Etapy przeżywania chorób: pacjent dokonuje sam oceny choroby; tworzy obraz swojej choroby; ocena ciężkości na podstawie własnej wiedzy; reakcja emocjonalna; wybór sposobu na radzenie sobie. Rodzaje stresu stres psychiczny - wywołany przez silny bodziec zewnętrzny i/lub wewnętrzny, prowadzący do wzrostu napięcia emocjonalnego i ogólnej mobilizacji sił organizmu, mogący przy długotrwałym działaniu doprowadzić do zaburzeń w funkcjonowaniu organizmu, wyczerpania i chorób psychosomatycznych; stres fizjologiczny - obejmujący całokształt zmian, jakimi organizm odpowiada na różne czynniki uszkadzające typu zranienie, oziębienie czy przegrzanie. Źródła stresu: codzienne uciążliwości; zmiany życiowe; konflikty motywacyjne; irracjonalne przekonania; zachowanie typu A. Konflikt unikanie-unikanie: wynika z unikania2 niepożądanych stanów rzeczy. Każdy wybór w takiej sytuacji jest negatywny-ludzie próbują nic nie wybierać tylko wycofać się z danej sytuacji lub koncentrować się na czymś innym. Teoria stresu wg. Lazarusa określona realcja mdz osobą a otoczeniem, która oceniana jest przez osobę jako obciążająca lub przekraczająca jej zasoby i zagrażająca jej dobrostanowi. Funkcja radzenia sobie ze stresem wg. Lazerusa: instrumentalna - zmiana na lepsze poprzez zmianę swego zachowania lub otoczenia; opanowanie emocji - by nie wymknęły się spod kontroli i nie złamały odporności psychicznej. Strategie zaradcze: poszukiwanie informacji, bezpośrednie działanie, powstrzymywanie się od działania Typ umiejscowienia kontroli wpływa na zdrowie: wewnętrzne umiejscowienie kontroli. Przekonanie o możliwości wpływania na stan własnego zdrowia i jego poprawę. Mechanizmy obronne-racjonalizacja: pozorne racjonalne uzasadnienie swoich przeżyć, działań, które wynikają z niezrozumiałych, często nieuświadomionych motywów(unikania pójścia do lekarza mimo nasilających się objawów chorobowych zwalając winę na przepracowanie); zaburzenia spostrzegania: makropsja - widzenie większe; mikropsja; hiperstenzja - nadwrażliwość zmysłowa; hipotensja - obniżenie wrażliwości na bodźce. Rodzaje wsparcia społecznego: emocjonalne; informacyjne; instrumentalne; duchowe. Zaburzenia myślenia: schizofrenie; psychoza; urojenie. Kompensacje - dążenie do powodzenia w jakiejś dziedzinie i wyróżniania ograniczeń czy niepowodzeń; nadkompetencje - próba zaprzeczenia własnej słabości poprzez podejmowanie działań zmierzających do osiągnięcia sukcesów w sferze w której wystąpiło ograniczenia; mechanizmy obronne: fantazjowanie; racjonalizacja; reakcja pozorowana; tłumienie; wyparcie. Reakcje emocjonalna na chorobę: strach, lęk, ból, przygnębienie, nastrój podwyższony. Czynniki salutogenet: pytania o stan zdrowia, czynniki zdrowia, działania wzmacniający, stres jak motywacja; czynniki patogenez: pytania o stan choroby, przyczyny choroby, działania naprawcze, stres jako choroba. Konflikt dążenie-dążenie: to sytuacja w której 2 cele są pożądane i oba realizowane, chodź nie w jednym czasie(impreza-egzamin). Psychologiczne uwarunkowanie zaburzeń psychosomatycznych: czynniki stresowe, emocje które nie znajdują ujścia, choroba somatyczna, emocje negatywne doprowadzające do zaburzeń narządów, lęk przed utratą bliskiej osoby, sytuacje trudne, frustracje wzbudzające tłumiony lęk; Czynniki warunkujące inteligencję: rozumienie słów, czynność słowa, rozumowanie, pamięć, szybkość spostrzegania, zdolności liczbowe, przestrzenne. Konflikt motywacji i rodzaje: to uczucie, że jesteśmy popychani w dwóch lub więcej kierunkach przez sprzeczne motywy. Rodzaje: dążenie-dążenie; dążenie-unikanie; unikanie-unikanie; piętrowy konflikt dążenia-unikanie. Model komunikacji: nadawca-kodowanie-kanał(komunik)-dekodowanie. Rodzaje sytuacji trudnych: deprywacje(brak snu, pożywienia), przeciążenia, utrudnienia, konflikt, obciążenia. Irracjonalne przekonania: stresujące mogą być nie tylko wydarzenia, ale i nasze przekonania na ich temat. Psychologiczne modyfikatory stresu: poczucie własnej skuteczności; wsparcie społeczne; poczucie własnej wartości; poziom samooceny; poczucie