Wymagania w stosunku do kierowców wykonujących przewóz drogowy definiuje Rozdział 7a Ustawy o transporcie drogowym. Zawarte są tu także obowiązki przedsiębiorcy zatrudniającego kierowcę oraz warunki wykonywania działalności gospodarczej w zakresie prowadzenia ośrodka szkolenia, na które kierowani są kierowcy.
Kierowcą wykonującym przewozy drogowe może być osoba, która:
1) ukończyła 21 lat, (nie dotyczy to kierowcy wykonującego transport drogowy rzeczy pojazdem o dmc mieszącym się w przedziale 3,5 t do 7,5 tony)
2) posiada odpowiednie uprawnienie do kierowania pojazdem samochodowym określone w ustawie z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym;
3) uzyskała kwalifikację wstępną (ten warunek dotyczy kierowców, którzy uzyskują prawo jazdy kategorii D po 10 września 2008 roku lub kategorii C po 10 września 2009 roku);
4) ukończyła szkolenie okresowe;
5) nie ma przeciwwskazań zdrowotnych do pracy na stanowisku kierowcy;
6) nie ma przeciwwskazań psychologicznych do pracy na stanowisku kierowcy.
Warunki dotyczące ukończenia kwalifikacji wstępnej i szkolenia okresowego nie dotyczą kierowców pojazdów:
1. do kierowania którego wymagane jest prawo jazdy kategorii A1, A, B1, B lub B+E;
2. którego konstrukcja ogranicza prędkość do 45 km/h;
3. wykorzystywanego przez siły zbrojne;
4. obrony cywilnej, jednostek ochrony przeciwpożarowej lub jednostek odpowiedzialnych za utrzymanie bezpieczeństwa lub porządku publicznego;
5. poddawanego testom drogowym
6. odbywającego przejazd bez osób lub ładunku w celu dokonania jego naprawy lub konserwacji, z miejsca zakupu lub odbioru;
7. wykorzystywanego do nauki jazdy, szkolenia osób posiadających prawo jazdy, przeprowadzania państwowego egzaminu osób ubiegających się o prawo jazdy;
8. wykorzystywanego do użytku osobistego w przewozie drogowym osób lub rzeczy;
9. wykorzystywanego do przewozu materiałów lub urządzeń niezbędnych kierowcy do jego pracy, pod warunkiem że prowadzenie pojazdu nie jest jego podstawowym zajęciem.
Szkolenie w ramach kwalifikacji wstępnej obejmuje 280 godzin zajęć.
W przypadku kierowcy, który ma ukończone 21 lat, dla którego wymagane jest posiadanie prawa jazdy kategorii C, C+E (lub D, D+E o ile przewóz wykonywany jest na linach regularnych, których trasa nie przekracza 50 km) odbywa on kwalifikację wstępną przyśpieszoną która obejmuje 140 godzin zajęć.
Dla kwalifikacji wstępnej przyspieszonej dotyczącej kategorii D lub D+E jest wymagany wiek ukończonych 23 lat.
Kwalifikacja wstępna przyśpieszona trwa 140 godzin i obejmuje:
1. Część podstawową - teoretyczną trwającą minimum 97 godzin,
2. część specjalistyczną prowadzona w formie:
a) zajęć teoretycznych - 33 godziny
b) zajęć praktycznych w ruchu drogowym - 8 godzin
c) zajęć praktycznych z jazdy w warunkach specjalnych - 2 godziny
Po zakończeniu kursu kwalifikacyjnego, kursant przechodzi Test kwalifikacyjny.
Test podstawowy składa się z 20 pytań, Test specjalistyczny składa się z 10 pytań. Pytanie testowe posiada wyłącznie jedną prawidłową odpowiedź.
Poprawne udzielenie odpowiedzi na pytanie polega na wybraniu i zaznaczeniu wyłącznie prawidłowej odpowiedzi.
Wynik testu uważa się za pozytywny w przypadku udzielenia co najmniej:
1. 16 poprawnych odpowiedzi na pytania zawarte w teście podstawowym, oraz
2. 5 poprawnych odpowiedzi na pytania zawarte w teście specjalistycznym.
Czas trwania testu wynosi 45 minut.
Osobie szkolonej, która uzyskała pozytywny wynik testu wydaje się Świadectwo kwalifikacji zawodowej.
