Technik farmaceutyczny

Kod klasyfikacji: 322601

Rozdział klasyfikacji: Ochrona zdrowia

Klasa klasyfikacji: Pomocniczy personel medyczny

Zadania i czynności

Podstawowym zadaniem technika farmaceutycznego jest wykonywanie i sprzedaż leków.

Technik farmaceutyczny w aptece wykonuje leki w małych ilościach, według przepisu lekarza na recepcie, i w dużych ilościach - w produkcji przemysłowej w zakładach farmaceutycznych, w laboratoriach galenowych.

W aptece i w punktach aptecznych technik sprzedaje leki w małych ilościach (głównie na receptę). Może też być zatrudniony przy sprzedaży leków w hurtowniach oraz w sklepach zielarsko-drogeryjnych.

Większość techników farmaceutycznych znajduje zatrudnienie w aptekach otwartych (ogólnodostępnych). W tej pracy ich główne zadania to:

wykonywanie leków przepisanych na indywidualnej recepcie przez lekarza

sprzedaż leków gotowych i innych artykułów znajdujących się w sprzedaży w aptece.

Czynności te są najczęściej wykonywane naprzemiennie, aby żadna z osób pracujących w aptece nie traciła wprawy w wykonywaniu ich obu. System zmian ustala kierownik lub właściciel apteki.

Praca technika farmaceutycznego w aptece jest podobna do pracy magistra farmacji, z wyłączeniem wykonywania i wydawania leków bardzo silnie działających (trucizn) i narkotyków. Technik nie może więc pracować samodzielnie. Zawsze musi z nim być na tej samej zmianie magister farmacji, który te czynności wykona i może służyć radą.

Technik farmaceutyczny wykonuje leki recepturowe w izbie recepturowej apteki, tzn. w pomieszczeniu, w którym znajdują się surowce potrzebne do ich wytwarzania. Surowce (składniki) do leków odważane są za pomocą wag aptecznych. Do odmierzania, rozpuszczania, rozdrabniania oraz mieszania poszczególnych składników technik używa różnych naczyń laboratoryjnych: szklanych i porcelanowych. Niekiedy używa prostych urządzeń, np. maszynki do wyciskania czopków.

W przemyśle (np. w Zakładach Farmaceutycznych „Polfa” lub w „Herbapolu”, w laboratoriach i w zakładach galenowych) technik farmaceutyczny ma okazję spożytkować wiedzę zdobytą w szkole w zakresie przemysłowej technologii wytwarzania leków. W przemyśle leki są produkowane w dużych ilościach i w niewielkim asortymencie. W swojej pracy technik posługuje się urządzeniami produkcyjnymi i kontrolnymi, od prostych po skomputeryzowane automaty. Zakres jego czynności w przemyśle może być bardzo szeroki. Zależy to głównie od działu, w którym jest zatrudniony, od stanowiska pracy i od wyposażenia technicznego na tym stanowisku. Nauka obsługi urządzeń technicznych używanych w produkcji odbywa się na stanowisku pracy. Tutaj również technik farmaceutyczny, dzięki pomocy doświadczonych pracowników, poznaje procedury produkcyjne.

Dość często technicy farmaceutyczni są zatrudniani w przyzakładowych laboratoriach kontroli leku. Wówczas ich czynności są związane z prowadzeniem analizy chemicznej leku albo kontroli bakteriologicznej.

W laboratorium analizy chemicznej leku przeprowadza się analizę jakościową i ilościową dla poszczególnych składników w gotowym już produkcie handlowym.

W laboratorium bakteriologicznym technik prowadzi kontrolę obecności bakterii w surowcu do produkcji leków, obecności drobnoustrojów w pomieszczeniach i na urządzeniach produkcyjnych oraz na dłoniach pracowników zatrudnionych przy produkcji leków itp.

Może być zatrudniony w pracowni, w której sprawdza się skuteczność leku, np. w przypadku produkcji antybiotyków bada się skuteczność działania bakteriobójczego wyprodukowanego antybiotyku w odniesieniu do międzynarodowego wzorca.

