wykład 14.04.2010
Typologia gospodarstw domowych
Do 1993 roku w literaturze wyróżniano cztery typy gospodarstw domowych, tj. pracownicze, pracowniczo-chłopskie, chłopskie, emerytów i rencistów, a od 1993 roku GUS wprowadził poszerzoną klasyfikację gospodarstw domowych reprezentujących odpowiednie grupy społeczno-ekonomiczne ludności.
Za podstawowe kryterium podziału gospodarstw domowych przyjęto wyłączne lub główne źródło utrzymania. Zgodnie z tym kryterium wyróżniono:
Gospodarstw pracowników - gospodarstwa domowe, których wyłącznym lub głównym źródłem utrzymania jest dochód z pracy najemnej w sektorze publicznym lub prywatnym, z wykonywania pracy nakładczej oraz na podstawie umów agencyjnych. Dodatkowym źródłem utrzymania tych gospodarstw może być emerytura, renta lub inne źródło niezarobkowe, praca na własny rachunek (poza rolnictwem indywidualnym), wykonywanie wolnego zawodu lub użytkowanie działki rolnej o powierzchni do 1,00 ha (włącznie). Oznacza to, że dochód uzyskiwany ze źródeł dodatkowych jest niższy od dochodów uzyskiwanych z pracy najemnej.
Gospodarstwa rolników - gospodarstwa domowe, których wyłącznym lub głównym źródłem utrzymania jest dochód z gospodarstwa rolnego o powierzchni użytków rolnych powyżej 1,00 ha. Dodatkowym źródłem utrzymania tych gospodarstw może być emerytura, renta lub inne źródło niezarobkowe, praca na własny rachunek (poza rolnictwem indywidualnym), wykonywanie wolnego zawodu. Oznacza to, że dochód uzyskiwany ze źródeł dodatkowych jest niższy od dochodów uzyskiwanych z gospodarstwa rolnego.
Gospodarstwa pracowników użytkujących gospodarstwo rolne - gospodarstwa domowe, których wyłącznym lub głównym źródłem utrzymania jest łączny dochód z pracy najemnej i użytkowanego gospodarstwa rolnego o powierzchni użytków rolnych powyżej 1,00 ha. Dodatkowym źródłem utrzymania tych gospodarstw może być emerytura, renta lub inne źródło niezarobkowe, praca na własny rachunek (poza rolnictwem indywidualnym), wykonywanie wolnego zawodu. Oznacza to, że dochód uzyskiwany ze źródeł dodatkowych jest niższy od dochodów uzyskiwanych z pracy najemnej łącznie z dochodami uzyskiwanymi z gospodarstwa rolnego.
Gospodarstwa pracujących na własny rachunek - gospodarstwa domowe, których wyłącznym lub głównym źródłem utrzymania jest praca na własny rachunek poza rolnictwem lub wykonywanie wolnego zawodu. Dodatkowym źródłem utrzymania tych gospodarstw może być praca najemna, użytkowanie gospodarstwa rolnego, emerytura, renta lub inne źródło niezarobkowe. Oznacza to, że dochód uzyskiwany ze źródeł dodatkowych jest niższy od dochodów z pracy na własny rachunek poza rolnictwem.
Gospodarstwa emerytów i rencistów - gospodarstwa domowe, których wyłącznym lub głównym źródłem utrzymania jest emerytura lub renta. Dodatkowym źródłem utrzymania tych gospodarstw może być inne źródło niezarobkowe poza emeryturą lub rentą, praca najemna, użytkowanie gospodarstwa rolnego, praca na własny rachunek (poza rolnictwem indywidualnym), wykonywanie wolnego zawodu. Oznacza to, że dochód uzyskiwany ze źródeł dodatkowych jest niższy od dochodów uzyskiwanych z emerytury lub renty.
Gospodarstw utrzymujące się z niezarobkowych źródeł - gospodarstwa domowe, których wyłącznym lub głównym źródłem utrzymania są źródła niezarobkowe inne niż emerytura lub renta, np. zasiłki dla bezrobotnych, zapomogi, alimenty oraz darowizny. Dodatkowym źródłem utrzymania głowy gospodarstwa domowego nie może być praca najemna, emerytura lub renta, użytkowanie gospodarstwa rolnego, praca na własny rachunek (poza rolnictwem indywidualnym), wykonywanie wolnego zawodu. Źródła te mogą wystąpić u pozostałych członków gospodarstwa domowego, lecz nie mogą przekroczyć dochodu uzyskiwanego ze źródeł niezarobkowych.