Zagrożenia zdrowia psychicznego Ćwicz VIII

- stres w pracy-
- wypalenie zawodowe -

Stres

„ Stan , na który składają się silne negatywne emocje oraz towarzyszące im zmiany fizjologiczne

i biochemiczne , przekraczające normalny poziom pobudzenia „

Prof.J.Strelan

Stres

„ Stan stresu spowodowany jest brakiem równowagi pomiędzy wymaganiami

a

możliwościami jednostki co do radzenia sobie

z nimi „

Stres

jest to stan wzmożonej gotowości i nadmiernego

pobudzenia organizmu, by lepiej, skuteczniej i

efektywniej zadziałać. Nie jest to zjawisko całkiem

negatywne. Bez stresu nie potrafimy żyć. Stres można

by nazwać przyprawą życia.

jest to nieswoista reakcja mobilizująca (uaktywniająca i

przyspieszająca) pracę całego aparatu fizjologicznego I

psychicznego człowieka. Jeśli taka reakcja występuje

często, wywołuje określopsycho fizjologiczne

szkody. Tym, co wywołuje mobilizację (a więc

stresorem) może być zarówno zmiana temperatury

otoczenia, wirus, uszkodzenie ciała, jak

i emocjonalne przeżycia (lek, gniew, depresja).

Stres

• Bodźce te pobudzają podwzgórze i przysadkę mózgowa, by tak stymulowały nadnercza, by one z kolei poprzez hormony kory nadnerczy przyśpieszały akcje serca i częstość oddechu, powodowały wzmożenie lepkości krwi, podwyższały poziom glukozy, cholesterolu i innych wysokoenergetycznych substancji w krwiobiegu. To wszystko dzieje się po to, by organizm człowieka w sytuacjach stresowych umiał przygotować się do walki bądź do ucieczki

Stres w medycynie jest stanem, który przejawia się swoistym zespołem składającym się z nieswoistych zmian wywołanych w całym układzie biologicznym człowieka przez czynnik stresujący.

Zjawisko stresu wg. Selye'go (1960) przebiega w trzech fazach, a mianowicie:

1.Stadium reakcji alarmowej - początkowa, alarmowa reakcja zaskoczenia i niepokoju z powodu naszego niedoświadczenia i konfrontacji z nową sytuacją

Faza mobilizacji:

a. Faza szoku: spadek ciśnienia, temperatury

b. Faza przeciwdziałania szokowi , podjęcie

przez organizm aktywnych wysiłków

obronnych, wzrost ciśnienia krwi,

temperatury ciała

2.Stadium odporności kiedy nauczyliśmy się skutecznie i bez nadmiernych zaburzeń radzić sobie ze stojącym przed nami zaburzeniem.

Faza przystosowania; jednocześnie organizm słabiej toleruje działanie szeregu innych bodźców, poprzednio nieszkodliwych

3. Stadium wyczerpania uogólnione pobudzenie całego organizmu, podobnie jak w stadium reakcji alarmowej, które jednak nie służy już zwalczaniu stresora, jest natomiast wskaźnikiem rozregulowania funkcji fizjologicznych i utraty zdolności obronnych przez organizm; zużycia zapasów energii, prowadzące do zmęczenia .

Jest to stadium wypalenia.

   PRZYCZYNY STRESU W PRACY:

Większość ludzi napotyka w pracy podobne problemy, ale każdy czynnik stresujący podlega zróżnicowaniom pod względem stopnia nasilenia i znaczenia.

Osobowość pracownika łagodzi lub potęguje napięcie. Pewne czynniki, powszechnie uważane za stresujące, stanowią utrudnienie nie tylko dla jednostki, ale i jego firmy.

Z najczęściej przytaczanych przyczyn stresu w miejscu pracy jest sama praca.

 

PROBLEMY DOTYCZĄCE PRACY:

RZECIĄŻENIE PRACĄ: występuje wtedy, gdy mamy albo za dużo pracy, albo, gdy powierzono nam zbyt trudne zadanie. Najczęściej skarżymy się na wydłużony czas pracy kosztem czasu wolnego i higienicznego trybu życia, co nie wychodzi nam na zdrowie

PRACA ZMIANOWA: jest korzystna dla niektórych osób, lecz ogromna większość ludzi twierdzi, że to podstawowe źródło stresu w pracy. Praca zmianowa powoduje rozmaite zmiany w normalnym funkcjonowaniu organizmu. Badania przeprowadzone na ludziach pracujących na różne zmiany, wykazały, że czterokrotnie częściej występuje u nich nadciśnienie tętnicze, oraz więcej przypadków cukrzycy i wrzodów żołądka, niż w porównywalnej grupie osób, które co dzień zaczynają pracę o siódmej i kończą o piętnastej. Jeśli godziny pracy nie są regularne, nasz zegar wewnętrzny nie potrafi się do nich dostosować

PROBLEMY DOTYCZĄCE PRACY:

WYDŁUŻONY CZAS PRACY: w dzisiejszych czasach pracujemy dłużej niż dwadzieścia czy trzydzieści lat temu. Większość ludzi pracuje przynajmniej dwie, trzy godziny tygodniowo dłużej, a na stanowiskach kierowniczych dwukrotnie więcej. Lekarze w szpitalu pracują nawet po sto godzin tygodniowo, zdarza się, że nie śpią po trzydzieści sześć godzin i więcej. Pomimo korzyści finansowych i doświadczenia nieprzerwana, długotrwała praca zagraża zdrowiu. Młodsi ludzie, którzy pracują więcej, niż czterdzieści osiem godzin tygodniowo dwukrotnie częściej umierają na atak serca niż ci, którzy pracują tylko czterdzieści godzin.

