PRAWO RZYMSKIE
Prawo spadkowe.
Jakie były podstawy do powołania do spadku? Na jakiej podstawie można było stać się spadkobiercą?
Na podstawie testamentu sporządzonego przez testatora (dziedziczenie testamentowe)
Dziedziczenie beztestamentowe.
Testament: czynność prawna jednostronna, w której testator wyznacza osobę co najmniej jednego dziedzica. Wola testatora może być zmieniona aż do chwili jego śmierci a skutki prawne wywołuje po śmierci osoby dokonującej oświadczenia.
Testamentio factio activa - testamentio factio passive
W testamencie musiały znajdować się konkretne zapisy:
ustanowienie osoby dziedzica. Spadkobierca musi istnieć w chwili sporządzania dokumentu. Dziecko poczęte nienarodzone mogło objąć spadek jeśli urodziło się żywe.
Substitucio (podstawienie) - podstawienie spadkobiercy - najczęściej wykorzystywano
substitucio vulgato gdyby dziedzic nie mógł lub nie chciał przyjąć spadku to spadek obejmował substytut. Można było ich wielu ustanawiać.
Substitucio pupilaris - testator ustanawia substytuta dla swojego niedojrzałego dziecka, gdy on osiągnął pełnoletniość substytucja ta wygasała
Substitucio quasi pupilaris - dla chorego umysłowo, ustanawiało się mu substytuta do czasu powrotu do zdrowia umysłowego
Wydziedziczenie exheredatio - synów pozostających pod władzą ojcowska należało ustanowić dziedzicami lub wydziedziczyć. W czasach justyniańskich należało dopiero podawać powody wydziedziczenia (było ich 14 i 8).
Zachowek - ¼ z dziedziczenia beztestamentowego do czasów Justyniana. On podniósł jego wysokość do 1/3 (lub nawet ½ jeśli spadkodawca miał więcej niż 4 dzieci). Prawo do zachowku mieli zstępni (którzy nie otrzymali ..), jeśli ich nie było to wstępni a jeśli ich nie ma to rodzeństwo. Skarga o uzupełnienie zachowku actio act suplenda legitimam.
Legaty: windykacyjny (spadkodawca zapisuje rzeczy których był właścicielem firydalnym), damnacyjny (zapis rzeczy należących do osób postronnych) tworzy on zobowiązanie między dziedzicem a legatariuszem. Lex falcydia (40 r.p.n.e.) kwarta falcydyjska - postanawiała że dziedzicowi ma być pozostawiona co najmniej ¼ czystego spadku (po odliczeniu kosztów związanych z urządzeniem pogrzebu), sinendi modo (rzeczy swoje lub spadkobierców); legatum per preaceptionem
Testament holograficzny (V w ne) - nie wymagał obecności świadków, opatrzony własnoręcznym podpisem testatora.
Dziedziczenie w sui heredes (zona dzieci) tylko w linii meskiej.
Sui Iris
Alinie Iris
Unde liberi
Unde ….
Unde cognate
Wymien legaty.
Zobowiązanie obligatio - Stosunek prawny którego istota polega na tym ze jedna ze stron zwana wierzycielem może domagać się od drugiej strony zwanej dłużnikiem spełnienia świadczenia a dłużnik powinien je spełnić.
Na jakiej podstawie wierzyciel może wiązać spełnienia świadczenia od dłużnika:
Kontrakty:
realne - pożyczka, depozyt, użyczenia, zastawniczy
konsensualne - kupno/sprzedaż, najem, spółka, zlecenie
werbalne (słowne) - za pomocą określonych słów
literalne (pisemne) -
Delikty prawa cywilnego: kradzież, zniewaga, rabunek, bezprawne wyrządzenie szkody w cudzym majątku.
Delikty prawa pretorskiego: groźba, podstęp, gorszenie cudzego niewolnika, działanie na szkodę wierzyciela.