mgr B. Lach
4.03.2012
PSYCHOLOGIA
Tematy do opracowania na BUP z psychologii
Rola przełożonego w rozwiązywaniu problemu alkoholowego u podwładnych.
Psychologia tłumu - zjawisko, przyczyny, formy działania na temat… (dalszej części nie zdołałam zanotować)
Mobbing - jakie elementy są istotne, cechy mobela, rodzaje mobelów.
INTERAKCJA KRYZYSOWA :
- umiejętne wkroczenie we właściwym momencie w sytuację osobistą ofiary kryzysu, by opanować (nie rozwiązać!) problem, który grozi jej destrukcją emocjonalną lub fizyczną
- przeciwdziałanie kryzysowi
- nie jest terapią
- proces logiczny i uporządkowany
- interwent towarzyszy ofierze kryzysu krok po kroku, pomagając jej odzyskać stan równowagi i osiągnąć poziom funkcjonowania zbliżony do tego przed wystąpieniem kryzysu
Elementy interwencji kryzysowej:
natychmiastowość
kontrola
ocena
dyspozycje
odniesienie
uzupełnienie
Ad 1 Działaj natychmiast :
- zapobieganie pogłębienia się dezorganizacji
- miej pewność, że ofiary nie stanowią zagrożenia same dla siebie jak i dla otoczenia
Ad 2 Przejmuj kontrolę :
- sprawdź co i kogo zamierzasz kontrolować
- zachowaj ostrożność
- bądź zrównoważony, wspierający
- bądź zrozumiały
- nie składaj obietnic (bez pokrycia zwłaszcza!)
- spróbuj przyciągnąć uwagę ofiary
- prowadź ofiarę
Ad 3 Ocena sytuacji :
- oceniaj od razu
- nie zajmuj się historią życia ofiary
- zadawaj krótkie, bezpośrednie pytania
- określ na czym polega kryzys
- pozwól ofierze świadomie przeżyć swój kryzys
- słuchaj tego, co nie zostało wypowiedziane i co mówi ciało
- twoje osobiste cechy mają wpływ na sytuację
- pomóż ofierze spojrzeć na sytuację kryzysową jako przejściową
- możliwe najszybciej pozwól ofierze przejąć kontrolę
Ad 4 Dyspozycje - ustal metody postępowania :
- pomóż ofierze rozpoznać i wykorzystać własne możliwości
- wzmacniaj nadzieję
- stwórz możliwość sięgnięcia po wsparcie społeczne
- pomórz stronom konfliktu zawrzeć umowę
Ad 5 Odniesienie :
- sprawdź możliwość korzystania z innych profesjonalnych źródeł pomocy
- kiedy kierujesz osobę do źródła pomocy :
a) pomóż osobie nawiązać kontakt
b) zapytaj ofiarę czy mogą wystąpić okoliczności, które mogłyby uniemożliwić jej kontakt z ośrodkiem pomocy
Ad 6 Uzupełnienie :
- jeśli osoba nie nawiązała kontaktu z ośrodkiem pomocy, spróbuj się dowiedzieć jaka była tego przyczyna
- jeśli znajdzie się taka potrzeba, postaraj się pomóc ofiarom w uporaniu się z przyczynami, które uniemożliwiały kontakt z ośrodkiem pomocy
Procedury stosowane w interwencji kryzysowej:
techniki wyjaśniania
procedura debriefingu (psychiczne odreagowanie - nie jest terapią!)
ad 1 Technika wyjaśniania :
- zrozumienie ofiary przez interwenta
- rozbieżność między słowami a zachowaniem niewerbalnym ofiary
- wytłumaczenie niejasności
Techniki wyjaśniania :
powtarzanie kluczowych słów
parafrazowanie
metoda bezpośrednia - prośba o wyjaśnienia
zadawanie pytań
ad 2 Procedura debriefingu :
- ustrukturalizowane spotkanie
- celem jest wymiana doświadczeń związanych ze zdarzeniem traumatycznym
- normalizacja reakcji na zadanie
SAMOBÓJSTWO - dlaczego?
Samobójstwo (łac. suicidium) - akt celowego, świadomego odebrania sobie życia.