PODRÓŻE I DOJAZD DO PRACY: podróże zagraniczne są przez nas często postrzegane jako atrakcyjne i kuszące, ale dla ludzi, którzy muszą podróżować służbowo, są niemałym źródłem stresu. Gdy spędza się znaczną ilość czasu poza domem, w życiu rodzinnym pojawiają się poważne zakłócenia. Stanie w korkach ulicznych, czekanie na lotniskach i zawodność transportu, bywają uciążliwe. Nieobecność w biurze może wywołać w nas niepokój, że o nas zapomnieli i pomijają przy podwyżce.

PROBLEMY DOTYCZĄCE PRACY:

ROZWÓJ TECHNIKI: kierownictwo, jak i podwładni musieli dostosować swoje metody pracy, sprzęt a często i samą siłę roboczą, aby dać sobie radę w nowych realiach. Podlegamy więc ogromnej presji, aby być na bieżąco w dziedzinie najnowszej techniki i nie pozostawać w tyle, nie tylko za współpracownikami, ale i za innymi firmami. Starsi pracownicy, którym zwykle najtrudniej dostosować się, mają często poczucie, że są niczym tryby w machinie, i że nie traktuje się ich jak myślących ludzi. Ponadto niektóre nowe formy pracy wywołują poczucie osamotnienia.

POŚPIECH I TERMINY: zawody, w których obowiązują ścisłe terminy wykonania pracy są zazwyczaj stresujące.

Pośpiech zawsze podnosi poziom stresu.

PROBLEMY DOTYCZĄCE PRACY:

ZŁE WARUNKI PRACY: ciasne pomieszczenie, gdzie dokucza chłód, słabe oświetlenie, hałas i zawodny sprzęt nie nastraja nas pozytywnie. Źle zaprojektowane pomieszczenia, w których z braku dostępu światła słonecznego, jesteśmy skazani na jaskrawe lampy gdzie panuje chaos rozmaitych sprzętów, ustawionych na różnych wysokościach a dobór personelu jest przypadkowy też nie działają korzystnie.

PRACA TYLKO DLA PIENIĘDZY: ludzie, którzy pracują wyłącznie dla pieniędzy, nie czują się docenieni ani dowartościowani, są nie spełnieni i niezadowoleni.

PROBLEMY DOTYCZĄCE PRACY:

NISKIE WYNAGRODZENIE: kłopoty finansowe z pewnością przyczyniają się do wzrostu napięć, o ile zadowolenie z pracy nie równoważy nam niskiej płacy.

NUDA: nowoczesne maszyny uczyniły i tak mało ciekawe prace jeszcze nudniejszymi, a pracownicy muszą dostosować swoje tempo pracy do wydajności maszyny. Rotacja stanowisk, wspólna praca nad jednym zadaniem, zwiększenie kompetencji, swobodniejsze warunki pracy jak również praca na zmiany czasami pomagają rozwiać nudę.

KONTAKTY MIĘDZYLUDZKIE: jest to poważne źródło stresu w pracy. Wzajemne oddziaływania, mogą być źródłem zarówno silnego stresu, jak i mocnego wsparcia. Wielu z ludzi musi pracować dla osób, którzy nie lubią i nie szanują innych, a wrogość ze strony kolegów z pracy czy konfrontacje z ludźmi z zewnątrz są na porządku dziennym. Sposób, w jaki odnosimy się do naszych szefów i podwładnych, ma niemały wpływ na nasze samopoczucie, gdy opuszczamy biuro.

PROBLEMY DOTYCZĄCE PRACY:

RELACJE Z BEZPOŚREDNIM PRZEŁOŻONYM: tam, gdzie przełożony nie dba o pracowników i nie okazuje im zrozumienia, powstają niepotrzebne napięcie. Szczególnie stresująca jest niekonstruktywna krytyka, faworyzowanie wybranych i nadużywania swojego stanowiska.

STOSUNKI Z SZEREGOWYMI PRACOWNIKAMI: prawie w każdym miejscu pracy dochodzi do intryg biurowych; naturalna jest nieufność i rywalizacja między współpracownikami. Często pojawiają się konflikty między silnymi indywidualnościami. Tam, gdzie atmosfera w pracy jest zła, wzajemne niechęci i urojenia przybierają na sile; szkodzi to samopoczuciu jednostek jak i kondycji firmy jako całości. Ludzie szorstcy i bezwzględni lekceważą uczucie własne i otoczenia, stwarzają atmosferę napięcia i wrogości.

