Diagnoza przypadków przemocy w rodzinie

Rola rodziny w oddziaływaniu na dziecko

Odchylenia od normy (przemoc werbalna , niewerbalna)

Dom rodzinny spostrzegany jako środowisko miłości i opieki, bezpieczne i ciepłe miejsce domowego ogniska dla wielu ludzi jest miejscem terroru i cierpienia, zagrożenia, poniżania, rozpaczy i lęku. Coraz częściej słyszy się o przemocy dorosłych wobec dzieci, które nie czują się bezpiecznie w domu rodzinnym. Należy uzmysłowić sobie powagę problemu, jakim jest stosowanie przemocy wobec dziecka.
Do przemocy dochodzi zarówno w rodzinach patologicznych jak i w rodzinach tzw. zwykłych (które nie mają nic wspólnego z patologią). Bije się za przewinienia, które miały miejsce bądź też domniemywa się ich zaistnienia. Dzieci są prześladowane, rzekomo dla ich dobra. Rodzice żądają bezgranicznego posłuszeństwa, często naruszając prawa dzieci. Mimo, iż przemoc w rodzinie jest zjawiskiem powszechnym to trudno jest uchwycić jej rozmiary. Dzieje się tak dlatego, że jest ukryta. Sprzyja jej bierność obywateli jak również bezsilność służb publicznych.
        Przemoc jest to wyrządzanie szkody fizycznej bądź psychicznej drugiemu człowiekowi, robienie czegoś wbrew jego woli. Spotykamy się z następującymi formami przemocy:

Rodzaje przemocy wobec dziecka

A.Pacewicz w opracowaniu “ O przemocy wobec dzieci” wymienia takie oto rodzaje przemocy wobec dziecka:

• emocjonalna - izolowanie, odrzucanie, szantaż emocjonalny;

• fizyczna - bicie, szarpanie, kopanie;

• seksualna - wykorzystywanie dziecka dla zaspokojenia potrzeb seksualnych, gwałt, kazirodztwo, zmuszanie do oglądania nagości lub pornografii;

• słowna - poniżanie, dokuczanie, obrzucanie obelgami;

• zaniedbywanie - niezaspokajanie potrzeb życiowych i emocjonalnych dziecka, brak ciepła, czułości, uwagi.

Natomiast według J.Brągiel “ przemoc najczęściej przejawia się w czterech wymiarach:

- przemoc fizyczna,

- przemoc psychiczna,

- nadużycie seksualne,

- zaniedbywanie.”

• przemoc fizyczna - najłatwiejsza do zdiagnozowania ponieważ pozostawia po sobie widoczne znaki w postaci siniaków, zadrapań, opuchlizny a nawet złamań

• przemoc psychiczna - jest trudna do zdiagnozowania ponieważ nie pozostawia widocznych śladów. Przemoc psychiczna to wyzywanie, krzyczenie, poniżanie, nadmierne wymagania wobec dziecka itp.

• zaniedbanie - jest to pozostawienie dziecka bez opieki, rodzice nie interesują się gdzie jest ich dziecko, czy ma co jeść, czy chodzi do szkoły, nie zapewniają opieki lekarskiej, dziecko chodzi brudne i głodne. Krótko mówiąc nie zaspakajanie potrzeb dziecka niezbędnych do jego prawidłowego rozwoju

Innymi słowy przemocą definiujemy wszystkie nieprzypadkowe akty naruszające osobistą wolność jednostki, które przyczyniają się do fizycznej lub psychicznej szkody drugiego człowieka i które wykraczają poza społeczne normy wzajemnych kontaktów międzyludzkich.

Najczęściej spotykaną formą przemocy jest przemoc wobec dzieci. Badania przeprowadzone wśród tzw. porządnych rodzin w Warszawie ujawniły, że 81% dzieci jest bitych, poszturchiwanych, maltretowanych przez swych własnych rodziców. 4-5% dzieci jest regularnie bite. Zjawisko to potwierdzają również badania przeprowadzone w Wielkiej Brytanii czy Stanach Zjednoczonych.