Samobójstwo - odebranie sobie życia [Słownik języka polskiego PWN]
Samobójstwo - to celowe zachowanie samodestrukcyjne prowadzące do śmierci biologicznej. Może mieć charakter gwałtowny (np. samobójstwo przez powieszenie się) lub stopniowy (np. samobójstwo przez zagłodzenie się).
„.. samobójcy to ludzie normalni, tacy sami jak my wszyscy, może tylko wrażliwsi i słabsi, ni umiejący sprostować nowym warunkom..”
Sposoby dokonywania samobójstw:
trucie gazem 41 (33)
zażycie trucizny 30 (20)
zażycie środków nasennych 199 (84)
uszkodzenie układu krwionośnego 156 (124)
inne samookaleczenie 227 (172)
rzucenie się z wysokości 408 (272)
utopienie się 108 (62)
powieszenie się 4.265 (3.751)
rzucenie się pod pojazd 81 (66)
zastrzelenie się 46 (45)
inny sposób 352 (210)
Do zamachów samobójczych najczęściej dochodzi w mieszkaniu - 2.406 (1.768) oraz w pomieszczeniach zabudowań gospodarczych - 1.057 (958). Następne w kolejności miejsce to piwnice i strychy - 704 (612), a także obszar parku i lasu - 493 (457). - 2009 r.
Stan cywilny osób podejmujących zamachy samobójcze: (dane o ofierze mogą występować w więcej niż jednej kategorii)
kawaler, panna - 1.862 (1.588)
żonaty, zamężna - 2.491 (2.088)
konkubinat - 227 (174)
wdowiec, wdowa - 340 (200)
rozwiedziony (a) - 378 (325)
separacja - 53 (46)
pozostałe zamachy - 562 (418)
Stan świadomości: (jeden zamach może być uwzględniony w kilku pozycjach)
668 (493) - trzeźwi
1.453 (1.253) - pod wpływem alkoholu
44 (26) - pod wpływem substancji psychotropowych
44 (24) - pod wpływem innych środków
3.733 (3.064) - nie ustalono
Wykształcenie osób podejmujących zamachy:
podstawowe niepełne - 78 (61)
podstawowe - 756 (590)
zasadnicze zawodowe - 735 (661)
średnie - 371 (291)
wyższe - 101 (73)
brak informacji o wykształceniu - 3.872 (3.163)
Motywy samobójstw:
- alkoholizm
- narkotyki
- choroba psychiczna
- konflikty rodzinne
- przewlekłe choroby
- warunki ekonomiczne
- zawód miłosny
- popełnione przestępstwo
- problemy szkolne
Ustalone przyczyny zamachów: (źródłem jednego zamachu może być więcej niż jedna przyczyna)
w 817 (569) - zamachach przyczyną była choroba psychiczna
w 777 (629) - nieporozumienia rodzinne
w 321 (269) - przewlekła choroba
w 365 (303) - zawód miłosny
w 377 (308) - warunki ekonomiczne
w 124 (118) - nagła utrata źródeł utrzymania
w 102 (72) - śmierć bliskiej osoby
w 38 (25) - problemy szkolne
w 29 (26) - trwałe kalectwo
w 3 (3) - chory na AIDS
w 5 (2) - niepożądana ciąża
Grupy podwyższonego ryzyka samobójczego :
- depresja, uzależnienia, zaburzenia osobowości
- zapowiadanie samobójstwa, po próbach samobójczych
- z kryzysem, problemami rodzinnymi
- kryzys relacji partnerskich, utrata partnera, chroniczne bezrobocie, kryminalność - przede wszystkim wypadki samochodowe, okaleczenia, uśmiercenie innej osoby
Osoba, która zagrożona jest samobójstwem:
mówi o popełnieniu samobójstwa
ma problemy z jedzeniem i spaniem
drastycznie zmienia swoje zachowanie
wycofuje się z kontaktów towarzyskich
traci zainteresowanie hobby, pracą, szkołą, itd.
przygotowuje się do śmierci pisząc testament i porządkując swoje sprawy
rozdaje ważne dla niej rzeczy
podjęła wcześniejsza próbę pozbawienia się życia
niepotrzebnie podejmuje ryzykowne działania
doświadczyła niedawno poważnej straty
jest bardzo zainteresowana problemem śmierci i umierania
nie dba o swój wygląd zewnętrzny
zwiększa spożycie alkoholu, narkotyków lub leków
Jak możemy pomóc osobie zagrożonej samobójstwem?