PROBLEMY DOTYCZĄCE PRACY:

RELACJE Z KLIENTAMI I INNYMI LUDŹMI SPOZA FIRMY: ludzie, których praca polega na bliskich kontaktach z wieloma osobami uskarżają się na wysoki poziom stresu. Podczas konfrontacji z ludźmi spoza firmy możemy odczuwać napięcie, zwłaszcza, jeśli nasza praca wymaga częstych spotkań z dużą liczbą ludzi.

MOLESTOWANIE SEKSUALNE: wyjątkowo niezręczne i groźne sytuacje wynikają wtedy, jeżeli osobą molestującą jest zwierzchnik albo, gdy trudno uniknąć prowokujących sytuacji. Należy wówczas umieć zdecydowanie w sposób wyraźny odmówić i uczynić to na początku zaistnienia tej kłopotliwej okoliczności. Warto również dyskretnie zapytać osoby współpracujące, czy miały dawniej lub w niedalekiej przeszłości podobne doświadczenia oraz prowadzić dziennik wydarzeń, rozmów i sytuacji, który przyda się gdyby trzeba było wystąpić na drogę sądową. W ostateczności można złożyć skargę formalną a prawo zapewnia obecnie w sposób skuteczny ochronę ofiary tej podstępnej formy znęcania się.

PROBLEMY DOTYCZĄCE PRACY:

AWANS ZAWODOWY: dla wielu ludzi awans zawodowy zajmuje drugie miejsce po pracy i utrzymaniu się na stanowisku. Rzadko zdarza się idealna sytuacja, w której bylibyśmy pewni swego zatrudnienia i awansu. Częściej brak pewności utrzymania posady, a nasz niepokój budzą plotki o bliskich zwolnieniach i systematyczne kontrole jakości pracy. Niechciana emerytura i nie spełnione ambicje, szczególnie, jeśli stanowiska obsadzono młodymi ludźmi, to źródło frustracji, napięcia i stresu.

NIEPEWNOŚĆ: większość ludzi przystępując do nowej pracy godzi się na pewne napięcia w nadziei na awans, po zdobyciu doświadczenia i osiągnięciu na swoim stanowisku dobrych wyników w pracy. Gdy tacy ludzie wkraczają jednak w tak zwany wiek średni, ich kariera przestaje się gwałtownie rozwijać, coraz mniej mają okazji „wykazać się”, trudniej im opanować korzystanie z nowej techniki, a entuzjazm wygasa, gdy nie wytrzymują konkurencji z młodszymi, tryskającymi energią kolegami. Nikt nie jest dziś pewny swojej pracy, żaden zawód nie gwarantuje zatrudnienia aż do emerytury.

PROBLEMY DOTYCZĄCE PRACY:

OCENIANIE: dla wielu ludzi świadomość, że jesteśmy w pracy oceniani bywa niepokojąca i zagrażająca. Natomiast osoby, które dokonują oceny wiedzą, że mają bezpośredni wpływ na byt materialny i poczucie własnej wartości osoby ocenianej, a jeśli ktoś zakwestionuje ich opinię, będą musieli odpowiadać za pomówienie.

AWANS I DEGRADACJA: degradacja jest bez wątpienia stresująca, ale zdarza się, że nawet awans nie sprawia nam radości. Niektórym ludziom wystarcza do szczęścia utrzymanie pełnionej dotąd funkcji.

Otrzymują awans, choć wcale go nie pragną lub nie potrafią wziąć na siebie większych obowiązków.

PROBLEMY DOTYCZĄCE PRACY:

   

MOTYWACJA PRACOWNIKÓW: pracownicy chcą brać udział w życiu firmy i czuć się doceniani. Jeżeli tak się nie dzieje popadają w depresję i apatię. Niektórzy częściej nadużywają alkoholu i innych używek, aby uciec myślami od bezsensownej harówki. Natomiast tam gdzie zachęca się personel do udziału w podejmowaniu decyzji, czy dopuszcza się do pewnego udziału w zyskach, chętnie przyczyniają się do powodzenia firmy wykształca się poczucie przynależności i zaangażowania, polepszają się też kontakty i porozumienie wśród pracowników instytucji.

NIESPRECYZOWANE WYMAGANIA FIRMY: praca i życie w firmie jest o wiele mniej stresujące, jeśli wiemy, czego się od nas oczekuje i mamy precyzyjnie określone nasze obowiązki. Wszelki niepewności trwające dłuższy czas wywołują stres, spadek motywacji i pewne zniecierpliwienie, którego efektem jest poszukiwanie nowej pracy.

PROBLEMY DOTYCZĄCE PRACY:

SPRZECZNE OBOWIĄZKI: na niektórych stanowiskach trzeba podejmować decyzje, które są źle przyjmowane przez zatrudnionych, lub też czynić to, co niekoniecznie jest związane z obowiązkami. To powoduje przykre uczucie sprzeczności.

