Optyk mechanik

Kod klasyfikacji: 731103

Rozdział klasyfikacji: Przemysł lekki i rzemiosło

Klasa klasyfikacji: Przemysł szklarski, ceramiczny, optyczny

Zadania i czynności

Celem pracy optyka mechanika jest wykonywanie szkła optycznego korekcyjnego do okularów korekcyjnych i przeciwsłonecznych oraz oprawek do tych okularów - przez nastawianie parametrów urządzeń, szlifowanie, polerowanie i kontrolę gotowych szkieł i oprawek.

W swojej pracy obsługuje urządzenia niezbędne do obróbki szkła optycznego, demontuje, naprawia i montuje elementy mechaniczne tych urządzeń, regeneruje je i konserwuje.

Produktem końcowym pracy optyka mechanika jest szkło optyczne korekcyjne, o określonej mocy powierzchniowej - krzywizny - wyrażonej w +, - dioptriach i określonej grubości, oraz oprawa korekcyjna lub przeciwsłoneczna, np. z metalu.

Przed przystąpieniem do pracy pobiera z magazynu odlew szkła, tzw. prasówki. Aby uzyskać szkło optyczne korekcyjne, np. +1 dioptrii, operator maszyn i urządzeń do obróbki elementów optyki nastawia precyzyjną frezarkę, czyli przesuwa część maszyny z frezem, przestawia drugą część maszyny pod promień na skali, tzw. dioptriarz, który określa potrzebną moc i grubość szkła. Szlifierz szkła optycznego wkłada obrabiane szkło - w postaci „prasówki” (odlew) - w uchwyt rozprężny zaciskający i po uruchomieniu urządzenia frezuje, nadając obrabianemu szkłu odpowiedni promień i grubość.

Na konkretny asortyment szkła (+ i -) przeznacza określoną prasówkę. Wyfrezowane szkło umieszcza w „gnieździe” ochraniającym i pozwalającym na dalszą bezpieczną obróbkę. Gniazdo ze szkłem mocuje w szlifierce w celu dalszej obróbki.

Po zakończonej operacji kontroluje ręcznie lub aparaturą kontrolno-pomiarową (czujnikiem) szkło, sprawdza, czy ma ono pożądany dioptriarz. Ponownie wkłada szkło do gniazda i poleruje je przy użyciu specjalnego środka polerującego - roztworu tlenku ceru - w specjalnej polerce. Po wypolerowaniu sprawdza wizualnie lub z pomocą oprzyrządowania jakość uzyskanego szkła optycznego korekcyjnego: jego grubość, obecność pryzmatów i szczerb. Myje szkło, wyciera je flanelą i ponownie kontroluje uzyskaną jakość.

Wadliwie wykonane szkło korekcyjne kwalifikuje do poprawienia, a dobrze wypolerowane pakuje i składa w magazynie.

Konserwator narzędzi i przyrządów do obróbki szkła optycznego wykonuje części mechaniczne do urządzeń obrabiających szkło. Posługując się rysunkiem technicznym lub instrukcją dostarczoną przez technologa ds. produkcji, wytacza na typowej tokarce gniazda szlifiersko-polerskie, szale szlifierskie, szale polerskie, docierarki do szal szlifierskich. Na tokarkach specjalistycznych dla przemysłu optycznego, tzw. promieniówkach, konserwator mechanik wytacza z żeliwa tzw. sprawdziany do sprawdzania promienia, według którego nastawia szlifierkę. Mocuje pierścienie, tzw. pryzmaty w gniazdach, tak aby szkło, które zostanie umieszczone w gnieździe i poddane obróbce, nie obluzowało się.

Konserwator dobiera odpowiednie narzędzia skrawające oraz przyrządy tokarskie, mocuje je na tokarce, ustala i nastawia odpowiednie parametry toczenia, kontroluje przebieg obróbki, ocenia wymiary i kształty uzyskanych elementów. Przeprowadza też montaż i sprawdza działanie całości wykonanego elementu. Ponadto regeneruje urządzenia i narzędzia wykorzystywane przy obróbce szkła optycznego: wymienia gwinty, skręca i lutuje urządzenia, przecina, piłuje, wierci, nituje, ostrzy narzędzia. Wykonuje proste czynności elektrotechniczne. Dba o stan techniczny maszyn i urządzeń - codziennie przygotowuje je do pracy, kontroluje, czyści, konserwuje.

Monter części opraw okularowych, aby wykonać oprawę okularową korekcyjną lub przeciwsłoneczną z gotowych drutów o różnych przekrojach: okrągłych, płaskich, mieszanych lub wykrawanych ze specjalnych profili blach, wkłada je do urządzenia, które automatycznie wygina całą serię produkcji. Następnie okrawa naddatki, poleruje w bębnach podzespoły oprawy i lutuje je, np.: zespół zausznika, zespół ramki i zespół oczka. Gotowe oprawy w urządzeniach do galwanizowania złoci, chromuje itp. Może uatrakcyjnić wyrób przez malowanie lub dekorowanie zgodnie z zaleceniami technologa. Reguluje części oprawy przez dokręcanie śrubek, dogięcie zauszników, tak aby oprawka położona na stole nie była zwichrowana, kontroluje uzyskane wyroby, pakuje każdą oprawkę w woreczek nylonowy i w pudełko. Składa zapakowane oprawy w magazynie.