Najbardziej narażone na przemoc są najmłodsi członkowie rodzin. 40-45% dzieci do 5-go roku życia trafia do szpitala z powodu złego traktowania przez opiekunów. W wypadku małych dzieci częściej są krzywdzeni chłopcy aniżeli dziewczynki. Oni również doświadczają surowszych form przemocy. Okres od 3 do 5 roku życia jest wiekiem największego ryzyka dla chłopców. Użycie przemocy wobec dzieci w wieku 10-14 lat spada o jedną czwartą. Natomiast tylko jedna trzecia dzieci w wieku 15-17 lat jest źle traktowana. Najrzadziej karane fizycznie są dzieci dorosłe - 8%.

Sytuacja dziewcząt jest bardziej złożona niż chłopców. Dla chłopców wiek dorastania i wzrastająca siła fizyczna stanowią do pewnego stopnia naturalną ochronę przed przemocą, dla dziewcząt - w o wiele mniejszym stopniu. Pomijając już bowiem fakt, że siła fizyczna nie jest ich ich sprzymierzeńcem, ważną rolę zaczynają odgrywać dwa inne elementy. Dorastające dziewczęta stają się dodoatkowo obiektem zainteresowania seksualnego, co zarówno ze względu na normy kulturowe, jak i potrzebę zapewnienia bezpieczeństwa skłania rodziców do zacieśnienia nad nimi kontroli. Nie można wykluczyć ukrytych motywów działania rodziców, np. pragnienia zachowania doraztającej córki wyłącznie dla siebie. Próby nadmiernej kontroli mogą wyrażac się w postaci przemocy. Proces wychowywania chłopców ukierunkowany jest natomiast na samodzielność i ekspansję, dlatego rodzice stosunkowo wcześnie rozluźniają nad nimi kontrolę. Więksszy jest też repertuar zachowań „ niezbyt szlachetnych”, tolerowanych przez rodziców u syna.

.

Przejawy i skutki krzywdzenia dziecka

Przemoc fizyczna

„Przez przemoc fizyczną określa się wszelkiego rodzaju zachowania agresywne odnoszące się do ciała dziecka - począwszy od “klapsów” czy szarpnięć, a skończywszy na faktycznym maltretowaniu dziecka obejmującym jego katowanie z użyciem wymyślnych narzędzi i sposobów.”

Zaś według I. Pospiszyl fizyczną przemoc wobec dziecka można podzielić na czynną i bierną.

Do pierwszego typu należy bicie począwszy od klapsów przez bicie pięścią, przedmiotem i bicie „ na oślep”. Można również wymienić kopanie, zmuszanie do uwłaszczających usług oraz zachowania o wyjątkowej brutalności jak na przykład przypalanie papierosem klatki piersiowej, duszenie, zadawanie ran, szarpanie, uderzanie dzieckiem o ścianę, zanurzanie w gorącej wodzie czy usiłowanie zabójstwa.

Natomiast bierna przemoc fizyczna objawia się w postaci różnego rodzaju zakazów takich jak na przykład: mówienia w określonym czasie, chodzenia, załatwiania potrzeb fizjologicznych, areszt domowy.

„ Anna Piekarska w oparciu o swoje badania 100 warszawskich rodzin stwierdza, że przemoc fizyczna jest drugą, po agresji werbalnej, formą agresywnych zachowań rodziców wobec dzieci. Najbardziej popularnymi jej przejawami według A.Piekarskiej były: klapsy (81,7% badanych) oraz bicie ręką (66,8%). Połowa badanych przyznała, że czyni to rzadko, około 25%- dość często, zaś 5% przyznało, że taki zachowania wobec dzieci stosuje bardzo często.”

„ Według statystyk 5 do 10% dzieci, nad którym znęcają się rodzice, umiera na skutek obrażeń.”

Przemoc psychiczna

“ Przemoc psychiczna jest to rozmyślne niszczenie lub znaczące obniżanie możliwości prawidłowego rozwoju dziecka od wyzwisk poczynając poprzez emocjonalne odrzucenie, po nadmierne wymagania i nieliczenie się z możliwościami rozwojowymi dziecka.”

Do tego rodzaju przemocy można zaliczyć przemoc słowną (poniżanie, dokuczanie, obrzucanie obelgami) oraz przemoc emocjonalną (izolowanie, odrzucanie, szantaż emocjonalny).

“Psychiczne krzywdzenie jednostki jest najbardziej nieuchwytną, najbardziej zdradliwa formą maltretowania. Nikt nie jest w stanie zmierzyć prawdziwych rozmiarów psychicznego krzywdzenia ani określić wszystkich tego typu zachowań.