 

CIĘŻAR ODPOWIEDZIALNOŚCI: bardzo odpowiedzialnym zadaniem, niezależnie od typu pracy, jest nadzorowanie innych ludzi. Jest to bardziej stresujące, niż odpowiedzialność za dobra materialne np. budynek, sprzęt czy budżet. Pracownikom źle się pracuje w obliczu ciągłej groźby zwolnień, w okresie cięć oszczędnościowych. Natomiast przełożeni muszą umieć balansować pomiędzy minimalizacją kosztów i jak najlepszym kierowaniem pracą podwładnych.

PROBLEMY DOTYCZĄCE PRACY:

STOSUNKI W MIEJSCU PRACY: czujemy się mniej zestresowani, jeśli w pełni wyjaśniono nam nasze zadania, a wszelkie możliwe ryzyko naszej pracy jest nam znane od samego początku. Kierownictwo powinno tworzyć atmosferę wzajemnej tolerancji, a nie konfrontacji. Stałe dokształcanie, rotacja stanowisk, wspólna praca nad konkretnymi problemami i umiejętność dostosowania-tworzy zgrany zespół pracowników.

Symptomy towarzyszące przeżywaniu stresu:
FIZJOLOGICZNE:

• Częste przeziębienia lub inne infekcje,

• palpitacje serca,

• kłopoty z oddychaniem,

• ucisk lub bóle w klatce piersiowej,

• osłabienie,

• bezsenność,

• bladość, skłonność do omdlenia,

• migreny,

• bóle niewiadomego pochodzenia,

• ciśnieniowe bóle głowy,

• bóle w krzyżu,

• niestrawności, biegunki, zaparcia,

• choroby skóry lub alergie,

• astma,

• wzmożone pocenie się i lepkość rąk,

• zaburzenia w miesiączkowaniu,

• szybka utrata wagi,

• pleśniawki lub zapalenie pęcherza moczowego

• zimne dłonie i stopy.

Symptomy towarzyszące przeżywaniu stresu:
PSYCHOLOGICZNE:

• gniew, złość, rozdrażnienie, nerwowość,

• lęk, obawa,

• wstyd, zakłopotanie,

• depresja,

• złe samopoczucie,

• poczucie winy,

• zazdrość, zawiść,

• huśtawka nastrojów,

• obniżona samoocena,

• poczucie braku kontroli,

• uczucie beznadziejności,

• myśli samobójcze,

• myśli paranoidalne,

• niezdolność do koncentracji,

• natrętne myśli lub wyobrażenia,

• ucieczka myśli,

• wzmożone fantazjowanie.

Symptomy towarzyszące przeżywaniu stresu:
BEHAWIORALNE:

• zachowanie bierne lub agresywne,

• skłonność do irytacji,

• trudności z mówieniem,

• drżenie, tiki nerwowe,

• wysoki i nerwowy śmiech,

• zgrzytanie zębami,

• nadmierny pociąg do alkoholu,

• zwiększone spożycie kofeiny, jedzenia dla zabicia czasu,

• zakłócony rytm snu (np. budzenie się bardzo wcześnie),

• zamykanie się w sobie lub popadanie w przygnębienie,

• zaciskanie pięści, uderzanie pięścią (np. w stół),

• zachowania kompulsywne lub impulsywne,

• rytuały „sprawdzania”,

• zła gospodarka czasem,

• obniżona jakość pracy,

• zwiększona absencja w pracy,

• szybkie jedzenie/chodzenie,

• zwiększona podatność na uleganie wypadkom,

• zmiana stosunku do seksu.

Nasilenie stresu można zmierzyć korzystając ze skali dr Richarda Rahe'a. Obliczył on natężenie stresu wywołanego przez ważne wydarzenia życiowe i przyporządkował każdemu z nich wartość liczbową.
Ocenia się, że osoby, których wynik wynosi ponad 30 punktów, ponoszą ryzyko zapadnięcia na poważną chorobę w ciągu najbliższych dwóch lat.

Stresor

Śmierć współmałżonka/dziecka

Rozwód

Separacja małżeńska

Odsiadka w więzieniu

Śmierć członka bliskiej rodziny

Ślub

Utrata pracy

Odejście na emeryturę

Ciąża

Kłopoty w życiu seksualnym

Zmiana sytuacji zawodowej

Zamiana sytuacji finansowej

Całkowita zmiana charakteru pracy

Zmiana zakresu obowiązków zawodowych

Problemy z teściami

Wielki sukces osobisty

Początek lub koniec nauki w szkole

Kłopoty z szefem

Zmiana w godzinach lub warunkach pracy

Zmiana szkoły lub studiów

Wakacje

Drobne przekroczenia prawa

KOSZTY STRESU W PRACY:

Pracownik podlegający stresowi:

• nie jest w stanie pracować efektywnie i wydajnie

• popełnia niezamierzone pomyłki i błędy

• ulega częstszym wypadkom przy pracy

• jest niechętny nowościom i zmianom w pracy

• wypala się - traci zainteresowanie pracą

• wchodzi w konflikt z przełożonymi, nie wykonuje ich poleceń

• omija zasady bezpieczeństwa

• jest niechętny wszelkim zmianom i nowatorskim rozwiązaniom

• bierze częste zwolnienia lekarskie, często korzysta

z porad lekarzy

• odchodzi z pracy (częsta rotacja kadr)

• zapada na ciężkie przewlekłe choroby wymagające kosztownych oddziaływań

STRES W PRACY PRZYCZYNĄ CHORÓB

Praca jest miejscem, gdzie w szczególny sposób jesteśmy narażeni na stres.