Środowisko pracy

materialne środowisko pracy

Środowisko materialne zależy głównie od miejsca zatrudnienia technika farmaceutycznego. Najkorzystniejsze warunki mają zatrudnieni w aptekach, ponieważ tam praktycznie nie występują czynniki szkodliwe dla zdrowia. Jedynie zagrożenie mikrobiologiczne, jakie niesie kontakt z osobami chorymi, może stanowić pewien problem dla personelu (zwłaszcza, jeśli nie zachowa dostatecznej troski o higienę). Pracownicy aptek najczęściej uskarżają się na dolegliwości, które są związane z pozycją stojącą podczas pracy. Wiele osób narzeka na bóle kręgosłupa, płaskostopie i na żylaki kończyn.

W warunkach przemysłowych środowisko materialne zależy głównie od działu produkcji i wyposażenia w urządzenia produkcyjne oraz od rodzaju produkowanych leków. W starszych typach zakładów, w których produkcja odbywa się na przestarzałych urządzeniach, warunki materialne pracy mogą być gorsze. Na niektórych wydziałach produkcyjnych może występować zapylenie, wysoka temperatura otoczenia, wibracje pochodzące od pracujących maszyn, czy szkodliwe gazy. Również na wydziałach produkcji leków jałowych często występuje niekorzystny mikroklimat i uciążliwość związana z koniecznością noszenia specjalnego ubrania ochronnego.

warunki społeczne

W aptece technik pracuje w małym zespole ludzi. Czynności wykonuje samodzielnie, aczkolwiek pod nadzorem magistra farmacji. Jeśli technik farmaceutyczny pracuje przy okienku, wydając leki, to ma intensywny kontakt z osobami kupującymi. Kontakt ten polega głównie na odpowiadaniu na pytania klientów, wyjaśnianiu, doradzaniu w sprawie zakupu środków medycznych, higienicznych i kosmetycznych.

W przemyśle dominuje praca zespołowa. Jest to współpraca w małych lub w dużych zespołach ludzi.

warunki organizacyjne

Technik zatrudniony w aptece pracuje 7 godzin dziennie. W aptekach ogólnodostępnych (oprócz aptek całodobowych) i w punktach aptecznych praca jest dwuzmianowa (rano i po południu), a w aptekach szpitalnych praca jest jednozmianowa (najczęściej od 8oo do 15oo). W przemyśle i w laboratoriach galenowych oraz w hurtowniach praca trwa 8 godzin i może być jedno- lub wielozmianowa, w zależności od zakładu pracy.

Wymagania psychologiczne

Zawód technika farmaceutycznego wiąże się z dużą odpowiedzialnością. Od dokładności jego pracy może zależeć zdrowie, a nawet życie ludzi. Dlatego osoby pracujące w tym zawodzie muszą być bardzo sprawne intelektualnie i psychicznie.

Do wykonywania zawodu potrzebne są pewne predyspozycje i umiejętności. Niektóre cechy psychiczne są konieczne, a inne ułatwiają pracę. Na przykład praca przy produkcji leków wymaga umiejętności ogromnego skupienia się na wykonywanym zadaniu. Wymaga dobrej koordynacji wzrokowo-ruchowej, niezbędnej np. podczas precyzyjnego odważania bardzo małych ilości substancji chemicznych.

Potrzebna jest dobra pamięć, ponieważ technik farmaceutyczny musi pamiętać nazwy leków, ich postaci, dawki, działanie, a także często zmieniające się ceny. Takie cechy jak dokładność i dobra pamięć konieczne są w każdym działaniu technika farmaceutycznego, zarówno podczas wykonywania leków, jak i przy sprzedaży gotowych specyfików. W zasadzie przysłowiowa „aptekarska” dokładność wymagana jest na każdym etapie - od sprawdzania recepty, przepisywania składu na etykietkę, odważania surowca, wykonywania leku według ustalonych zasad, aż po zapakowanie go we właściwe naczynie i wydanie choremu.

Kontakt z osobą chorą wymaga od personelu apteki cierpliwości i zrozumienia, zwłaszcza w przypadku osób starszych. Potrzebna jest odporność emocjonalna, takt i samokontrola.