Organizacja Amnesty International, która zajmuje się ochroną praw człowieka, psychiczne znęcanie się definiuje w sposób operacyjny, zaliczając do niego następujące formy zachowania:

• izolacja

• ograniczanie snu i pożywienia

• narzucanie własnych sadów

• degradacja werbalna( wyzywanie, poniżanie, upokarzanie)

• hipnoza

• narkotyzowanie

• groźba zabójstwa.”

Maltretowanie psychiczne to także rozpowszechniona metoda straszenia dziecka, aby wymusić na nim posłuszeństwo lub ukarać za jakieś przewinienia typu “jak będziesz niegrzeczny będziesz spał w piwnicy”. Straszy się również mówiąc, że jeśli nie będzie dobre dla mamusi to mamusia umrze i tym podobne.

Do tego typu przemocy należy również często stosowany w wychowaniu krzyk. Rodzice “nie zwracają się do dziecka normalnie jak do człowieka, ale o byle co podnoszą głos.”

Również straszne dla dziecka są różnego rodzaju wyzwiska, epitety piętnujące dostrzeżone w nim słabości, typu “jesteś taka brzydka a do tego jeszcze tak niezdara, nawet nie potrafisz sama się ubrać”.

“ Maltretowanie psychiczne występuje też wtedy, gdy gwałci się prawo dziecka do intymności, do posiadania własnych tajemnic, indywidualnych doznań i przeżyć.” Są to wszelkiego rodzaju przeszukiwania biurek, czytanie pamiętników, listów a potem czytanie ich głośno na przykład podczas kolacji w celu ośmieszenia dziecka.

Następną formą psychicznej przemocy jest moralizowanie na przykład, jakim to dziecko jest niewdzięcznikiem, złym dzieckiem.

Izolacja, która jest stosowana w wielu rodzinach oprócz kar cielesnych, sprawia również cierpienie. Przykładem izolacji są tak zwane “szlabany”, czyli zakazy spotkań z przyjaciółmi, często również małe dzieci zamyka się w ciemnym pokoju.

Cierpienia swoim dzieciom zadają również rodzice stosujący w wychowaniu postawę nadmiernie ochraniającą lub odrzucającą.

Pierwsza z postaw to tendencja do utrzymania z dzieckiem stałego kontaktu za cenę eliminowania lub znacznego ograniczania kontaktów społecznych z innymi ludźmi, głównie z poza rodziny.

Postawa odrzucająca mówi o dziecku niechcianym, które na przykład urodziło się w niewłaściwym momencie. Rodzice okazują dziecku ciągle swe niezadowolenie, dokuczają, krytykują, lekceważą jego osiągnięcia.

W niektórych domach rodzice wymagają od swych pociech “pedantycznego przestrzegania domowych, niezmiennych rygorów.” Rygoryzm ten dotyczy między innymi tego, co dziecko powinno i może robić w danym czasie ( na przykład może tylko o godzinie 17:00 oglądać telewizje), gdzie zawsze powinno zostawiać kurtkę a gdzie buty.

„ Najbardziej nieludzkie, barbarzyńskie maltretowanie dzieci występuje w rodzinach zdemoralizowanych, w rodzinach alkoholików, prostytutek, kryminalistów. Cierpienie przeżywa syn (córka), kiedy ojciec lub matka staje przed sadem, potem trafia do więzienia. Jak ukryć ten fakt przed kolegami w szkole, przed kolegami z podwórka? Znęca się psychiczne nad swoja rodziną alkoholik i to nie zawsze, kiedy pije, ale wówczas, kiedy idzie zataczając się , kiedy matka prosi, aby syn wyciągnął ojca z pijackiej meliny i przyprowadził do domu. (…)Dzieci przeżywają moralną udrękę, kiedy ich rodzice źle się zachowują wobec sąsiadów, robią awantury znajomym, przeklinają, czasami w stanie nietrzeźwym przychodzą do szkoły z pretensjami do nauczycieli.”

„W badaniach przeprowadzonych wśród warszawskich rodzin przez A.Piekarską (1991) ujawniono (…) formy psychicznego krzywdzenia dziecka. Należą do nich: groźby, ostrzeżenia, krzyczenie na dziecko (84-97%), ośmieszanie (28,6%), wrzeszczenie, przekleństwa (28%), wyszydzanie (21%), wyzywanie (18,1%), groźby wyrzucenia z domu lub wysłania do poprawczaka (3,5%).”

