające na działaniu środków chemicznych na strukturę lub metabolizm drobnoustrojów, w wyniku czego ich procesy życiowe ulegają całkowitemu lub okresowemu zahamowaniu na danej powierzchni, np.. polu operacyjnym.

Profilaktyka zakażeń

Ręce są najważniejsza droga przenoszenia drobnoustrojów pomiędzy personelem a pacjentem, pamiętajmy więc, że mycie i dezynfekcja rąk jest bardzo istotna. Badania wykazały, że na brudnych rękach personelu znajduje się ok. 124 - 130 szczepów bakteryjnych należących do takich gatunków jak: gronkowce, pałeczki niefermentujące , pałeczki jelitowe.

Zakażenia szpitalne przenoszone są w ponad 50 % poprzez

ręce personelu.

Mycie rąk - usuwa zabrudzenia , pozwala w znacznym stopniu

mechanicznie usunąć drobnoustroje należące do flory

przejściowej.

Dezynfekcja - eliminuje florę przejściową redukując

jednocześnie florę stałą.

Rodzaje mycia rąk

Socjalne mycie rąk z użyciem mydła płynnego, usuwa w dużej mierze ok..65%przejściowo występujących drobnoustrojów ze średnio zabrudzonej skóry.Mycie to polega na energicznym pocieraniu wszystkich powierzchni rąk z użyciem mydła i wody. Powinno trwać co najmniej 10 sek.Ręce należy płukać w strumieniu bieżącej wody

i osuszyć ręcznikiem jednorazowego użytku.

Socjalne mycie rąk wykonuje się:

- przed dotykaniem żywności , przed jedzeniem, karmieniem chorych

- po wyjściu z toalety

- przed i po wykonaniu procedur klinicznych

- przed rozpoczęciem dnia pracy i po dłuższych przerwach w pracy

- po widocznym zabrudzeniu

- po wykonanych pracach porządkowych i czystościowych itp.

Higieniczne mycie rąk - zabieg polegający głównie na zmyciu z powierzchni skóry rąk zanieczyszczeń organicznych

i brudu oraz na częściowej eliminacji ze skóry flory przejściowej i stałej.Ręce myje się pod strumieniem letniej bieżącej wody, z użyciem mydła i środka antyseptycznego 3-5 ml w czasie 30-60 sek.Po dokładnym myciu spłukuje się i osusza ręcznikiem jednorazowego użycia.

Higieniczne mycie rąk wykonuje się:

• w obszarach wysokiego ryzyka

• przed wykonaniem procedur medycznych

• po kontakcie z wydzielinami lub wydalinami

• przed pielęgnacją pacjentów i po pielęgnacji

Chirurgiczne mycie rąk -w celu usunięcia i zabicia flory przejściowej a także obniżenia do minimum koncentracji flory stałej.

Czas mycia 3-5 min. z powiększeniem obszarów mytej skóry o nadgarstki i przedramiona oraz czyszczeniem paznokci 1-razową szczotką ( do pierwszego zabiegu w danym dniu;stałe użycie zwiększa ryzyko uszkodzeń skóry );osuszanie rąk sterylnym ręcznikiem.Podczas mycia chirurgicznego zakładamy nieprzemakalny fartuch, ręce myje się pod bieżącą wodą w taki sposób , aby dłonie były zawsze trzymane powyżej łokci.Po kilkakrotnym namydleniu i spłukaniu wodą , szoruje się ręce i przedramiona mydłem i jałową szczotką przez 3 min.Następnie nie odkładając mydła - zmienia się szczotkę i ponownie szoruje się ręce i przedramiona przez kolejne 3 min.

Chirurgiczne mycie rąk wykonuje się:

- przeprowadza się przed wszystkimi zabiegami chirurgicznymi i inwazyjnymi

Higiena rąk - zasady ogólne

Należy pamiętać:

• obetnij krótko paznokcie

• nie wycinaj skórek

• zabezpiecz zranienia wodoodpornym opatrunkiem

• nie zakładaj w pracy pierścionków , obrączki itp.