Kierowca posiadający ukończoną kwalifikację wstępną na przewóz na przewóz rzeczy, a chcący wykonywać przewozy osób jest zobowiązany odbyć kwalifikację wstępną uzupełniającą i na odwrót.
Szkolenie w ramach kwalifikacji wstępnej uzupełniającej obejmuje 70 godzin zajęć.
Natomiast kwalifikacja wstępna uzupełniająca przyśpieszona obejmuje 35 godzin zajęć oraz 2,5 godzin zajęć praktycznych.
Szkolenie okresowe.
Osoby posiadające prawo jazdy:
a) kategorii D1, D1+E, D, D+ E, wydane do dnia 10 września 2008 r.,
b) kategorii C1, C1+E, C, C+E, wydane do dnia 10 września 2009 r.
muszą co 5 lat odbywać szkolenie okresowe.
Szkolenie okresowe prowadzone w formie kursu okresowego lub w formie cyklu zajęć obejmuje 35 godzin zajęć teoretycznych.
Szkolenie okresowe prowadzone w formie kursu okresowego obejmuje:
- 21 godzin - moduł obowiązkowy,
- 14 godzin - 2 bloki po 7 godzin każdy do wyboru z grupy 17 tematów (modułów).
Szkolenie okresowe może być prowadzone w formie cyklu zajęć realizowanych przez okres 5 lat, jednorazowo nie mniej niż jeden moduł (7 godzin).
Termin, w którym kierowcy będą musieli odbyć pierwsze szkolenie okresowe jest uzależniony od daty uzyskania przez nich prawa jazdy odpowiedniej kategorii. Kierowca wykonujący przewóz drogowy jest obowiązany odbyć szkolenie okresowe i uzyskać wymagany wpis (kod 95) do prawa jazdy w terminie określonym w przepisach, które są zawarte w tabeli poniżej.
Kategoria ”D”
- do 10 września 2009 r. - w przypadku uzyskania po raz pierwszy prawa jazdy kategorii D do dnia 31 grudnia 1980 r:
- do 10 września 2010 roku (wydane w okresie 1981 - 1990)
- do 10 września 2011 roku (wydane w okresie 1991 - 2000)
- do 10 września 2012 roku (wydane w okresie 2001 - 2005)
- do 10 września 2013 roku (wydane w okresie 2006 - 2008)
Kategoria „ C”
- do 10 września 2010 r. - w przypadku uzyskania po raz pierwszy prawa jazdy kategorii C1 lub C do dnia 31 grudnia 1980 r.
- do 10 września 2011 roku (wydane w okresie 1981 - 1995)
- do 10 września 2012 roku (wydane w okresie 1996 - 2000)
- do 10 września 2013 roku (wydane w okresie 2001 - 2005)
- do 10 września 2014 roku (wydane w okresie 2006 - 2009)
Kierowcy, obowiązani są po ukończeniu szkolenia okresowego wykonać badania lekarskie i psychologiczne, przed dniem uzyskania wpisu do prawa jazdy.
Badania lekarskie i psychologiczne, przeprowadza się;
1) do czasu ukończenia przez kierowcę 60 lat - co 5 lat
2) po ukończeniu przez kierowcę 60 roku życia - co 30 miesięcy.
Przewoźnik drogowy (przedsiębiorca) ma obowiązek pokryć koszty badań lekarskich i psychologicznych, natomiast nie ma obowiązku pokrywania kosztów związanych z szkoleniem okresowym.
Po ukończeniu szkolenia okresowego i następnie po uzyskaniu orzeczenia lekarskiego i psychologicznego, kierowca powinien uzyskać potwierdzenie spełnienia tych wymagań w prawie jazdy.
Wiąże się to z koniecznością wymiany tego dokumentu. Ponieważ wymiana może potrwać nawet kilkanaście dni, warto ten fakt uwzględnić przy planowaniu terminu szkolenia.
Po uzyskaniu w prawie jazdy oznaczenia kodowego „95”, nie ma potrzeby wystawiania przez przedsiębiorcę zaświadczenia o spełnianiu przez kierowcę wymagań ustawy o transporcie drogowym.
Do czasy uzyskania wpisu kodu 95 do prawa jazdy, kierowca ma obowiązek posiadania do okazania organom kontrolnym Zaświadczenia. Pracodawca lub właściciel firmy transportowej osobiście kierujący pojazdem Oświadczenia.