Nadużycie seksualne

„ Nadużycie seksualne to wciąganie dziecka w sferę aktywności seksualnej nieadekwatnej do jego etapu rozwojowego, w sferę działań, których dziecko nie rozumie i nie jest w stanie zaakceptować i które naruszają jednocześnie normy prawne i społeczne.”

„I.Pospiszyl uważa, iż przemoc seksualna wobec dzieci to wszelkie niechciane kontakty seksualne z osobą poniżej 18 roku życia. Wykorzystanie seksualne wobec dziecka charakteryzuje się dwoma kategoriami zachowań:

1. Pedofilii

2. Kazirodztwa

Pierwsza z kategorii mieści się w drugiej, to znaczy pedofil może być jednocześnie kazirodcą. K.Imieliński stwierdza, że pedofilia jest odchyleniem seksualnym przejawiającym się w skłonności do praktyk seksualnych z dziećmi. W tym ujęciu płeć nie ma tak wielkiego znaczenia, gdyż ciało dziecięce, to jest wykazujące cechy niedojrzałości stanowi właściwą podnietę seksualną. Spośród osób wykorzystywanych seksualnie w młodym wieku wywodzi się także pewna liczba przyszłych pedofilów. Niejednokrotnie problem ten wiąże się z falą dziecięcej prostytucji.(…) Obecnie statystyki notują tylko czyny nierządne z osobami poniżej 15 roku życia. W roku 1994 stwierdzono 1492 przypadki, w 1995-1477,w 1996-1737.

Kazirodztwo jest terminem trudnym do definiowania, ponieważ definicja sadowa jest niezwykle wąska. S.Forward uznaje zwykle kazirodztwo jako stosunek seksualny między krewnymi. Psychologiczna definicja kazirodztwa obejmuje szerszy zakres zachowań i kontaktów seksualnych. Wykorzystanie seksualne dzieci przez osoby im najbliższe, a mianowicie przez rodziców jest najbardziej okrutnym, podłym i szokującym doświadczeniem w życiu człowieka. Jest ono zdradą, jakiej dopuszczają się rodzice wobec swoich dzieci.”

Zaniedbywanie

“'Zaniedbywanie dziecka może obejmować zarówno sferę psychiczną, jak i fizyczną dziecka i definiowane jest jako niezaspokajanie potrzeb dziecka niezbędnych dla jego prawidłowego rozwoju - potrzeb związanych z odżywianiem, ubiorem, schronieniem, higieną, opieką medyczną, kształceniem, jak też z psychiką dziecka.”

Zaniedbywanie dziecka zaczyna się już w okresie życia płodowego, kiedy to matka prowadzi niehigieniczny tryb życia, pali, pije lub zażywa narkotyki i tym podobne. “ Wśród najbardziej pospolitych form zaniedbywania dziecka po przyjściu na świat należy wymienić niewystarczające pod względem ilościowym i jakościowym odżywanie, zatruwanie powietrza dymem papierosów, brak właściwej ochrony przed chorobami i opieszałe ich leczenie, zakłócanie snu dziecka przez oglądanie telewizji, toczenie awantur w jego obecności i tym podobne.”

INNE RODZAJE PRZEMOCY

W RODZINIE

PRZEMOC WOBEC ŻONY LUB MĘŻA

Akt ślubu nie jest zgodą na maltretowanie.

„Kliniczne obserwacje pokazują, że stosowana przez mężczyzn przemoc częściej ma charakter instrumentalny, czyli służy uzyskaniu totalnej władzy i kontroli nad partnerką. Natomiast przemoc ze strony kobiet częściej ma charakter ekspresyjny, jest rozładowaniem negatywnych emocji. Upowszechnił się termin syndrom bitej kobiety, wprowadzony przez Leonore Walker w latach osiemdziesiątych. Natomiast zaproponowany przez Suzane Steinmetz syndrom bitego męża nie przyjął się. Brak, bowiem było jednoznacznych dowodów, że agresywne zachowanie partnerek dają w efekcie zespół objawów, który można by uznać za specyficzny dla mężczyzn.”

„Przemoc wewnątrzmałżeńska najczęściej ma miejsce wśród ludzi młodych, do 30 roku życia. Badania Balckman wykazały, że wśród par, w których doszło do przemocy, 55,6% pobiło się w pierwszych dziesięciu latach wspólnego życia, w drugiej dziesiątce wskaźnik spadł do 22,2% i podobny utrzymał się przy dłuższym stażu wspólnego życia”

PRZEMOC WOBEC OSÓB STARSZYCH

Przemoc wobec starszych osób w rodzinie jest jeszcze trudniejsza do wykrycia niż wobec innych dorosłych, z powodu społecznej izolacji, która często towarzyszy ludziom starszym.