Rosnące wymagania pracodawców i ciągła rywalizacja wywołują napięcie emocjonalne, które nie jest obojętne dla zdrowia. Istnieje wiele doniesień wskazujących, że ludzie pracujący w warunkach znacznego obciążenia psychicznego cierpią na bóle kostno-stawowe i łatwiej zapadają na niektóre schorzenia, w tym choroby układu krążenia, pokarmowego i nerwowego.

Oznaki stresu

1. pobudzenie emocjonalne

2. wzrost ciśnienia krwi

3. przyspieszenie akcji serca

4. przyspieszenie oddechów

5. suchość w ustach

6. "gęsia skórka"

7. oprócz tego - wzrost poziomu cukru we krwi

Stres najczęściej może powodować:

• choroby serca,

• chorobę niedokrwienną ,

• zawał,

• zaburzenia rytmu serca,

• nadciśnienie tętnicze,

• chorobą wrzodową żołądka i dwunastnicy,

• nerwice ,

• bezsenność,

• zwiększoną zachorowalność na choroby zakaźne przez obniżenie odporności organizmu.

• zaburzenia miesiączkowania u kobiet i zaburzenia potencji u mężczyzn

• długotrwały stres prowadzi do załamania ( infekcje wirusowe, angina)

• astma i alergie

• zaburzenia odżywiania ( brak łaknienia lub zajadanie stresu )

• nadwaga

• nadużywanie alkoholu

• nikotyny

• narkotyków

• depresje

Kto i czym się stresuje w pracy?

• 55% ankietowanych skarży się na przemęczenie spowodowane nadmiarem obowiązków

• 43% ankietowanych cierpi również z powodu niekomfortowych warunków pracy np..uciążliwego hałasu

• 25% stres jest wywołany koniecznością zostawania w pracy po godzinach

Opinie Polaków o pracy:

Pozytywe

- ponad 80% respondentów deklaruje, że ma

jasno określone obowiązki i dobrze sobie radzi

z trudnościami w pracy

- 56% Polaków czuje się docenianych w pracy

- 59% robi to, co lubi

- 55% przyznaje, że w czasie wolnym nie myśli

o pracy

Opinie Polaków o pracy:

Negatywne

- 49% badanych Polaków traktuje pracę po

godzinach i w weekendy jako naturalny stan;

- 41% deklaruje, że zły dzień ma swoje

odzwierciedlenie w ich życiu prywatnym,

- 29% ankietowanych przyznaje, że znajomi

zarzucają im brak czasu na spotkania

towarzyskie

-15% badanych przyznało, że obawia się

powiększyć rodzinę ze względu na pracę.

Geografia stresu

Najczęściej z powodu stresu w pracy cierpią mieszkańcy centralnej i zachodniej części Polski. Natomiast najmniej stresującą pracę mają mieszkańcy na wschodzie i południu Polski. Najwyższy procent zestresowanych pracą Polaków mieszka w Warszawie. Stolica skupia aż 94% zestresowanych pracowników!

Opinie Polaków o objawach stresu:

najczęstszymi dolegliwościami związanymi

z wykonywaną pracą są :

• zmęczenie 69%,

• bóle pleców 42% (najbardziej charakterystyczna dolegliwość dla osób po 50. roku życia)

• bóle głowy 40% (wskazywane głównie przez kobiety, osoby w wieku 25- 39 lat, pracujące w biurach i na kierowniczych stanowiskach

• kłopoty z zasypianiem ma 22% polskiego społeczeństwa

• bóle żołądka aż 17%.

• kłopoty z sercem deklaruje 8% Polaków, głównie osoby starsze (po 50. r.ż.) i pracujące jednocześnie w kilku miejscach.

Opinie Polaków

• Polacy wzięli udział w sondzie: Gdybym mógł/mogła zmienić jeden element w pracy, byłoby to.... Wyniki sondy ilustruje wykres:

Najczęściej wskazywanymi źródłami stresu są :

• praca w hałasie - 92 pracodawców

• możliwość utarty pracy - 90 pracodawców

• odpowiedzialność za zdrowie, życie, przyszłość innych ludzi - 79 pracodawców

• konieczność ciągłego skupienia uwagi, zachowania czujności - 77 pracodawców

• praca pod presją czasu - 77 pracodawców

• konieczność kontaktu z „niezadowolonymi klientami” - 76 pracodawców

• ciągła dyspozycyjność - 73 pracodawców

• konflikty , sprzeczki w pracy - 73 pracodawców

• przemoc fizyczna, groźby, zastraszanie pracownika - 67 pracodawców

• konieczność ciągłego dokształcania się pracownika - 20 pracodawców

• praca w wilgoci - 18 pracodawców

• samozatrudnianie się pracownika - 13 pracodawców

• sztywne, niezmienne godziny pracy - 13 pracodawców

• liberalny styl zarządzania („pracownikom wszystko wolno”) - 9

pracodawców

• praca zautomatyzowana - 8 pracodawców

Skutki,jakie dla pracowników może powodowa przedłużająca się praca w niekorzystnych warunkach pracy.

