Zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej

Homeostaza ustrojowa

• Izowolemia - fizjologiczna wielkość przestrzeni wodnej

• Izotonia - fizjologiczne ciśnienie osmotyczne

• Izojonia - fizjologiczny skład jonowy

• Izohydria - niezmienne stężenie jonów wodorowych

Izowolemia

• RAA

• Wazopresyna (ADH)

• Przedsionkowy peptyd natriuretyczny

• Regulacja nerwowa

Ogólna zawartość wody:

u mężczyzn wynosi 60%

u kobiet 50%

u noworodków 75% masy ciała

2/3 wody ogólnoustrojowej występuje śródkomórkowo, a 1/3 pozakomórkowo

Płyn transcelularny (tzw. trzecia przestrzeń) obejmuje: płyn mózgowo-rdzeniowy, płyn zawarty w jamach opłucnej, otrzewnej oraz soki trawienne w świetle przewodu pokarmowego.

Izotonia

• Zależy od ilości substancji rozpuszczonych

• Osmolalność - liczba moli substancji osmotycznie czynnych, nie przenikających przez błonę komórkową, zawartych w 1000g rozpuszczalnika

• ADH

• Uczucie pragnienia

Izojonia

• Kationy

• sód

• potas

• wapń

• magnez

• Aniony

• chlor

• wodorowęglany

• fosforany

• siarczany

• kwasy nieorganiczne

Głównymi elektrolitami płynu pozakomórkowgo są kationy sodowe i aniony chlorkowe, a płynu śródkomórkowego jony potasowe i fosforanowe.

Bilans wodny

• Dowóz wody

• pokarmy płynne (1500ml)

• pokarmy stałe (700ml)

• woda oksydacyjna (300ml)

• Utrata wody

• nerki (1500ml)

• skóra (500ml)

• płuca (400ml)

• jelita (100ml)

W warunkach chorobowych straty wodne mogą znacznie wzrosnać.

W warunkach fizjologicznych utrata wody przez skórę i układ oddechowy wynosi prawie 1 litr.

U osób gorączkujących straty te wzrastają o dalsze 0,5-1,0 litra przy wzroąście temperatury o 1° powyżej 37°C.

Zaburzenia przestrzeni wodnej pozakomórkowej

• Stany odwodnienia

• Odwodnienie izotoniczne

• Odwodnienie hipotoniczne

• Odwodnienie hipertoniczne

• Stany przewodnienia

• Przewodnienie izotoniczne

• Przewodnienie hipotoniczne

• Przewodnienie hipertoniczne

Odwodnienie izotoniczne

• Oznacza utratę wody i sodu w takim stosunku, który nie powoduje zmian izotonii osocza

• Może być spowodowane:

- utratą Na i H2O przez nerki

- utratą pozanerkową

• Objawy kliniczne:

• pragnienie

• tachycardia

• skłonność do zapaści

• skąpomocz

• Badanie laboratoryjne:

wzrost wartości hematokrytowej, hemoglobiny, białka w surowicy

Prawidłowa natremia i osmolalność osocza

Odwodnienie hipotoniczne

• Charakteryzuje się nieproporcjonalnie większą utratą sodu niż wody, przez co dochodzi do odwodnienia pozakomórkowego i przewodnienia komórkowego

• Etiologia podobna jak w odwodnieniu izotonicznym, hipotonia u tych chorych wywołana jest podaniem płynów bezelektrolitowych.

• Obraz kliniczny:

• objawy hypowolemii

• objawy mózgowe (odurzenie, stany majaczeniowe, drgawki)

• Badanie laboratoryjne:

wzrost wartości hematokrytowej, hemoglobiny, białka w surowicy

Spadek stężenia sodu i osmolalnosci osocza

Odwodnienie hypertoniczne

• Charakteryzuje się niedoborem wolnej wody i zmniejszeniem się wielkości przestrzeni wodnej zarówno pozakomórkowej, jak i śródkomórkowej

• Etiolgia:

Niedostateczna podaż wody

Utrata wody przez: skórę, płuca, nerki, przewód pokarmowy

Czynniki jatrogenne (nadmierna podaż czynników osmotycznie czynnych)

• Obraz kliniczny:

silne pragnienie

suche błony śluzowe

gorączka

majaczenia, dezorientacja

skąpomocz

• Badanie laboratoryjne:

wzrost wartości hematokrytowej, hemoglobiny, białka w surowicy

wzrost stężenia sodu i osmolalności osocza

Przewodnienie

• Może być spowodowane nadmierną podażą wody i/lub chlorku sodu chorym:

- z niewydolnością nerek

• z niewydolnością serca

• z hipoproteinemią

• z zaburzeniami hormonalnej regulacji gospodarki wodno-elektrolitowej (hiperaldosteronizm, SIADH)

• przyrost masy ciała

• obrzęki

• obrzęk płuc

• hydrothorax

• ascites

• zaburzenia czynności OUN

• wzrost ciśnienia tętniczego

Na podstawie oceny osmolalności lub stężenia sodu w surowicy wyróżnia się trzy rodzaje przewodnienia:

1. Izotoniczne

2. Hipotoniczne

3. Hipertoniczne

Zaburzenia gospodarki potasowej

• Hipokalemia

• senność

• adynamia mięśni

• zaparcia

• zaburzenia rytmu serca

• wielomocz

• zasadowica metaboliczna

• Hiperkalemia

• parestezje

• porażenia mięśni

• zaburzenia rytmu serca (bloki przewodzenia, asystolia)

• kwasica metaboliczna

Zaburzenia gospodarki wapniowej

• Hipokalcemia

-tężyczka

-równoważniki tężyczki

-objawy Trousseau/Chwostka

-niepokój, depresja, psychoza

-łamliwość włosów i paznokci

-zaćma

-zahamowanie wzrostu i niedorozwój umysłowy [dzieci]

• Hiperkalcemia

-poliuria

-zaburzone zagęszczanie moczu

-kamica nerek

-nudności, wymioty, zaparcia

-tachycardia, skurcze dodatkowe

-adynamia mięśniowa

-osłabienie odruchów ścięgnistych