KAZANIA ŚWIĘTOKRZYSKIE
Kazania świętokrzyskie to jeden z najcenniejszych zabytków polskiego średniowiecza. Do naszych czasów dochował się w postaci 18 pergaminowych pasków pochodzących z czterech kart obszerniejszego rękopisu, wykorzystanych wtórnie przez introligatora do oprawy łacińskiego kodeksu z XV stulecia. Kodeks ów, spisany być może w klasztorze Bożogrobców w Miechowie, znalazł się potem w bibliotece benedyktyńskiego klasztoru Św. Krzyża na Łysej Górze (stąd dzisiejsza nazwa kazań). Po powstaniu listopadowym rękopis został wywieziony do Petersburga, gdzie w roku 1890 odnalazł go Aleksander Brückner, który odkrył również wspomniane paski z zapisem polskich kazań. Wydobyty z oprawy średniowiecznego rękopisu bezcenny zabytek przechowywany jest obecnie w Bibliotece Narodowej w Warszawie (nr 8001), zaś sam kodeks zaginął w czasie ostatniej wojny.
Na 18 ocalonych paskach zachowało się sześć polskich kazań, jedno zachowane w całości, pozostałe jedynie we fragmentach. Są to kazania na dzień św. Michała (koniec), św. Katarzyny (całość), św. Mikołaja (początek), Bożego Narodzenia (koniec), Trzech Króli (początek i koniec) oraz Matki Boskiej Gromnicznej (początek). Kazania świętokrzyskie, przeznaczone bez wątpienia dla odbiorcy wykształconego, pisane są prozą artystyczną, rytmizowaną i rymowaną zgodnie z zasadami średniowiecznej ars dictandi. Rękopis powstał zapewne około połowy wieku XIV, jest jednak kopią starszego oryginału z końca XIII lub początku XIV stulecia, o czym świadczą m.in. głębokie archaizmy, rozbudowany system skróceń oraz liczne błędy i poprawki kopisty.
Publikowaną tu transkrypcję Kazań świętokrzyskich opracował (na podstawie transliteracji Wiesława Wydry) Wacław Twardzik we współpracy z Mieczysławem Mejorem, Tomaszem Miką i Pawłem Stępniem.
KAZANIA ŚWIĘTOKRZYSKIE
Kazania świętokrzyskie - o zabytku
Kazanie l. Na dzień św. Michała
Kazanie II. Na dzień św. Katarzyny
Kazanie III. Na dzień św. Mikołaja
Kazanie IV. Na dzień Bożego Narodzenia
Kazanie V. Na święto Trzech Króli
Kazanie VI. Na dzień Oczyszczenia N.P.M.