Technik mechanik

Kod klasyfikacji: 311502

Rozdział klasyfikacji: Przemysł wydobywczy, ciężki, elektryka i elektronika

Klasa klasyfikacji: Mechanika

Zadania i czynności

Domeną pracy techników mechaników są procesy wytwarzania, użytkowania i napraw różnego rodzaju maszyn i urządzeń technicznych, w czym przypadają im zadania odpowiednie do zajmowanego stanowiska oraz wyuczonej specjalności.

Istnieją dwie zasadnicze kategorie specjalności techników mechaników. Jedną grupę stanowią specjalności oparte na zdobytej przez nich wiedzy teoretycznej i praktycznej o budowie, użytkowaniu i utrzymywaniu w należytym stanie wybranych rodzajów maszyn i urządzeń. Mamy więc techników mechaników np.: od silników spalinowych, od obrabiarek, maszyn budowlanych, maszyn poligraficznych itd. Drugą grupę stanowią specjalności technologiczne. Technicy o takich specjalnościach, to fachowcy w wybranej dziedzinie technologii mechanicznej: w obróbce skrawaniem (np. toczeniu, frezowaniu), w obróbce plastycznej (np. kuciu, tłoczeniu), w obróbce cieplnej (np. hartowaniu) lub w spawalnictwie. Potrafią takie czynności zaprojektować i wykonywać.

Technicy mechanicy pracują przeważnie w przemyśle, lecz także w budownictwie, górnictwie, komunikacji i transporcie, rolnictwie, usługach i w różnych innych dziedzinach gospodarki oraz w ich zapleczu badawczo-rozwojowym. Również we własnych wytwórniach lub warsztatach.

Do najczęściej powierzanych im zadań w zakładach produkcyjnych czy usługowych należą prace związane z przeglądami, konserwacją i remontami eksploatowanych tam maszyn i urządzeń (np. parku obrabiarkowego) lub pojazdów. Prowadzą je tzw. służby ruchu. Technicy mechanicy bywają tam bezpośrednimi wykonawcami tego rodzaju zadań. Pracują fizycznie, z użyciem prostych narzędzi lub obrabiarek do metali, np. rozbierają, smarują i montują na powrót różne podzespoły, dorabiają potrzebne części itd., bądź jako brygadziści, mistrzowie czy nawet tzw. główni mechanicy planują, organizują i nadzorują takie prace, wykonywane przez podległy im personel.

Rosnąca złożoność współczesnych procesów wytwórczych zastosowanie coraz nowocześniejszej i kosztowniejszej techniki, np. robotów czy numerycznego sterowania obrabiarek sprawia, że coraz częściej technikom mechanikom powierza się zadania bezpośrednio produkcyjne, wykonywane dotychczas przez robotników. Są zatrudniani przy obsłudze takich maszyn i urządzeń produkcyjnych, jak obrabiarki zespołowe lub sterowane programowo, linie spawalnicze, piece hartownicze oraz różne agregaty wytwórcze. Podobnie jest w procesach montażu, kontroli technicznej, badań użytkowych itp., w których nieodzowne staje się stosowanie skomplikowanej aparatury czy komputerów.

Dla techników mechaników zatrudnionych w zapleczu technicznym produkcji lub w placówkach badawczo-rozwojowych komputery wraz z programami wspomagania prac inżynierskich są narzędziami stosowanymi już na co dzień. Posługują się nimi na przykład przy konstruowaniu części maszyn i ich zespołów lub opracowywaniu dla nich technologii wytwarzania, a także do analizowania wyników przeprowadzanych prób i badań.