• błędy, pomyłki w czasie pracy - 98 pracodawców

• uczucia lęku, niepokoju w pracy - 91 pracodawców

• nerwica - 85 pracodawców

• utrata motywacji, niechęć do pracy - 85 pracodawców

• uczucia irytacji, złości, gniewu w pracy - 81 pracodawców

• choroby infekcyjne, wirusowe (grypy, przeziębienia) - 20 pracodawców

• alergie, uczulenia - 16 pracodawców

Spośród 10 skutków nadmiernego stresu PRACODAWCY wymieniali najczęściej:

• błędy, pomyłki pracowników - 129 pracodawców

• spadek efektywności, wydajności pracy - 119 pracodawców

• odejścia wyszkolonych pracowników - 90 pracodawcó

• brak motywacji i zaangażowania pracowników w pracę - 85 pracodawców

• wzrost liczby dni zwolnień chorobowych - 84 pracodawców

• wypadki przy pracy - 77 pracodawców

• niechęć do nowych zadań, nowych sposobów pracy - 75 pracodawców

• skargi pracowników - 54 pracodawców

• omijanie przepisów, instrukcji przez pracowników - 50 pracodawców

• niewykonywanie poleceń przełożonych - 36 pracodawców

SPOSOBY WYKORZYSTANIA STRESU

- ignoruj lub zmniejszaj istniejące zagrożenia. Do tego celu konieczne jest utrzymanie równowagi wewnętrznej. Dlatego też trzeba przyjrzeć się sytuacji pod innym kątem. Czy możliwe jest zaakceptowanie zaistniałej sytuacji? A może ma ona jakieś ukryte dobre strony?

• usuń poza nawias trudną, stresogenną sytuację poprzez uświadomienie sobie, że przyczyny stresu nie będą trwały wiecznie. Pomocne jest także uruchomienie racjonalnego myślenia, które pozwala na kontrolę sytuacji poprzez jej logiczne wytłumaczenie i jest ono skuteczne nawet w tych przypadkach, gdy nie mamy wpływu na przebieg wydarzeń.

• odwrócenie uwagi i skierowanie jej na coś innego, wówczas, gdy zaczynają pojawiać się nękające myśli. W momencie, gdy uda się nam wyrwać z tego błędnego koła, zaczyna pojawiać się odprężenie.

• najprostszą formą jest wysiłek fizyczny.

Jak polubić stres?

• Przede wszystkim pogódź się z tym, że stres jest

nieuchronnym elementem Twojego życia.

• Staraj się podejść do niepowodzeń w sposób filozoficzny i oceń je jako przejściowy brak powodzenia.

• Zachowaj dystans wobec tego, co ci się przytrafia. Po czasie, z odległości, przykre wydarzenia staną się mało aktualne.

• Nie tłum własnych emocji, płacz i śmiej się

• Stres utrzymuje Cię w gotowości.

• Przeżywanie zdarzeń, które odbierasz jako stresujące może mieć pozytywny wpływ na Twój ogólny rozwój, na wzmacnianie wysokiej samooceny oraz nabywanie umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach.

• Rozmawiaj na temat swoich problemów np.z przyjaciółmi

• Drobne problemy rozwiązuj na bieżąco

• Wysypiaj się

• Szukaj przyczyn swojego zachowania w obecnej sytuacji , a nie upatruj jakiegoś defektu w samym sobie

• Unikaj pesymistów

• Nie mów nigdy złych rzeczy o sobie (szczególnie,że jestem „brzydka” , „głupia” itp.)

• Stwórz sobie długoterminowe cele w życiu

CZYM JEST PRACOHOLIZM ?

• Jest stanem uzależnienia od wykonywanej pracy, powodując zaburzenie równowagi między istotnymi elementami życia.

• Ludzie uzależnieni mają dystans do otaczającego świata, rodziny, przyjaciół.

• Tracą zdolność oddielania spraw osobistych od życia zawodowego.

KIM SA PRACOHOLICY ?

• Pracoholikami są zwykle osoby pilne, perfekcyjne, ale i niepewne siebie, nieśmiałe, niedowartościowane, bojące się otoczenia.

• Często są to osoby ambitne, lubiące rywalizować i wygrywać, które wysoko stawiają sobie poprzeczkę, za wszelką cenę dążą do osiągniecia sukcesu i prestiżu społecznego.

• Niejednokrotnie podchodzą z obawą do własnego talentu, spontaniczności czy fantazji.

SKĄD SIĘ BIORA PRACOHOLICY ?

