Hormony płata przedniego przysadki mózgowej
Komórki gruczołowe: |
Kortykotropowe |
Tyreotropowe |
Gonadotropowe |
Somatotropowe |
Prolaktynowe |
|||||
Hormon: |
Adrenokorty- Kotropowy (ACTH) |
Β-lipotropowy (β-LPH) |
Melano- Tropowy (γ-MSH) |
Tyreotropowy (TSH) |
Folio kulo- Tropowy (FSH) |
Luteinizujący (LH) |
Wzrostu (hGH) |
Prolaktyna (PRL) |
||
Liczba aminokwasów W cząst. |
39 |
91 |
12 |
211 |
210 |
204 |
191 |
198 |
||
T ½ we krwi (min) |
10 |
|
|
60 |
170 |
60 |
20-30 |
20-30 |
||
Kontrolowany przez podwzgórzowy hormon |
Uwalniają-cy |
CRH |
|
|
TRH |
GnRH |
GRH |
TRH laktotrofy |
||
|
hamujący |
|
|
|
SRIF |
|
|
SRIF |
dopamina |
|
Tkanki docelowe |
Kora gruczołu nadnerczowego |
Tkanka tłuszczowa |
Melanocyty w skórze |
Gruczoł tarczowy |
Jajniki: Pęcherzyki jajnikowe (Graafa)
Jądra : cewki nasienne |
Jajniki: Pęcherzyki jajnikowe dojrzałe
Jądra: Komórki śródmiąższowe |
Komórki całego organizmu, wątroba |
Komórki całego organizmu |
Tabela 11 (Traczyk, s.222)
Gruczoł dokrewny |
Hormon |
Działanie |
Norma |
Skutki nadmiaru |
Skutki niedoboru |
Zwiększenie wydzielania |
Zmniejszenie wydzielania |
Przysadka mózgowa (przedni płat)
Przysadka mózgowa (przedni płat) |
FSH |
-pobudzanie wzrostu i dojrzewania pęcherzyków Graafa -stymuluje syntezę estrogenów -zwiększa liczbę receptorów dla LH -pobudza wraz z testosteronem wytwarzanie plemników (spermatogeneza) w kanalikach nasiennych jąder |
3-12 mlU/ml |
-pierwotna niewydolność jajników -zahamowanie stymulacji owulacji |
-niewydolność przysadki lub podwzgórza -niepłodność -brak jajeczkowania |
|
|
|
LH |
U KOBIET: -podtrzymuje jajeczkowanie i produkcje progesteronu
U MĘŻCZYZN: -zapewnia odpowiednią dawkę testosteronu -stymuluje produkcję androgenów w jądrach przez komórki Leydiga |
Faza folikularna: 1,4-9,6 lU/l Owulacja: 2,3-21 lU/l Po menopauzie: 42-188 lU/l |
-niewydolność jajników |
-niedoczynność przysadki mózgowej, podwzgórza |
|
|
|
TSH |
-u człowieka zwiększa masę tarczycy -zwiększa przepływ krwi przez ten narząd -nasilenie produkcji i wydzielanie hormonów tarczycy (tyroksyna, trójjodotyronina) |
0,4- 4,0 mU/l |
(obniżone TSH) -przyspieszona przemiana materii -drżenie rąk -kołatanie serca -nerwowość -błyszczenie się skóry
|
(podwyższone TSH) -zwolniona przemiana materii -przesuszona skóra -zatrzymywanie wody w organizmie -ospałość |
|
|
|
ACTH |
-pośredni wpływ na gospodarkę węglowodanową, białkową i mineralną -działa p/zapalnie -p/alergicznie -hamuje rozmnażanie się komórek
-odpowiada za wzrost, rozwój i czynność kory nadnerczy |
|
|
-apatia -uczucie ciągłego zmęczenia i osłabienia -obniżone łaknienie -zmniejszenie pigmentacji skóry -niedokrwistość normocyt arna -niskie wartości glukozy |
|
|
|
PRL |
-pobudza wzrost gruczołów sutkowych podczas ciąży -wywołuje laktację |
20 ng/ml (oprócz ciężarnych i karmiących) |
-niepłodność
|
-brak laktacji |
|
|
|
H. wzrostu |