Przydatna jest podzielność uwagi, umiejętność szybkiego liczenia (zwłaszcza pod presją czasu). W wielu aptekach praca technika farmaceutycznego związana jest z odpowiedzialnością finansową (tam gdzie nie zatrudnia się kasjerek).

Technik farmaceutyczny powinien być ciągle otwarty na samokształcenie, ponieważ na rynek nieustannie są wprowadzane nowe leki i środki medyczne. Kandydaci do zawodu technika farmaceutycznego powinni wykazywać zainteresowanie naukami medycznymi, biologią, chemią, obsługą komputera. Niedługo we wszystkich aptekach technicy będą zobowiązani do korzystania z komputerów i specjalistycznego programu aptecznego.

Wymagania fizyczne i zdrowotne

Praca technika farmaceutycznego w aptece pod względem wydatku energetycznego zaliczana jest do lekkich. Ale są dni, gdy wysiłek fizyczny jest większy, np. podczas przyjmowania towaru z hurtowni. Wówczas konieczne jest przenoszenie paczek i umieszczanie leków na właściwych półkach w magazynie.

Praca technika farmaceutycznego w przemyśle pod względem wysiłku fizycznego mieści się w zakresie od prac bardzo lekkich do średnio ciężkich. Zależy to głównie od miejsca zatrudnienia i wyposażenia stanowiska pracy w urządzenia techniczne.

Od technika farmaceutycznego pracującego w aptece nie wymaga się tężyzny fizycznej, jednak intelektualnie musi być w pełni sprawny. Na tym stanowisku nie może być zatrudniona osoba chora psychicznie (np. na schizofrenię), z zaburzeniami świadomości i równowagi. Nie mogą też być zatrudnione osoby uzależnione od narkotyków i alkoholu.

Zawód ten stwarza wiele możliwości kontaktu z substancjami drażniącymi, uczulającymi, dlatego nie powinny go podejmować osoby ze skłonnością do alergii.

Technik farmaceutyczny zatrudniony w aptece, przy produkcji przemysłowej, w laboratorium galenowym, w laboratorium kontrolnym powinien mieć sprawny wzrok w zakresie ostrości widzenia i rozróżniania barw. Cechy te są niezbędne podczas oceny surowca, do precyzyjnego wykonania leku i podczas badania kontrolnego leków. Ponadto ważne są takie sprawności, jak dobre powonienie oraz zręczność rąk. Przeciwwskazaniem do zatrudnienia w aptece są wady wymowy i słuchu, które utrudniają kontakt z klientem.

Osoby niepełnosprawne, ze względu na charakter pracy technika farmaceutycznego, nie są kierowane do nauki tego zawodu, nie mogą więc zdobyć uprawnień do jego wykonywania. Natomiast, jeśli ktoś, kto posiada już dyplom technika, stanie się niepełnosprawny w zakresie kończyn dolnych, teoretycznie może być zatrudniony na niektórych stanowiskach pracy, na przykład w biurach handlowych przedsiębiorstw farmaceutycznych, w hurtowniach - przy wprowadzaniu danych do komputera itp., pod warunkiem stworzenia odpowiednich dróg dojazdowych dla wózków inwalidzkich.

Warunki podjęcia pracy w zawodzie

Aby podjąć pracę w zawodzie technika farmaceutycznego, należy zdobyć dyplom. W tym celu należy skończyć dwuletnie policealne studium medyczne kształcące techników farmaceutycznych i zdać egzamin dyplomowy przed komisją powołaną przez dyrekcję szkoły. Jest to jedyna droga dojścia do zawodu. Kontynuacją nauki zawodu jest dwuletni staż pracy w miejscu zatrudnienia.

Warunkiem przyjęcia do policealnego studium medycznego jest świadectwo ukończenia liceum ogólnokształcącego, zdanie egzaminu wstępnego z biologii oraz świadectwo zdrowia, wydawane przez lekarza na podstawie badań lekarskich i karty zdrowia ucznia ze szkoły średniej. Do szkoły mogą być przyjęte osoby w wieku 18 - 35 lat. Policealne studia medyczne są w większości szkołami państwowymi i nauka w nich jest bezpłatna. Do tej pory powstało niewiele prywatnych, a więc płatnych szkół tego typu.