• nie noś sztucznych lub lakierowanych paznokci

• nie pracuj w odzieży z długim rękawem

• myj ręce pod bieżącą wodą

• dokładnie osusz ręce przed dezynfekcją

• zakręcić kurek przy użyciu suchego ręcznika 1-razowego

• spłukuj dokładnie ręce bieżącą wodą

• nawilżaj ręce

Najczęstsze błędy popełniane przy myciu i dezynfekcji rąk :

Mycie:

• niedokładne mycie rąk ( pomijanie przestrzeni między palcami, niedokładne czyszczenie paznokci )

• pozostawienie na rękach biżuterii

• krótki czas mycia

• używanie „wspólnego” mydła w kostce lub mydła w płynie zanieczyszczonego mikrobiologicznie

Dezynfekcja :

• zbyt krótko przeprowadzona dezynfekcja

• stosowanie zbyt małej objętości środka antyseptycznego

• niedokładna dezynfekcja

• pozostawienie na rękach biżuterii

• stosowanie alkoholowych środków antyseptycznych na mikrą skórę

• stosowanie alkoholowych środków antyseptycznych na skórę

zanieczyszczoną materiałem organicznym

Dezynfekcja rąk

Dezynfekcja higieniczna - przeprowadza się stosując antyseptyk na czystą, pozbawioną zanieczyszczeń organicznych i brudu ( widzialnego i niewidzialnego ) skórę rąk. Skóra rąk musi być sucha. Preparat antyseptyczny naniesiony na mokrą skórę ulega rozcieńczeniu, nie wykazuje dostatecznej aktywności.

Dezynfekcja chirurgiczna - przeprowadza się stosując antyseptyk na czystą, pozbawioną zanieczyszczeń organicznych. Skóra rąk musi być sucha. Preparat antyseptyczny naniesiony na mokrą skórę ulega rozcieńczeniu, nie wykazuje dostatecznej aktywności.Dezynfekcja chirurgiczna odbywa się dwukrotnie (zwykle 2x5 ml preparatu ) każdorazowo do całkowitego wysuszenia preparatu.Badania wykazały ,że przy prawidłowej dezynfekcji uzyskuje się jałowość rąk na okres 3 godz.

PAMIĘTAJ!

Aby preparat był skuteczny należy:

• nałożyć na suche ręce odpowiednią ilość środka dezynfekcyjnego;

• dokładnie rozprowadzić i wetrzeć środek we wszystkie partie skóry rąk;

• pozostawić preparat do wyschnięcia

Dezynfekcja rąk

Technika dezynfekcji rąk

Profilaktyka zakażeń

Stosowanie rękawic jest podstawowym warunkiem ochrony pacjentów i pracowników przed zakażeniami:

rękawiczki nakładamy rutynowo do każdego pacjenta

rękawiczki są jednorazowego użycia

• wszystkie gabinety muszą być wyposażone w rękawiczki jednorazowego użytku

• stosujemy rękawiczki w zależności od wykonywanych czynności: rękawiczki niejałowe, rękawiczki jałowe

• należy w odpowiedni sposób nakładać jałowe rękawiczki

• należy w odpowiedni sposób zdejmować brudne rękawiczki

Profilaktyka zakażeń

Pamiętaj :

• każdego pacjenta należy traktować identycznie jak potencjalnego nosiciela

• każdy materiał biologiczny jest potencjalnie zakaźny

• używać należy rękawic przy kontakcie z wydzielinami , wydalinami

• zabronione jest dotykanie dłonią w rękawiczce nosa, oczu, ust

• należy umyć ręce przed założeniem rękawic i po ich zdjęciu

• należy dezynfekować sprzęt medyczny

• należy sterylizować sprzęt wielokrotnego użycia

Technika dezynfekcji rąk !!!!

( schemat )

Poczucie bezpieczeństwa pracy personelu medycznegoPoczucie bezpieczeństwa pracy personelu medycznego zapewni:

• świadomość istnienia ryzyka zawodowego

• znajomość metod zapobiegania zakażeniom HIV oraz innych chorób zakaźnych, procedur informowania

i postępowania po ekspozycji

• zapewnienie środków ochrony osobistej (rękawiczki, okulary ochronne, plastykowe fartuchy oraz inny sprzęt ochronny)

• mycie rąk wodą i mydłem przed i po każdej czynności

• dostęp do specjalnych pojemników na zużyte igły

• zapewnienie odpowiednich środków odkażających (środków odkażających i czyszczących)

• dokładna dezynfekcja i sterylizacja sprzętu

• właściwe postępowanie z brudną bielizną

• zapewnienie poradnictwa poekspozycyjnego, możliwości leczenia i opieki wraz z odległą obserwacją stanu zdrowia

• zapewnienie opieki pracownikom służby zdrowia zakażonym wirusem HIV

• możliwość pracownikom zakażonym HIV zmiany miejsca pracy lub kontynuacja ich zatrudnienia gdy stan zdrowia to umożliwia

• kontrola pracy i nadzorowanie pracy personelu medycznego pod względem podstawowych zasad ostrożności.

4

---