Środowisko pracy

materialne środowisko pracy

Technicy mechanicy pracują przeważnie w budynkach: w halach produkcyjnych i w biurach zaplecza technicznego. Zatrudnieni w służbach ruchu lub przy obsłudze maszyn i urządzeń produkcyjnych bywają narażeni na panujący w halach fabrycznych hałas, zanieczyszczenia powietrza, wibracje, brud itp., ale w stopniu dopuszczalnym przepisami bhp, nie zagrażającym ich zdrowiu.

warunki społeczne

Praca techników mechaników ma najczęściej charakter zespołowy i wymaga zorganizowanego współdziałania, które jest uwarunkowane częstą wymianą precyzyjnych i wyczerpujących informacji.

Informacje pisemne polecenia, dokumentacje, instrukcje, sprawozdania są tu tylko punktem wyjścia dominującego w tej pracy porozumiewania się drogą ustną. Służy ono zasięganiu rad, udzielaniu pouczeń, rozstrzyganiu wątpliwości, wymianie opinii, konsultacjom, uzgodnieniom etc.

warunki organizacyjne

Praca technika mechanika odbywa się przeważnie w ciągu dnia i trwa 8 godzin, chyba że jest on zatrudniony w zakładzie o pracy zmianowej. Do stosunkowo rzadkich przyczyn, dla których bywa zmuszony pracować w dni ustawowo wolne od pracy, należą awarie w macierzystym zakładzie.

W bliższe lub dalsze podróże służbowe musi wyruszać na ogół tylko przy okazji różnych prób terenowych, badań na poligonie doświadczalnym itp. Bywają jednak w tym zawodzie zajęcia nierozerwalnie związane z wyjazdami, np. praca w pomocy drogowej lub naprawy prowadzone u klienta.

Wykonywana przez techników praca bywa nadzorowana w sposób zależny od zadań, jakie im przypadają. Gdy jest to praca przy obsłudze maszyn produkcyjnych, jej przebieg zazwyczaj sprawdza się okresowo. Najczęściej jednak technicy są rozliczani z wykonania powierzanych im zadań. Dzieje się tak zwłaszcza wtedy, kiedy kierują pracą innych osób, jako jej organizatorzy i nadzorcy, ale także podczas pracy samodzielnej.

Wymagania psychologiczne

Technika jest pochodną nauk ścisłych, toteż u parających się nią osób również u techników mechaników wręcz nieodzowne są takie cechy, jak: umiejętność rozumowania w sposób logiczny i dokładność, ale również pomysłowość i wyobraźnia. Nader pożądane są także uzdolnienia, a przynajmniej zainteresowania techniczne, a nawet naukowe, które poszerzając horyzonty rodzą ambicje i otwierają możliwości podejmowania trudniejszych zadań, jak np. prace koncepcyjne, badawcze etc.

Od jakości, sprawności i niezawodności różnych maszyn i urządzeń technicznych zależy częstokroć bezpieczeństwo, a nawet życie wielu ludzi. Jeden element wadliwie zaprojektowany, błędnie obliczony, źle lub z niewłaściwego materiału wykonany, niedbale zamontowany albo z innych powodów zawodny może stać się przyczyną tragedii. Toteż od ludzi techniki projektantów, konstruktorów, wykonawców, eksploatatorów i serwisowców różnego rodzaju rozwiązań technicznych wymaga się przede wszystkim skrupulatności, sumienności, rzetelności. Temu na ogół powinna towarzyszyć obowiązkowość i wyostrzone poczucie odpowiedzialności, bez których wręcz nie sposób sobie wyobrazić dobrego inżyniera czy technika.

Warunkiem osiągnięcia sukcesu w technice jest z reguły

i o wiele bardziej niż w wielu innych dziedzinach wytrwałość oraz cierpliwość. Sukces w tej dziedzinie, także niemal z reguły, dzieli się z innymi. Współczesne osiągnięcia techniczne są bowiem dziełem zbiorowym. W realizacji każdego nowego rozwiązania uczestniczy zazwyczaj wielu ludzi. Praca w technice jest z tego względu szkołą pracy zespołowej. Taka jest też na ogół praca techników mechaników.