Bądź bezpośredni, rozmawiaj o samobójstwie w sposób otwarty i bez skrępowania
bądź gotowy do słuchania, pozwól na okazywanie emocji - akceptuj je
nie oceniaj, nie dyskutuj na temat dopuszczalności i słuszności samobójstwa czy określonych uczuć
nie oceniaj, nie dyskutuj na temat dopuszczalności i słuszności samobójstwa czy określonych uczuć
nie dawaj wykładów na temat wartości życia
nie wzywaj do podjęcia próby samobójczej
nie dawaj rad i nie podejmuj decyzji za kogoś innego
nie pytaj „dlaczego” - takie pytanie wzmaga jedynie zachowania o charakterze obronnym
bądź empatyczny, ale nie współczuj i nie okazuj litości
nie okazuj zaskoczenia i zdziwienia- w ten sposób tworzysz bariery
nie utrzymuj informacji o planach samobójczych w tajemnicy, szukaj pomocy
daj nadzieję, że istnieją możliwości rozwiązania problemu inne niż samobójstwo, ale nie dawaj naiwnych pocieszeń świadczących jedynie o tym, że nie rozumiesz co czuje osoba myśląca o samobójstwie
działaj, usuń dostępne środki pozbawienia się życia, szukaj pomocy u osób i instytucji zajmujących się interwencją w kryzysie i prewencją samobójstw
Definicje zjawisk :
Zachowanie samobójcze:
myśli,
gesty,
usiłowania,
samobójstwo dokonane
Tendencje samobójcze: kiedy osoba szczegółowo opracowuje sposób popełnienia samobójstwa
Syndrom presuicydalny to termin ukuty przez austriackiego suicydologa, który stwierdził, że przeważająca większość samobójstw (około 80%) jest poprzedzona wystąpieniem szczególnych zachowań i sygnałów.
Ringel swoją koncepcję oparł o wnikliwe badania 475 przypadków samobójstw usiłowanych. Analiza zachowania pacjentów przed podjęciem próby samobójczej lub samobójstwa dokonanego doprowadziła go do stworzenia koncepcji syndromu, który opisuje to, co dzieje się z osobą, która dokonuje zamachu na własne życie.
Ringel wyabstrahował trzy czynniki składające się na syndrom presuicydalny:
zawężenie świadomości
zahamowanie agresji i jej ukierunkowanie na siebie
myśli i wyobrażenia samobójcze
Zawężenie świadomości polega na tym, że człowiek nie dostrzega alternatywnych form rozwiązania problemu (widzenie tunelowe). Nawet najgłębsza depresja, w której chory zachowuje nawet nikłą nadzieję na poprawę, może zapobiec podjęciu próby samobójczej. Niestety w cięższych przypadkach depresji zawężenie świadomości jest bardzo silne. Jak pisał Kępiński - “samobójstwo jest brutalnym sposobem przerwania depresji”.
Zwężenie świadomości objawiać może się na wielu płaszczyznach - odcięciu się od kontaktów z innymi, usztywnieniu procesów poznawczych, poczuciu ciągłej beznadziei, zawężeniu świata wartości (to co kiedyś było ważne, przestaje się całkowicie liczyć dla człowieka).
Dla osób, które znajdują się w otoczeniu chorego, najważniejszym elementem syndromu presuicydalnego jest wystąpienie fantazji samobójczych. O ile bliscy mogą nie zauważyć wystąpienia zawężenia procesów poznawczych czy narastającego poczucia beznadziei , to o tyle wystąpienie fantazji i myśli samobójczych zauważyć już mogą. Nie wolno ich bagatelizować, choć warto je umieć odróżnić od zwykłego szantażu emocjonalnego. W obu przypadkach, dla pewności i bezpieczeństwa chorego warto udać się do psychoterapeuty bądź psychiatry, który będzie umiał zdiagnozować ryzyko wystąpienia próby samobójczej. Również u chorego w depresji, warto aby rodzina wiedziała na jakie aspekty zachowania, które mogą objawiać syndrom presuicydalny, powinna zwrócić uwagę.