koherencji; optymizm; twardość psychiczna. Rodzaje, style walk z chorobą: behawioralny(walka, poddanie się, unikanie); poznawczy(pomniejszenie choroby, czynna koncentracja, zaprzestanie chorobowe). Mechanizmy obronne: są sposobem obrony psychiki przed wszystkim co zagraża stabilności i integralności jednostki przed związanymi z tym uczuciami, automatycznie minimalizują lęk; fantazjowanie - przeżywanie w wyobraźni niespełnionych pragnień. Przestrzenie interpersonalne: publiczna- pow. 360 cm; społeczna - 170-360; osobista: 45-170; intymna/ superstrefa. Mechanizmy obronne-tłumienie: świadome unikanie myśli o chorobie, okazywanie pozornej obojętności na własny stan zdrowia, pacjent sprawia wrażenie jakby w ogóle nie przejmował się chorobą, stara się żyć jak dotychczas, stara się unikać rozmów na temat jego stanu zdrowia. Wyparcie: utrzymanie lękowych myśli poza obszarem świadomości(palacz chorobę zwala na przepracowanie i nie idzie do lekarza) Projekcja polega na przypisywaniu własnych uczuć, głównie negatywnych, innym osobom. Pojawia się wtedy, gdy jednostka przejawia wrogie uczucia wobec osób, w stosunku do których czuje się zobowiązana żywić uczucia pozytywne .Introjekcja polega na przypisywaniu sobie przyczyn niewłaściwego zachowania innych osób, głównie osób znaczących. Racjonalizacja jest uzasadnieniem swojego nieracjonalnego postępowania. Źródłami wszelkich niepowodzeń są inne osoby lub czynniki zewnętrzne. Kompensacja to wyrównywanie swoich braków czy ułomności w jednej dziedzinie, dążeniem do sukcesów w innej. Obniżony poziom samooceny powoduje potrzebę potwierdzania własnej wartości. Hiperkompensacja jest jakościowo tym samym co kompensacja, lecz w większym nasileniu. Wszystkie dążenia i czynności takiej osoby są podporządkowane sukcesowi w jakiejś dziedzinie. Identyfikacja jest bliska fantazjowaniu i łączy się z nim. Polega na utożsamianiu się z bohaterami filmów, książek i rzeczywistymi osobami. Ma na celu wzmocnienie Struktury Ja. Ocena sytuacji choroby; obraz tworzony na podstawie: aktualnego stanu psychicznego; posiadanie wiedzy o stanie zdrowia; napływających info o stanie zdrowia. Jak nazywa się odpowiedz na stres: GAS - Ogólny zespół adaptacyjny - zespół wszystkich niespecyficznych zmian fizjologicznych, będących odpowiedzią na stres:a) faza alergiczna: *faza szoku; *przeciwdziałanie szokowe; b) stadium odporności; c)stadium wyczerpania. Psychologia zdrowia: dział psychologii zajmujący się pozbawieniem wpływu czynników psychologicznych na to, że ludzie pozostają zdrowi, określeniem ich znaczenia w powstawaniu choroby i ich roli w kształtowaniu zachowań kiedy zachowanie łączy w sobie psychologie medyczną i zdrowie behawioralne. Zaburzenia pamięci: ilościowe: hiperminezy, hipominezy, amnezje, ekmnezje; jakościowe: pseudomnezy; allomnezje. Osiowe choroby nerwic: lęk, objawy wegetatywne, egocentrynizm, objaw błędnego koła, objawy somatyczne, zaburzenia funkcji poznawczych, zaburzenia emocji. PTSD - zespół stresu pourazowego, forma zaburzenia lękowego spowodowana przez działanie stresu o dużej sile powodującego kryzys psychiczny przekraczający możliwości psychologiczne danej osoby. Jest to opóźniona lub przedłużona reakcja.
Lęk - zaburzenia lękowe w postaci fobii - w tym fobie społeczne i specyficzne, zaburzenia lękowe w postaci nieokreślonego rozlanego niepokoju, mieszane zespoły lękowo - depresyjne, napady lękowe Egocentryzm Objawia się poczuciem niezrozumienia, postawą roszczeniową, pretensjami do otoczenia. W egocentryzmie nerwicowym chory jest najważniejszym i jedynym elementem odniesienia. podział nerwic: lękowa, natręctw, neurastenia, hipochondryczna, depresyjna. Zaburzenia pamięci: Amnezja, hipomnezja, ekmnezja, allomnezja, Zaburzenia myślenia:Zaburzenia toku myślenia:1.Spowolnienie toku.2. Zahamowanie toku myślenia.3.Przyspieszenie toku myślenia 4.Perseweracje 5.Myślenie paralogiczne 6. Myślenie rezonerskie - 7. Myślenie magiczne 8. Myślenie symboliczne Zaburzenia spostrzegania Złudzenia - iluzje(fałszywe spostrzeżenie przedmiotu lub zjawiska), omamy - halucynacje( spostrzeżenie nie istniejących przedmiotów i zjawisk), zaburzenia psychosensoryczne(zaburzenia poczucia przestrzeni, czasu).Adaptacja do niepełnosprawności wg n. kerr 1.szok 2.oczekiwanie poprawy 3.faza lamentu 4. obrona zdrowa 5.obrona neurotyczna 6.faza przystosowania. Behawioryzm -polega na odrzuceniu pojęcia świadomości oraz introspekcji jako metody subiektywnej i na badaniu wyłącznie bodźców bądź ich układu (sytuacji) i reakcji fizjologicznych im odpowiadających, czyli na analizie obiektywnego zachowania się człowieka lub zwierzęcia. Piramida potrzeb Maslowa: potrzeby samorealizacji, szacunku i uznania, miłości i przynależności, bezpieczeństwa, fizjologiczne. Różnice między temperamentem a osobowością: Temperament jest głównie produktem ewolucji, czyli ma podłoże biologiczne, zaś osobowość w większym stopniu kształtuje się na bazie czynników kulturowych; Temperament charakteryzuje wszystkie zwierzęta naczelne, zaś osobowość - tylko człowieka; Temperament jest zakorzeniony w jednostce, przekazywany wraz z materiałem genetycznym, zaś osobowość tworzy się wraz z rozwojem człowieka i zmianami środowiska. Oznacza to, że rozwojem temperamentu nie możemy pokierować, zaś rozwojem osobowości - tak ;Temperament zawiera powtarzalne u innych jednostek cechy zachowania, zaś osobowość jest zbiorem cech specyficznych dla danej jednostki. Jednakże temperament może być bazą dla tworzenia się (rozwijania) niektórych cech osobowości, zwłaszcza w sytuacjach nieadekwatnych wymagań środowiska w stosunku do bazy temperamentalnej (np. neurotyzm). Motyw- przeżycie pobudzające człowieka do działania. Temperament- zespół formalnych i względnie stałych cech zachowania przejawiających się w poziomie energetycznym zachowania oraz w czasowych parametrach reakcji. Cechy te są pierwotnie biologicznie zdeterminowane. Typy temperamentu: melancholik- człowiek o usposobieniu łagodnym, biernym, którego cechuje brak impulsywności, silne, wolno narastające reakcje uczuciowe. Typ melancholika cechuje się małą ruchliwością, apatią, przewlekłymi stanami przygnębienia. Choleryk - to człowiek wybuchowy, o silnych i szybko powstających reakcjach uczuciowych; odznaczający się dużą energią życiową i brakiem opanowania. Flegmatyk to człowiek odznaczający się mało dynamicznym usposobieniem, nie ulegający gwałtownym emocjom, słabo, ale wytrwały w działaniu i konsekwentny w uczuciach. Typ flegmatyczny charakteryzuje się małą pobudliwością, jest zrównoważony i opanowany. Sangwinik - to człowiek o żywym, pogodnym, uczuciowym, aktywnym usposobieniu, wrażliwy, o silnych i szybkich reakcjach. Sangwinik łatwo dostosowuje się do zmiennych warunków życia, jest odporny na trudności. Inteligencja jest ogólną zdolnością umysłową wpływającą na stopień sprawności działań wymagających udziału procesów uczenia się i myślenia. Kryzys-zakłócenie normalnego biegu zdarzeń w życiu jednostki. Elementy kryzysu: nagłość, dolegliwość, skala zjawiska. Przebieg:1. przeszkoda, trudność 2.poczucie bezradności, niezrozumienie, osamotnienie 3.okres wyrównania, odrętwienia 4a.krótkotrwałe szukanie ulgi(używki) 4b.podejmowanie działań redukujących napięcie >rozwiązanie problemu Objawy: emocjonalne(szok, oszołomienie, panika, rozpacz); zachowania(wycofanie się, brak koncentracji, brak kontaktu z bliskimi); poznawcze(koszmary senne, niepewność, zastanawiania co by było gdyby) Trauma-ostry, nagły uraz, który może spowodować zaburzenia psychiczne, somatyczne. Następstwa sytuacji trudnych: rozszerzenie źrenic, wypieki na twarzy, gęsia skórka, pocenie się. Osobowość-zbiór charakterystycznych dla danej jednostki cech i właściwości, kształtowana przez całe życie. Cechy osobowości: postawy, potrzeby, zdolności, zainteresowania. Cztery główne formy reakcji emocjonalnych: Określone wzorce ekspresyjne - mimika, pantomimika, wokalizacja. Określone zachowania wyładowujące emocje Określone zmiany w stanie świadomości. Gotowość do określonych stosunków z otoczeniem, czyli formy emocjonalnego ustosunkowania się - zbliżanie, oddalanie, atak, kontakt fizyczny.