Skutecznemu zbiorowemu działaniu sprzyja podobieństwo sposobu myślenia (rozumowania ścisłego i analitycznego), jednakowe podejście do zadań zawodowych (skrupulatne i odpowiedzialne), posługiwanie się tym samym rzeczowym językiem (liczb i faktów). Czasem trzeba wręcz ograniczyć swą niezależność lub powściągnąć wybujałe indywidualne ambicje i podporządkować się zespołowi oraz przełożonemu. Przydaje się też odporność psychiczna, poczynania zespołowe obfitują bowiem w sytuacje sprzyjające konfliktom i stresom.

W pracy w służbach ruchu, czyli przy naprawach itp. oraz przy obsłudze maszyn i urządzeń wytwórczych, w zasadzie (lecz nie zawsze) pożądane są też: dobry wzrok i słuch, koordynacja wzrokowo-ruchowa, zmysł równowagi, zręczność rąk i palców.

Wymagania fizyczne i zdrowotne

Praca technika mechanika jest pracą lekką, a na niektórych stanowiskach wręcz bardzo lekką. Umiarkowanego wysiłku fizycznego wymaga praca w służbach ruchu i przy obsłudze maszyn lub urządzeń produkcyjnych. W pierwszym przypadku bywa to wysiłek niezbędny do przeprowadzania napraw, demontażu i montażu maszyn etc., w drugim w pracy przy obrabiarce lub obsłudze innej maszyny wysiłek, jakiego wymaga zamocowanie na maszynie jakiejś części. Wysiłek techników zatrudnionych w biurach konstrukcyjnych i technologicznych zaplecza technicznego zakładu lub w placówkach badawczo-rozwojowych jest porównywalny z wysiłkiem podczas pracy biurowej. Toteż na wielu stanowiskach tego rodzaju mogą być z powodzeniem zatrudniane osoby z dysfunkcją kończyn dolnych i na wózkach inwalidzkich. Nie można jednak od nich wymagać zbyt częstego bywania na halach produkcyjnych.

Warunki podjęcia pracy w zawodzie

Zawód technika mechanika zdobywa się w wyniku ukończenia odpowiedniej średniej szkoły technicznej (technikum mechanicznego) i uzyskania dyplomu. Technika mechaniczne znajdują się we wszystkich dużych, a nierzadko również w mniejszych miastach w Polsce. W tym zawodzie spotyka się też absolwentów liceów ogólnokształcących z niepełnym wyższym wykształceniem technicznym (po kilku latach politechniki).

Możliwości awansu w hierarchii zawodowej

W zawodzie technika mechanika nie istnieje sformalizowana hierarchia awansu. Na ogół awansem bywa powierzanie stanowisk brygadzisty czy mistrza. Techników o dużym doświadczeniu zawodowym można jednak spotkać również na stanowiskach kierowników ważnych wydziałów w zakładów produkcyjnych, gdzie nierzadko podlegają im służbowo inżynierowie. Technicy mechanicy bywają też dyrektorami niewielkich zakładów wytwórczych i usługowych.

Ponadto w ramach Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Mechaników Polskich jako jego członkowie mogą na różne sposoby doskonalić swoje kwalifikacje i zdobywać specjalizacje zawodowe oraz tytuły rzeczoznawców.

Możliwości podjęcia pracy przez dorosłych

Technik mechanik w dojrzałym, a nawet starszym wieku (ok. 50 lat), jeśli tylko dysponuje liczącym się doświadczeniem zawodowym, ma nie mniejsze szanse zatrudnienia niż absolwent technikum mechanicznego bezpośrednio po szkole. Może ubiegać się o pracę nawet w wieku przedemerytalnym i później (np. w szkolnictwie zawodowym).

Polecana literatura

Bożenko L., Maszynoznawstwo dla zasadniczych szkół zawodowych. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne 1996

Źródło danych: Przewodnik Po Zawodach, wyd. II, MPiPS

1

---