Opisując osobę z syndromem presuicydalnym (według E.Ringel'a) należy zwrócić uwagę na cechy, które występują w większości przypadków tj.:
zawężenie sytuacyjne,
zawężenie dynamiczne,
zawężenie stosunków społecznych,
zawężenie świata wartości,
napięcie i agresja,
fantazje samobójcze.
Zawężenie sytuacyjne.
Osoba, która znajduje się w sytuacji presuicydalnej nie widzi rozwiązania swojego trudnego położenia. Nie widzi innych, dopuszczalnych alternatyw rozwiązań. Nie jest w stanie przyjrzeć się swemu położeniu z metapoziomu. Nie jest w stanie nic zmienić. Przeżywa poczucie osamotnienia, osaczenia, bezradności. Takie zawężenie może nastąpić na skutek:
uwarunkowania sytuacyjnego (np. nieuleczalna choroba)
wyników własnego postępowania (np. Hitler w okrążonym Reichstagu)
własnych wyobrażeń na temat potencjalnego zagrożenia (np. lęk przed nawrotem choroby nowotworowej)
Zawężenie dynamiczne.
Osoba w sytuacji presuicydalnej doświadcza działania sił, które pchają ją do samobójstwa. Jej nastrój, wyobrażenia, uczucia pogrążone są w pesymizmie (widzenie świata przez czarne okulary). Zawężone są możliwości fantazji człowieka i nadwerężone jego siły napędowe. Osoba ta przeżywa silny lęk. Boi się siebie, boi się życia, boi się innych, boi się działania. Zawężenie dynamiczne można porównać do sił pokonujących grawitację. Siły te pokonują instynkt samozachowawczy człowieka. Sama osoba w tej sytuacji nie jest w stanie tej siły przezwyciężyć.
Zawężenie stosunków międzyludzkich.
Osoba w sytuacji presuicudalnej izoluje się od starych przyjaciół, od znajomych (czasami śmierć starego człowieka spostrzegana jest po kilku dniach). Zmniejsza ilościowo kontakty z ludźmi. Stopniowo w jej najbliższym otoczeniu jest coraz mniej bliskich osób. W krańcowej sytuacji często “czepia się” jednej osoby jak ostatniej deski ratunku. Kontakty z ludźmi jeśli są, są zdewaluowane. Relacje są powierzchowne, nie dotyczą rzeczy ważnych, osobistych. Ograniczają się do zdawkowego pozdrowienia i rozmowy o nieistotnych sprawach. Osoba taka nie jest zdolna do kształtowania nowych, prawdziwych powiązań.
Zawężenie świata wartości.
Osoba w sytuacji presuicydalnej przeżywa brak poczucia wartości w niektórych dziedzinach życia. Brak jej zainteresowań, hobby. Brak jej ustalenia hierarchii ważności spraw, którymi się jeszcze zajmuje. Wartości przez nią wyznawane ulegają dewaluacji. Spłycają się. Nie jest w stanie bronić ich. Wpływa to znacząco na jej własny obraz siebie, na poczucie własnej wartości. Osoba w takiej sytuacji kieruje się często subiektywnymi ocenami. Są one różne od ogólnie przyjętych wartości w społeczeństwie. Przez to następuje jeszcze większa jej izolacja od społeczności w której żyje. Często osoba taka wchodzi w rolę niepełno wartościowego outsidera, dziwaka.
Napięcie.
Osoba w sytuacji presuicydalnej przeżywa bardzo silne na pięcie, które często prowadzi do agresji. Jest ona kierowana początkowo na najbliższe osoby następnie na siebie. Zwrot agresji przeciwko sobie wiąże się z następującymi warunkami:
w człowieku muszą powstać pokłady bardzo silnej agresji,
odreagowanie jej na zewnątrz musi być uniemożliwione przez czynniki wewnętrzne (zahamowanie tej osoby) lub czynniki zewnętrzne (stosunki kulturowe, normy cywilizacyjne).
Fantazje samobójcze.