Ograniczenie bądź niezdolność do podtrzymywania kontaktów społecznych z bliskimi osobami, szczególnie jeżeli z powodu choroby bądź niesprawności starsi nie wychodzą z domu, powoduje, że są oni wyłącznie zdani na swoich opiekunów. Im bardziej samowystarczalny

i sprawny jest rodzic, tym mniejsze prawdopodobieństwo krzywdzenia rodzica przez opiekujące się nim dziecko. Z drugiej zaś strony, starsi ludzie, nawet jeżeli są obłożnie chorzy i potrzebują opieki, ale mają siłę w postaci zgromadzonych środków finansowych, używają ich jako przeciwwagi dla swojej słabości fizycznej i utrzymania w ryzach swoich opiekunów.

Populacja ludzi starszych (powyżej 65 roku życia) jest szczególnie podatna na wszelkie formy przemocy. Poza izolacja społeczną wynika to z pogorszonego stanu zdrowia fizycznego, gorszego funkcjonowania intelektualnego, braku wsparcia rodzinnego i ze strony społeczności. Ludziom w wieku starszym trudno jest nieraz zwrócić się o pomoc z powodu braku sił, a często, dlatego, że czują się winni, że nie potrafili dostatecznie dobrze wychować własnego dziecka i nauczyć go szacunku do siebie, “dzięki” czemu pozostają w odosobnieniu.

„ Niewiele stwierdzonych przypadków przemocy wobec ludzi starszych jest zgłaszanych do instytucji ( jeden na czternaście przypadków). Częste jest też minimalizowanie przejawów przemocy przez same ofiary, sprawcę, jak i pracowników zdrowia. Sprawcami przemocy są:

• w przeważającej mierze członkowie rodziny ( w 89,7%) w tym częściej dorosłe dzieci (47,3%) niż współmałżonkowie (19,3%) i inni członkowie rodziny (8,8%);

• częściej mężczyźni niż kobiety. Jedynie w przypadku zaniedbania częściej czynią to kobiety;

• częściej ci bliscy w rodzinie, którzy są uzależnieni od alkoholu, mają problemy ze zdrowiem psychicznym, stosowali przemoc w przeszłości, a także ci , którzy są finansowo uzależnieni od osoby starszej.”

Poza typowymi formami przemocy, spotykanymi również wobec dorosłych w innym wieku, dodatkowo należy zwrócić uwagę w grupie osób starszych na specyficzne przejawy przemocy fizycznej, jak; karmienie na siłę, nieuzasadnione podawanie leków, ograniczenie aktywności, fizyczne kary. Specyficzne przejawy przemocy emocjonalnej wobec osoby starszej to nierespektowanie jej woli, izolowanie od rodziny, przyjaciół, karanie przez nieodzywanie się.

Osoby starsze wymagają pomocy, stąd łatwo dochodzi do różnych form zaniedbywania starszej osoby przez niezaspokajanie podstawowych potrzeb jak jedzenie, odzież, nocleg, pomoc w osobistej opiece, leki, osobiste bezpieczeństwo. Dochodzi czasami do całkowitego porzucenia osoby starszej przez osobę bliską, zobowiązaną do opieki ( częściej opuszczani są mężczyźni niż kobiety).

Specyficzna forma przemocy dla tej grupy wiekowej jest materialne wykorzystywanie, polegające na nieprawnym lub niewłaściwym używaniu funduszy, często przez osobę zupełnie obcą, nieprawne używanie posiadłości lub innych wartościowych rzeczy, na przykład na realizowaniu czeków bez pozwolenia i podpisu, wymuszania podpisania dokumentów, okradaniu.

FORMY PRZEMOCY

Wyróżnia się:

• Przemoc fizyczną:

• popychanie, odpychanie, obezwładnianie, przytrzymywanie, policzkowanie, szczypanie, kopanie, duszenie, bicie otwartą ręką i pięściami, bicie przedmiotami, ciskanie w kogoś przedmiotami, parzenie, polewanie substancjami żrącymi, użycie broni, porzucenie w niebezpiecznej okolicy, nieudzielanie koniecznej pomocy...