W czasie nauki nie ma możliwości udzielania pomocy finansowej czy płacenia słuchaczom stypendium. Sporadycznie samorząd szkoły może wypłacić ze swoich funduszy pomoc finansową osobom w szczególnej sytuacji losowej.

Przykładem państwowej szkoły kształcącej techników farmaceutycznych może być Policealne Studium Medyczne w Warszawie. Szkół takich w kraju jest kilkanaście, między innymi w Łodzi, Krakowie, Poznaniu, Wrocławiu, Gdańsku.

Możliwości awansu w hierarchii zawodowej

Technik farmaceutyczny pracujący w aptece ogólnodostępnej lub szpitalnej praktycznie nie ma żadnych możliwości awansu zawodowego. Ma natomiast satysfakcję ze świadomości, że pomaga ludziom chorym i że jego praca jest ważna ze społecznego punktu widzenia.

Technik farmaceutyczny, zatrudniony w punkcie aptecznym, pracuje bardziej samodzielnie. Punkt apteczny to apteka, w której nie wykonuje się leków przepisanych na receptę i nie sprzedaje się leków silnie działających, narkotyków oraz leków jałowych. W punktach aptecznych technik farmaceutyczny po zdobyciu potrzebnego doświadczenia może zostać kierownikiem (lub jego zastępcą). Wówczas jego zakres obowiązków zwiększa się o pracę związaną z tą funkcją. W ostatnich latach można zauważyć tendencję do likwidacji punktów aptecznych.

W przemyśle technik farmaceutyczny po odbyciu stażu i po zdobyciu większego doświadczenia na danym stanowisku pracy może awansować na mistrza i dalej na kierownika zmiany w danym dziale produkcji. Jest tak oczywiście wówczas, gdy kierownictwo zakładu uzna, że pracownik jest zdolny, odpowiedzialny i podoła nowym obowiązkom. Technicy, którzy są zatrudnieni w przemyśle w laboratoriach kontrolnych, najczęściej nie mają możliwości awansu, ponieważ kierownikami tych komórek są pracownicy z wyższym wykształceniem. Natomiast prestiż pracownika na tym stanowisku jest wysoki, gdyż jego praca często decyduje o wynikach całego zakładu. Technik pracujący w przyzakładowym laboratorium musi wykazać się samodzielnością i niezależnością oceny.

Możliwości podjęcia pracy przez dorosłych

Osoba chcąca podjąć pracę technika farmaceutycznego musi rozpocząć naukę w policealnym studium medycznym przed ukończeniem 35 roku życia. Jeśli ktoś otrzymał dyplom technika, a z jakiegoś powodu nie podjął pracy po zakończonej nauce, ma prawo to zrobić w dowolnym wieku. Jednak nie będzie to zapewne łatwe, zwłaszcza jeśli chodzi o zatrudnienie w aptekach (szczególnie prywatnych), z powodu niechęci pracodawców do przyjmowania osób starszych na staż.

Lepiej wygląda sytuacja zatrudnienia osób, które miały już doświadczenie zawodowe, a potem dłuższą przerwę w pracy. Te są chętnie przyjmowane, aczkolwiek na najniższe uposażenie, do momentu, aż pracodawca przekona się o ich przydatności.

Osobom bez dużego doświadczenia w pracy w zawodzie technika farmaceutycznego najłatwiej jest zatrudnić się w hurtowniach, sklepach zielarsko - drogeryjnych i w małych zakładach galenowych.

Polecana literatura

Literatura dotycząca spraw aptek, personelu aptecznego, leków i lecznictwa:

Farmacja Polska - dwumiesięcznik

Gazeta Farmaceutyczna - miesięcznik

Aptekarz - biuletyn

Lek w Polsce - informator

Terapia i Leki - kwartalnik

Źródło danych: Przewodnik Po Zawodach, wyd. II, MPiPS

1

---