Osoba w sytuacji presuicydalnej zaczyna fantazjować na temat swojej śmierci. Myślenie to ma charakter przekształcający cel w rzeczywistość. Celem staje się samobójstwo. Początkowo niewinne myśli o samobójstwie, dające możliwość rozładowania napięcia w trudnej sytuacji, nabierają charakteru samodzielnych bytów. Stają się natrętnym, obezwładniającym myśleniem. Fantazje samobójcze przechodzą przez trzy etapy:
pierwszy to wyobrażenia bycia martwym (fantazje nie dotyczą samej śmierci, ale bycia martwym, który czuje smak zemsty nad tymi, co go opłakują) na tym etapie śmierć jest zjawiskiem odwracalnym,
drugi to wyobrażenia podniesienia na siebie ręki bez konkretnych planów samobójstwa,
trzeci to faza najwyższego zagrożenia gdzie samobójstwo bywa bardzo szczegółowo zaplanowane.
Fakty Mity
1. Ludzie, którzy mówią o samobójstwie, nie popełniają samobójstwa.
2. Osoby o skłonnościach samobójczych są absolutnie zdecydowane, żeby umrzeć.
3. Samobójstwo zdarza się bez ostrzeżenia.
4. Poprawa po kryzysie oznacza, że nie ma już ryzyka.
5. Nie wszystkim samobójstwom można zapobiec.
6. Skoro ktoś miał kiedyś skłonności samobójcze, będzie je miał zawsze.
1. Większość osób, które odebrały sobie życie, wcześniej wyraźnie sygnalizowała swój zamiar.
2. Większość jest ambiwalentna.
3. Osoby o skłonnościach samobójczych często dają wiele sygnałów.
4. Wiele samobójstw następuje po okresie poprawy, kiedy człowiek ma energię i siłę woli, by myśli pełne rozpaczy zmienić w destrukcyjne działanie.
5. To prawda. Ale większości da się zapobiec.
6. Myśli samobójcze mogą powracać, ale nigdy nie są one trwałe, a u niektórych osób mogą już nigdy nie wystąpić.
Argumenty na rzecz życia :
Powoływanie pozytywnych doświadczeń
ukazywanie klientowi, że są w nim dwie sprzeczne tendencje, jedna do zabicia się, druga do życia
szeroko rozumiane dobro rodziny - pokaż role pozytywne, jakie pełnił
przeformułowywanie kategorycznych stwierdzeń na subiektywne, teraz jesteś przekonany, że …
przywróć wartość istnienia drugiego człowieka
odwołaj się do wartości przeciwnych odbieraniu sobie życia, do wartości religijnych
przywołaj niespełnione marzenia i plany życiowe
podkreśl dynamikę zmian, przemijalności
odwołaj się do konkretnej sytuacji poradzenia sobie z trudnościami
uświadom, że zostawia coś, czego już nie pozna
powiedz mi o swoich niedokończonych, nie zamkniętych sprawach
uświadom, że jest owładnięty jedna tylko myślą, niech poczeka, może pojawi się inne
jasno powiedz - jesteś dla mnie bardzo ważny!
Żałoba
Pojęcie żałoby - stan przeżywania utraty bliskiej osoby, ale nie tylko (koniec związku, pożar dobytku, koniec przyjaźni, utrata marzeń - również przeżywamy wtedy żałobę)
Etapy żałoby :
szok po uzyskaniu informacji - otępienie, niedowierzanie (faza względnie krótka)
załamanie i dezorganizacja - czas intensywnego cierpienia psychicznego (trwa od 3-6 tygodni)
odbudowa, dopełnienie rozpaczy po zmarłym - wraca stabilność psychiczna i emocjonalna oraz zdolność do cieszenia się życiem. Żal jednak powraca - żal po zmarłych, żal nad sobą. Piętrzy się smutek i czasami nie widać pociechy.
przebaczenie - przebaczenie zarówno tym co odeszli jak i temu co wydarzyło się w życiu. Dobrze przeżyta żałoba pozwala przejść przez ból i zostawić bo za sobą, a w konsekwencji zaakceptowania zmiany jakie niesie za sobą strata
Zasady zawiadamiania bliskich ofiary wypadku śmiertelnego :
zawiadamiamy osobiście
przygotowanie do rozmowy
przybycie do rodziny zmarłego
zwracanie się do osoby najbliższej zmarłemu
używanie imienia zmarłego
mówienie : „umarł”
powstrzymaj się od oceniania
towarzyszenie w przeżywaniu uczuć
szczere odpowiedzi
racjonalnie bez szczegółów
ofiarowanie pomocy
postępowanie z dziennikarzami
identyfikacja zwłok
planowanie następnego dnia
zachowanie następnego dnia
zapytanie o rzeczy zmarłego
pudełko z rzeczami
współprzeżywanie
pewność co do dostępnej pomocy
zapewnienie osobie wsparcia
Ważne jest zebrać informacje o rodzinie, do której kierujemy się z informacją o śmierci bliskiej im osobie. Ich brak może pogłębić sytuację kryzysową.