• Przemoc psychiczną:

• wyśmiewanie poglądów, religii, pochodzenia, narzucanie własnych poglądów, karanie przez odmowę uczuć, zainteresowania, szacunku, stała krytyka, wmawianie choroby psychicznej, izolacja społeczna (kontrolowanie i ograniczanie kontaktów z innymi osobami), domaganie się posłuszeństwa, ograniczanie snu i pożywienia, degradacja werbalna (wyzywanie, poniżanie, upokarzanie, zawstydzanie), stosowanie gróźb...

przemoc ta występuje często i jest trudna do udowodnienia, niszczy poczucie własnej wartości i godności a same ofiary często mówią, że jest bardziej raniąca niż fizyczne znęcanie się.

• Przemoc seksualną:

- wymuszanie pożycia seksualnego, wymuszanie nieakceptowanych pieszczot i praktyk seksualnych, wymuszanie seksu z osobami trzecimi, sadystyczne formy współżycia seksualnego, demonstrowanie zazdrości, krytyka zachowań seksualnych kobiety...

• Przemoc ekonomiczną:

- odbieranie zarobionych pieniędzy, uniemożliwianie podjęcia pracy zarobkowej, niezaspokajanie podstawowych, materialnych potrzeb rodziny...

TYPY PRZEMOCY ( sygnały ostrzegawcze świadczące o występowaniu przemocy) według Ogólnopolskiego Pogotowia dla Ofiar Przemocy w Rodzinie “Niebieska Linia” wyróżniamy:

1. Przemoc gorąca

U podstaw tego rodzaju przemocy, leży furia sprawcy, która jest efektem pękania tamy skumulowanych uczuć gniewu i wściekłości. Uczucia te gromadzone są na skutek doświadczenia frustracji i niemocy przez sprawcę w zderzeniu z problemami życia codziennego. Akt na ofiarę służy jedynie ich okresowemu rozładowaniu.

Sygnały świadczące o występowaniu gorącej przemocy:

• ślady pobicia często tuszowane makijażem,

• wypowiedzi świadczące o przeżywanym strachu wobec partnera,

• silne napięcie i lęk, gdy pytamy o przemoc,

• migrena i bóle głowy,

• bóle szyi i bóle w okolicach lędźwiowych pleców,

• itp.

2. Przemoc chłodna

U podstaw tego rodzaju przemocy, leży konsekwentne realizowanie przez sprawcę pewnego scenariusza przemocy, polegającego na inwazji terytorium ofiary , pogwałceniu jej dóbr i praw.

Sygnały świadczące o występowaniu chłodnej przemocy:

• koncentracja na wymaganiach sprawcy,

• poczucie absolutnej zależności od sprawcy,

• brak zdolności do zachowań niezgodnych z zasadą posłuszeństwa sprawcy,

• poczucie zmęczenia,

• bezsenność,

• chroniczne bóle,

• depresja,

• lek i niepokój,

• anoreksja i bulimia,

• itp.

Wyróżnia się trzy cykle przemocy:

1. faza narastania napięcia:

- W tej fazie sprawca jest napięty i stale poirytowany. Każdy drobiazg wywołuje jego złość, z byle powodu robi awanturę. Prowokuje kłótnie , sprawia wrażenie jakby coraz mniej panował nad swoim gniewem. Może poniżać ofiarę, jej kosztem poprawiając swoje samopoczucie. Ofiary przemocy maja w tej fazie różne dolegliwości fizyczne na przykład bóle żołądka, bóle głowy , bezsenność. Ponadto wpadają w apatię, tracą energię do życia lub stają się niespokojne i pobudliwe nerwowo. Zdarza się, że kobieta w końcu wywołuje awanturę, żeby “mieć to za sobą”.

2. faza gwałtownej przemocy:

- W tej fazie sprawca staje się gwałtowny. Wpada w szał i władowuje się na ofierze. Eksplozję wywołuje zazwyczaj jakiś drobiazg. Skutki użytej przez niego przemocy mogą być od podbitego oka aż po śmierć ofiary. Ofiara stara się zrobić wszystko, żeby go uspokoić i ochronić siebie. Niezależnie od jej zachowania wściekłość sprawcy narasta coraz bardziej. Po zakończeniu wybuchu przemocy, ofiara jest w stanie szoku. Odczuwa wstyd i przerażenie. Staje się apatyczna, traci ochotę do życia, odczuwa złość i bezradność.