W sidła nałogu popadają najczęściej osoby ambitne, lubiące rywalizować i wygrywać, które wysoko stawiają sobie poprzeczkę, za wszelką cenę dążą do osiągnięcia sukcesu i prestiżu społecznego.

Nieraz uzależnienie od pracy przybiera formę ucieczki przed otaczającą rzeczywistością, pozwala zapomnieć o problemach życia codziennego, z którymi człowiek nie może, bądź nie chce sobie poradzić.

Praca przysłania myśli o kryzysie w życiu uczuciowym, porażce, poczuciu osamotnienia.

Ludzie traktujący pracę jako odskocznię są zwykle nieśmiali, niedowartościowani, a poprzez sukcesy w pracy starają się zrekompensować inne dziedziny życia, w których nie czują się spełnieni.

JAK ROZPONASZ PRACOHOLIKA …

fizyczne oznaki pracoholizmu

bóle głowy tiki nerwowe

zawroty głowy zmęczenie

niestrawność płytki oddech

zmiany w zachowaniu

wybuchy nastrojów roztargnienie

niepokój

łatwość irytowania się bezsenność

znudzenie i wahania nastrojów - od euforii po depresję

problemy z koncentracją niemożność zrelaksowania się

Pracoholik to perfekcjonista, uważa że nikt nie jest w staniego zastąpić, bo tylko on potrafi wykonać określone zadania we właściwy sposób, nie potrzbuje od nikogo pomocy.

Praca pochania go to tego stopnia, że zapomina o innych bardzo banalnych czynnościach np: zrobieniu zakupów czy zjedzeniu posiku.

Zapomina o ważnych uroczystościach rodzinnych, imieninach, urodzinach.

Często zabiera materiały do domu i zamiast spędzać czas z rodziną, nadrabia zaległości zawodowe.

W dniach wolnych od pracy lub podczas urlopu nie potrafi zapomniec o pracy, zrelaksować się, odpocząć.

Weekendy ciągną się w nieskonczoność, wakacje to już prawdziwa męczarnia.

•Pojęcie wypalenia zawodowego, w świadomości społecznej obecne jest już przeszło 30 lat, jednak dopiero w ostatnich latach nabrało rozgłosu i zaczęło być postrzegane jako poważny problem społeczny

•

•Najczęściej obserwowany jest u ludzi młodych, aktywnych, pełnych marzeń i pomysłów, lecz pędzących zbyt szybko po szczeblach kariery oraz u poważnych biznesmenów, którzy zatracili się w pracy zawodowej.

•Wypalenia zawodowe objawia się chronicznym, nieprzemijającym nawet po odpoczynku zmęczeniem wyczerpaniem emocjonalnym,pogorszeniem samopoczucia i funkcjonowania fizycznego, uczuciem niepowodzenia i rozczarowania co do efektów działania zawodowego.

•

Fazy wypalenia zawodowego

FAZA PIERWSZA

• nadmierne i dłu

• gie poczucie przeciążenia pracą

w efekcie - permanentne

zmęczenie, irytacja, wyczerpanie

emocjonalne - obniżenie skuteczności,

jako skutek

Fazy wypalenia zawodowego

FAZA DRUGA

• negatywne, zdehumanizowane

zachowania wobec klientów i

współpracowników - cynizm, apatia,

sztywność działania - emocjonalne

dystansowanie się wobec problemów

zawodowych - w efekcie dalszy spadek

skuteczności

Fazy wypalenia zawodowego

FAZA TRZECIA

• trwałe zmiany w postawach i motywacji - emocjonalne i psychofizyczne

wyczerpanie, depersonalizacja,poczucie bezsensu wykonywanej pracy -

rezygnacja.

Symptomy wypalenia są jednoczenie

przyczyną i skutkiem - błędne koło

CZTERY TYPY OBJAWÓW
WYPALENIA ZAWODOWEGO

• I. Fizyczne
  

• II. Emocjonalne i behawioralne
  

• III. Rodzinne i społeczne
  

• IV. Związane z pracą

I. Fizyczne

• dominujące poczucie zmęczenia,

• zaniedbywanie aktywności fizycznej,

• zakłócenia snu,

• utrata wagi i zaburzenia apetytu,

• obniżenie potrzeb seksualnych,

• nadużywanie alkoholu, leków, palenie tytoniu,

• częste choroby bez rozpoznawalnych przyczyn

II Emocjonalne
i behawioralne

• trudności w relaksowaniu się,

• utrzymujące się poczucie znużenia,

• obniżony nastrój,

• stała obecność negatywnych postaw i myśli,

• długotrwałe resentymenty lub urazy wobec innych ludzi,

• regularnie występujące poczucie osamotnienia lub izolacji,

• nawracające lęki,

• poczucie pustki i brak celów.

III Rodzinne i społeczne

• obniżenie zainteresowania członkami rodziny,

• łatwiejsze wpadanie w irytację lub złość na członków rodziny,

• spędzanie większej ilości czasu poza domem,

• opór przed wspólnym wypoczynkiem,

• nadmierne oglądanie telewizji jako sposób ucieczki od problemów.

