Instrumenty smyczkowe

1. Cele lekcji

1. Wiadomości

Zapoznanie uczniów z budową i dźwiękiem instrumentów strunowych szarpanych. Wskazanie charakterystycznych cech instrumentów i różnic między nimi wynikających z ich budowy. Krótka historia instrumentów. Wyjaśnienie pojęcia lutnik i lutnictwo. Wskazanie najważniejszych i najwybitniejszych budowniczych instrumentów strunowych smyczkowych. Na przykładach muzycznych odróżnianie instrumentów po ich barwie.

2. Umiejętności

Uczeń potrafi:

1. wyjaśnić pojęcie instrumenty smyczkowe.

2. wskazać nazwy wszystkich instrumentów strunowych smyczkowych.

3. omówić budowę każdego instrumentu smyczkowego.

4. wskazać różnice pomiędzy omawianymi instrumentami.

5. wyjaśnić pojęcia: lutnik, lutnictwo.

6. wskazać najsłynniejszych budowniczych instrumentów smyczkowych.

7. rozróżniać słuchowo instrumenty smyczkowe.

2. Metoda i forma pracy

Metoda pogadanki z elementami opisu. Pokaz. Percepcja wybranych utworów ze wskazaniem słuchowym barwy poszczególnych instrumentów smyczkowych.

3. Środki dydaktyczne

1. Podręcznik: Elżbieta Korowajczyk Moja muzyka.Podręcznik dla klas 4 - 6.

2. Stanowisko do odtwarzania muzyki.

3. Nagrania utworów:

1. Joann Strauss - Pizzicato - polka.

2. Niccolo Paganini - Kaprys XXIV op.1.

3. Camille Saint-Saens - Łabędź.

4. Józef Haydn - fragment Kwartetu D - dur ”Żabi”

4. Plansze z rysunkami instrumentów: skrzypce, altówka, wiolonczela, kontrabas.

5. Karta pracy ucznia.

4.Przebieg lekcji

1. Faza przygotowawcza

1. Sprawdzenie obecności.

2. Sprawdzenie zadania domowego.

3. Wspólne zaśpiewanie piosenki poznanej na ostatniej lekcji.

4. Podanie tematu do zeszytu.

( 10 min.)

2. Faza realizacyjna

1. Metodą pogadanki wprowadzenie uczniów do tematu lekcji poprzez pokazanie plansz z instrumentami muzycznymi strunowymi smyczkowymi. Na podstawie własnych doświadczeń i przemyśleń uczniowie wymieniają nazwy instrumentów. Nauczyciel potwierdza lub naprowadza uczniów na właściwe określenia.

2. Wyjaśnienie metodą pogadanki pojęcia instrumenty smyczkowe oraz zapisanie definicji w zeszycie.

• Notatka:

1. Instrumenty smyczkowe:

Dźwięk wydobywamy z nich, wprowadzając struny w drganianprzez pocieranie ich smyczkiem. Można również szarpać struny palcami, czyli grać pizzicato.

1. Przedstawienie uczniom techniki pizzicato poprzez wysłuchanie utworu Joanna Straussa - Pizzicato - polka. Pogadanka na temat wysłuchanego utworu. Wskazanie najważniejszych cech brzmieniowych słyszanego instrumentu.

2. Omówienie budowy skrzypiec. Pokaz ilustracji oraz aktywna metoda udziału uczniów w lekcji poprzez włączanie się do pogadanki na temat charakterystycznych elementów budowy skrzypiec. Nawiązanie do dwóch pojęć: lutnik i lutnictwo. Wyjaśnienie ich oraz wskazanie najważniejszych budowniczych instrumentów smyczkowych z uwzględnieniem Antonio Stradivariego.

• Notatka:

2. Skrzypce:

- mają cztery struny,

- pudło rezonansowe,

- smyczek,

- otwory w kształcie litery f,

- podbródek,

- kołki,

- podstawek,

- strunociąg,

- dusze.

III. Lutnik i lutnictwo:

Lutnictwo jest to sztuka zajmująca się budową i wykonywaniem instrumentów strunowych. Lutnikiem nazywamy osobę, która zajmuje się budowaniem instrumentów strunowych. Nazwa pochodzi z XV wieku, kiedy to lutnicy zajmowali się budową lutni.

5. Wysłuchanie utworu Niccolo Paganini - Kaprys XXIV op.1 oraz wskazanie najważniejszych cech brzmieniowych solowego instrumentu w tym utworze.

6. Metoda pokazu zapoznanie uczniów z kolejnym instrumentem - altówką. Wskazanie podobieństwa i różnic między omawianym wcześniej instrumentem.

• Notatka:

IV. Altówka:

Technika gry na altówce jest taka sama jak na skrzypcach. Od skrzypiec różni się tylko strunami i wielkością (jest większa).

6. Omówienie kolejnego instrumentu metodą pokazu zaprezentowanie instrumentu oraz pogadanka na temat budowy wiolonczeli. Wskazanie jej charakterystycznych cech i różnic, jakie są między nią a pozostałymi omawianymi wcześniej instrumentami

7. Wysłuchanie i percepcja utworu: Camille Saint-Saens - Łabędź. Metoda pogadanki wskazanie cech brzmieniowych wiolonczeli.

• Notatka:

V. Wiolonczela:

Wydobywamy z niej jeszcze niższe dźwięki niż ze skrzypiec czy altówki. Jest większa i sposób gra na tym instrumencie jest inny - na siedząco opierając instrument o podłogę metalowa nóżką.

8. Pokazanie ilustracji oraz pogadanka na temat budowy kontrabasu.

• Notatka:

VI. Kontrabas:

To największy instrument smyczkowy. Gra się na nim w pozycji stojącej lub siedzącej na specjalnym, wysokim stołku. Struny kontrabasu są grube i długie. Rzadko wykonuje się na nim partie solowe.

1. Faza podsumowująca

Wysłuchanie fragmentu Kwartetu D - dur ”Żabiego” Józefa Haydna. Metodą pogadanki omówienie współpracy instrumentów smyczkowych w kwartecie Haydna.

5.Bibliografia

1. Elżbieta Korowajczyk Moja muzyka.Podręcznik dla klas 4 - 6.

6.Załączniki

2. Karta pracy ucznia

Powtórzenie zagadnień związanych z tematem formie otwartych pytań.

3. Zadanie domowe

Przedstaw dwa przykłady z muzyki klasycznej lub rozrywkowej, w których wykorzystywane są brzmienia instrumentów smyczkowych.

---