Jak powiadamiać osoby bliskie zmarłego o jego zgonie?
ważne aby o śmierci informować jedynie podczas osobistego spotkania z bliskim zmarłego. Kiedy o śmierci mówimy telefonicznie (jeśli jest to absolutnie konieczne!) należy zadbać o to, aby wtedy gdy do rodziny zmarłego dociera wiadomość o śmierci, osoba powiadamiana miała przy sobie wsparcie drugiej osoby.
przygotowując się do rozmowy z rodziną zmarłego trzeba porozmawiać o własnych relacjach i uczuciach wobec tej śmierci i tego zadania - tak, aby móc się całkowicie skupić na swojej relacji z bliskim zmarłego
przybywając do rodziny zmarłego przedstawiamy się, zapraszamy by usiedli
zwracamy się do osoby najbliższej zmarłemu. Nie dopuszczamy się do sytuacji, w której wiadomość trafia do dziecka.
używamy imienia zmarłego, informacje krótkie i proste. Złożenie kondolencji jest ważne, ponieważ stanowi wyrażenie uczuć
w dalszej rozmowie używamy słów: „umarł”, „nie żyje”, „zmarły”. Nigdy słów typu „trup”
powstrzymujemy się od obwijania zmarłego, nie wspominamy o jego odpowiedzialności za własną śmierć, nawet jeśli jest to jego wina lub przyczynił się do niej
pozwalamy wyrazić uczucia i staramy się ich nie komentować, w dyskretny sposób towarzyszymy bliskim w rozpaczy
odpowiadamy szczerze na pytania zadawane przez rodzinę zmarłego (wcześniej jednak musimy się przygotować na przewidywane pytania)
powstrzymujemy się przed opowiadaniem szczegółów, o które pytają bliscy zmarłego
oferujemy możliwą pomoc, informujemy, organizujemy niezbędną pomoc
z dziennikarzami rozmawiamy o zmarłym, tylko na zgodę rodziny zmarłego
przy konieczności identyfikacji zwłok trzeba przygotować tą osobę do tego, co go czeka, przybliżamy wygląd zmarłego. Nie zostawiamy ich samych, starajmy się również aby później nie zostali sami
jeśli uzgadniamy, że następnego dnia będziemy się kontaktować z rodziną - robimy to!
telefonujemy do nich następnego dnia i proponujemy odwiedziny. Jeśli tego nie chcą, okażmy gotowość do kontynuowania rozmowy
pytamy : Czy Pani/Pan chce dostać rzeczy Pana/Pani …? Zawsze należy używac imienia zmarłego
mówimy co jest w pudełku
dajemy odczuć, że jesteśmy z nimi, z rodziną zmarłego i chcemy pomóc
upewniamy się czy zapewniliśmy odpowiednią pomoc (psychiczną oraz medyczną)
omawiamy z profesjonalistą swoje własne relacje na zdarzenia związane z śmiercią i kontaktem z rodziną zmarłego - nie lekceważymy swoich odczuć!
PRZESTĘPCZOŚĆ STADIONOWA
Historia:
- subkultura agresywnych kibiców (grupa „hools”) ma początki istnienia przypadające na lata 70te
- początek lat 80tych: subkultura zaczyna przybierać formę „ligi chuliganów”
- równolegle do rywalizacji na boisku odbywają się zmagania grup „hools”, których terenem są trybuny, obolice stadionów i szlaki kolejowe
- zawiązują się pierwsze koalicje „sojusze obronne” między grupami kibiców
Organizacja badań:
Badanie trwało od 30.08-10.09.2004 roku, odbywało się w trakcie „widzeń”, po uzyskaniu zezwolenia od prowadzącego sprawę prokuratora z „pseudokibicami” przebywającymi w aresztach śledczych. Miały charakter anonimowy, odbywały się na zasadzie dobrowolności. Każde badanie poprzedził etap motywacji oraz wyjaśnienia jego celu osobom badanym.