IV Związane z pracą

• utrata zapału,

• poczucie, że wciąż brakuje na coś czasu,

• obawy i opór przed codziennym wyjściem do pracy,

• rosnące poczucie niekompetencji,

• narastające niezadowolenie z pracy,

• utrzymująca się złość i pielęgnowanie urazów do przełożonych, kolegów i współpracowników,

• potrzeba częstego patrzenia na zegarek,

• trudności w wyrażaniu opinii,

• schematyczne traktowanie swoich podopiecznych

PRZYCZYNY WYPALENIA ZAWODOWEGO

Wypalenie zawodowe może być skutkiem przepracowania, długotrwałego stresu w środowisku pracy lub zbyt wygórowanych oczekiwań stawianych jednostce przez otoczenie.

Duży wpływ na pojawienie się tego problemu ma charakter i psychika osoby, bowiem wiele zależy m.in. od: odporności na stres, temperamentu, systemu wartości, samooceny oraz od postawy wobec pracy i obowiązków

Problem ten dotyka najczęściej osoby ambitne, pracujące na samodzielnych, odpowiedzialnych stanowiskach, na co dzień żyjący w stresie i stawiający sobie zbyt wysoko poprzeczkę

Źródła wypalenia

Lokalizowane są zazwyczaj w trzech płaszczyznach:

• indywidualnej

• interpersonalnej

• organizacyjnej

I Czynniki indywidualne

• niska samoocena,

• niepewność

• defensywność

• zależność

• bierność

• poczucie kontroli zewnętrznej,

• nieracjonalne przekonania o roli zawodowej

• niskie poczucie skuteczności zaradczej

• unikanie sytuacji trudnych

II Czynniki interpersonalne

kontakty z przełożonymi i współpracownikami.

• konflikty interpersonalne

• rywalizacja

• brak wzajemnego zaufania

• zaburzona komunikacja

• przemoc psychiczna

• agresja werbalna

• mobbing

III Czynniki organizacyjne

• stresory związane z rolą zawodową:

• stresory związane ze środowiskiem fizycznym

• stresory związane ze sposobem wykonywania pracy

• stresory związane z funkcjonowaniem pracownika
  jako członka organizacji

• stresory związane z rozwojem zawodowym

• stresory związane z jednoczesnym
  funkcjonowaniem w organizacji i poza nią

Zawody szczególnie zagrożone wypaleniem:

• lekarze

• pielęgniarki

• pracownicy społeczni

• policjanci

• nauczyciele

• psycholodzy, pedagodzy

• księża

• przedstawiciele handlowi

Wspólne cechy tych zawodów:

• bezpośrednia praca z ludźmi

• niesienie pomocy innym

• wysokie koszty psychologiczne

• wymóg wysokiego zaangażowania

• niskie wynagrodzenie

• niekorzystne warunki pracy

• wysokie wymagania wobec osób wykonujących te zawody (profesjonalizm, ciągłe doskonalenie)

• praca misją społeczną - walka o coś, chęć zmiany świata

KTO JEST NARAZONY NA WYPALENIE ZAWODOWE ?

Z problemem tym najczęściej borykają się osoby, które w codziennej pracy mają bezpośredni kontakt z ludźmi, ich praca polega na niesieniu pomocy innym lub zajmują odpowiedzialne stanowiska kierownicze

Zawody wymagające życia na pełnych obrotach, często kosztem zdrowia czy rodziny, dużej aktywności

i kreatywności

Każdy jednak może stracić poczucie sensu swojej pracy, niezależnie od wykonywanego zawodu.

SYNDROMY WYPALENIA ZAWODOWEGO

- problemy z koncentracją, problemy z podjęciem decyzji

- brak kontroli nad emocjami - niecierpliwość, wybuchy gniewu i irytacji

- wyczerpanie fizyczne - przewlekłe zmęczenie bez przyczyny, brak aktywności

- bóle głowy, mięsni

• osłabienie organizmu, częste infekcje

• brak apetytu, nagły spadek wagi

- utrata entuzjazmu - schematyczne podchodzenie do problemów i zadań, brak własnej inwencji

- problemy z zasypianiem, bezsenność

• świadome izolowanie się od otoczenia, unikanie bezpośrednich kontaktów z ludźmi

- wyniszczenie organizmu

- przewlekła depresja

DZIAŁANIA PROFILAKTYCZNE

Profilaktyka wypalenia

• Wczesne rozpoznawanie objawów przeciążenia stresem

• Poznawanie siebie, własnych zasobów i ograniczeń

• Określenie skutecznych i nieskutecznych sposobów

radzenia sobie z problemem i emocjami

• Lepsze zrozumienie zachowania innych

• Podnoszenie własnych kwalifikacji

• Rozwijanie własnych kompetencji interpersonalnych

• Empatia, asertywność, umiejętność rozwiązywania

konfliktów i negocjacji

• „zespół wsparcia społecznego - nie mylić z „grupą narzekania”!)

• Harmonia w stylu życia

• Czas na odpoczynek, własne przyjemności, bliskie

więzi, kontakty towarzyskie, źródła przyjemności

---