-pobudzenie wzrostu masy ciała -wzrost i rozwój kości długich
-wpływ na gospodarkę węglowodanową (pobudzenie glikogenolizy i zwiększenie uwalniania glukozy z wątroby) |
|
*w okresie wzrostu: gigantyzm
*po zakończeniu okresu wzrostu:akromegalia: -przerost i deformacja kości -powiększenie narządów wewnętrznych -pogrubienie skóry -nadmierne owłosienie -nadmierna potliwość -rozrost tkanek miękkich stóp i dłoni, żuchwy, nosa. Małżowin usznych czy języka |
*u dzieci: karłowatość przysadkowa
*u dorosłych najczęściej następstwo operacji, radioterapii lub urazu przysadki mózgowej -zmniejszenie masy mięśni -zwiększenie ilości tkani tłuszczowej - zmniejszenie gęstości kości |
- czynniki stresowe (strach,wysiłek fizyczny, zimno) -wzrost stężenia argininy - spadek stężenia glukozy we krwi -sen
Pobudzanie (somatoliberyna) |
-zwiększenie stężenia glukozy, wolnych kwasów tłuszczowych i kortyzolu we krwi
Hamowanie (somatostatyna) |
Przysadka mózgowa (płat tylny)=> podwzgórze |
Oksytocyna * *estrogeny wzmagają wydzielanie oksytocyny, a progesteron hamuje
|
-pobudza mięsień gładki macicy podczas porodu
-uczestniczy w akcie płciowym i przy zapłodnieniu (ułatwia transport nasienia do jajowodów)
-obkurczenie macicy i jej naczyń krwionośnych bezpośrednio po porodzie |
|
|
|
|
|
|
Wazopresyna (ADH) |
-zagęszcza mocz, resorbując wodę I jony sodu w kanalikach nerkowych
-kurczy mięśnie naczyń krwionośnych |
|
-obrzęki i zatrzymywanie moczu -dodatkowa produkcja tego hormonu w innym miejscu (najczęściej podczas choroby nowotworowej) |
Moczówka prosta(wzrost ilość oddawanego moczu 4-15 l/doba |
-wzrost ciśnienia osmotycznego osocza i jest następstwem obniżenia objętości krwi np. w czasie krwotoku |
-wzrost objętości krwi krążącej,
-wzrost ciśnienia tętniczego
-alkohol |
Przytarczyce |
Parathormon (PTH)
84 aminokwasy T1/2 = 18 min
|
-zwiększenie stężenia jonów wapnia w osoczu krwi |
|
-przed podwyższony poziom wapnia w surowicy: *bóle głowy *apatia, depresja
*zburzenia
*zaburzenia |
-u osób po wycięciu tarczycy lub po operacjach gruczolaka przytarczyc |
|
|
Hormony podwzgórzowe
Skrót lub symbol |
Nazwa hormonu |
Budowa chemiczna |
|
AVP |
Wazopresyna argininowa * |
Peptyd o 9 aminokwasach |
Hormony podwzgórzowe uwalniające (LIBERYNY) |
OXY |
Oksytocyna * |
Peptyd o 9 aminokwasach |
|
CRH |
Hormon uwalniający hormon kortykotropowy = kortykoliberyna |
Peptyd o 41 aminokwasach |
|
TRH |
Hormon uwalniający hormon tyreotropowy = tyreoliberyna |
Peptyd o 3 aminokwasach |
|
GnRH |
Hormon uwalniający hormony gonadotropowe = gonadoliberyna |
Peptyd o 10 aminokwasach |
|
GRH |
Hormon uwalniający hormon wzrostu = somatokrynina |
Peptyd o 44 aminokwasach |
|
SRIF |
Hormon hamujący uwalnianie hormonu wzrostu = somatostatyna |
Peptyd o 14 aminokwasach |
H. p. hamujące |
PIH |
Hormon hamujący uwalnianie prolaktyny = prolaktostatyna |
dopamina |
|
Tabela (podręcznik Traczyka, s.214)
*HORMONY TYLNEGO PŁATA PRZYSADKI MÓZGOWEJ