3. faza miodowego miesiąca:

- po wyładowaniu swej złości na ofierze, w tej fazie sprawca nagle staje się inną osobą. Szczerze żałuje tego co zrobił, okazuje skruchę, przekonuje ofiarę że był to wyjątkowy incydent, który już nigdy się nie powtórzy. Sprawca zaczyna okazywać ofierze ciepło

i miłość, przynosi prezenty, dzieli się swoimi przeżyciami. Ofiara zaczyna wierzyć w to, że sprawca się zmienił, i że przemoc była wyjątkowym incydentem, który nigdy się nie powtórzy.

Występowanie przemocy jest nieodłącznie związane z występowaniem po sobie wyżej wymienionych faz. Im dłużej trwa przemoc tym krótsze stają się fazy miodowego miesiąca a fazy gwałtownej przemocy wydłużają się, przy czym przemoc i agresja u sprawcy narasta.

CZYNNIKI RYZYKA WYSTĄPIENIA PRZEMOCY W RODZINIE

„Badacze skoncentrowali się na wyróżnieniu czynników ryzyka, określających prawdopodobieństwo wystąpienie przemocy w rodzinie (...).

W badaniach populacyjnych okazało się, że istnieją trwałe czynniki ryzyka przemocy wewnątrzrodzinnej. Nalezą do nich: dziedziczenie wzorca przemocy z rodziny pochodzenia, nadużywanie alkoholu, status zawodowy, status socjoekonomiczny. Duża różnica między partnerami w statusie społecznym zwiększa ryzyko przemocy. W małżeństwie, w którym żona ma wyższy status, uzyskuje wyższe dochody, partner czując się zagrożony, używa przemocy aby wzmocnić swój autorytet. Jeżeli żona ma znacznie niższy status niż mąż - sprawca używa przemocy jako narzędzia kontroli i dominacji. Ale czynniki ryzyka, związane z sytuacją materialną, zawodową, wykształceniem, wysokością dochodów, nie są same w sobie wystarczające do wnioskowania z dużym prawdopodobieństwem o wystąpieniu przemocy w rodzinie. Dopiero wtedy, kiedy współwystępują z innymi czynnikami, jak na przykład przemocą w rodzinie pochodzenia, niskim poczuciem własnej wartości, poczuciem utraty kontroli nad życiem, ryzyko poważnej przemocy wobec partnera w związku znaczenie wzrasta. Późniejsze badania (...) grupy mężczyzn-sprawców przemocy, pokazały znaczenie osobowościowych i psychopatologicznych czynników ryzyka.

Do czynników ryzyka należą też zmienne związane z samym cyklem życia małżeńskiego. Narzeczeństwo i okres małżeństwa należą do tych stadiów cyklu życia rodzinnego, które można uznać za czynniki ryzyka częstszego występowania przemocy(...). Okres ciąży okazuje się też sprzyjać częstszemu występowaniu przemocy, ale tylko w grupie kobiet - ofiar poważnej przemocy fizycznej. Okresy separacji i rozwodu zwiększają także ryzyko eskalacji przemocy. Kiedy związek kończy się, wzrasta ryzyko poważnych i zagrażających życiu ataków ze strony partnera.”

op.cit., St.Kawula…, s.256

ibidem, s.256

M.Dymowska, Czym jest przemoc fizyczna w rodzinie w Pokój z dziećmi pod red.B.Smolińska-Theiss, Warszawa 1999, s.151

op.cit., M.Ochmański…,s.247

op.cit., St.Kawula… ,s.256

op.cit., I.Pospiszyl…, s.104

op.cit., i.Jundziłł…,s.43

op.cit., i.Jundziłł…,s.44

ibidem ,s.47

ibidem, s.47

op.cit., I.Pospiszyl…, s.107

op.cit., St.Kawula…,s.256

L.Krzętowska, Przemoc seksualna wobec dziecka w rodzinie w Agresja i przemoc we współczesnym świecie pod red. Z.Brańka, M.Szymański, Kraków 1998, s.109-110

op.cit., St.Kawula…,s.256

op.cit., M.Ochmański…,s.247

op.cit., W.Badura-Madej... ,s. 14

op.cit.,I.Pospiszyl…, s..66

op.cit., W.Badura-Madej... ,s. 98

por., ibidem,s.14-16

ibidem, s. 18,19

---