Optyk mechanik kontroluje przebieg obróbki mechanicznej, której jest poddawane szkło, posługuje się czujnikami pomiarowymi, suwmiarką, mikrometrem, tablicą promieni. Inne urządzenia niezbędne do wykonywania pracy optyka mechanika to: wiertarki, lutowarki indukcyjne i oporowe, imadła ślusarskie, prasy, urządzenia ślusarsko-montażowe.

Środowisko pracy

materialne środowisko pracy

Praca optyka mechanika odbywa się w pomieszczeniach zamkniętych: halach produkcyjnych, magazynach i w małych pomieszczeniach przeznaczonych do obróbki mechaniczne. Warunki pracy, kontakt z urządzeniami mechanicznymi, płynami smarująco-chłodzącymi, substancjami polerującymi stwarzają poważne uciążliwości. Są to: hałas, zanieczyszczenie powietrza pyłami, kontakt z substancjami alergennymi, podwyższona wilgotność. Z tej też przyczyny istnieje prawdopodobieństwo występowania chorób zawodowych, takich jak: choroby skóry - egzemy, alergie skórne, pylica i przewlekłe choroby oskrzeli oraz uszkodzenie narządu słuchu wywołane działaniem hałasu. Ze względu na kontakt z urządzeniami mechanicznymi oraz poruszającymi się elementami maszyn występuje ryzyko wypadków przy pracy. Najczęściej są to uszkodzenia i urazy palców i dłoni.

warunki społeczne

Praca optyka mechanika jest nadzorowana przez mistrza lub kierownika wydziału. Kontakt z ludźmi jest dość częsty i dotyczy on współpracy w zakresie przekazywania sobie obrabianych szkieł i oprawek. Praca ta jest z jednej strony indywidualna - samodzielnie wykonuje czynności na swoim stanowisku pracy, z drugiej strony - zespołowa, efekt końcowy jest uzależniony od współpracujących ze sobą ludzi, np. nieprawidłowo ustawione parametry urządzeń spowodują wytworzenie wadliwego szkła korekcyjnego, nieprawidłowe umieszczenie pryzmatu pierścienia w gnieździe spowoduje obluzowanie się szkła i nieprawidłową dalszą obróbkę.

warunki organizacyjne

Optyk mechanik w zasadzie pracuje w dzień, od 6 do 9 godzin. Jego praca jest okresowo nadzorowana przez mistrza lub kierownika wydziału, a także samego pracownika na stanowisku (sprawdza jakość szkła po wyszlifowaniu).

Prace wykonuje w ubraniu roboczym - specjalnych fartuchach i w słuchawkach chroniących przed hałasem. Ponosi odpowiedzialność za urządzenia na stanowisku pracy.

Wymagania psychologiczne

Optyk mechanik posługuje się narzędziami i obsługuje urządzenia mechaniczne. W związku z tym niezbędna jest w jego pracy duża sprawność rąk i palców, prawidłowa koordynacja wzrokowo-ruchowa, spostrzegawczość w zauważaniu najmniejszych uszkodzeń obrabianego szkła oraz prawidłowe czucie dotykowe.

Ze względu na wykonywanie precyzyjnych czynności ważna jest duża sprawność narządu wzroku. Powinien umieć pracować w warunkach monotonnych i mieć zdolność do koncentracji uwagi; powinien być dokładny, wytrwały i cierpliwy. Pracuje na różnych maszynach równocześnie - obsługuje szlifierkę, polerkę, frezarkę, tokarkę - dlatego przydatna jest zdolność przerzucania się z jednej czynności na drugą.

Ze względu na posługiwanie się urządzeniami technicznymi i konieczność czytania planów i rysunków technicznych powinien mieć zainteresowania techniczne.

Wymagania fizyczne i zdrowotne

Pracę w omawianym zawodzie można zaliczyć do średnio ciężkich. Najważniejsze znaczenie ma tu duża sprawność narządu wzroku i zmysłu dotyku. Ważna jest także dobra sprawność układu kostno-stawowego i układu mięśniowego.

Przeciwwskazaniem bezwzględnym do zawodu optyka mechanika jest astygmatyzm i brak widzenia obuocznego, ograniczona sprawność kończyn górnych i dolnych, brak dobrego czucia w palcach, przewlekłe zmiany chorobowe skóry rąk (nawet silne pocenie się dłoni), astma oskrzelowa, padaczka i inne choroby ośrodkowego układu nerwowego, nadmierna pobudliwość nerwowa. Względne przeciwwskazania dotyczą cukrzycy, niedosłuchu lekkiego stopnia.

W zawodzie optyka mechanika dopuszcza się możliwość zatrudnienia osób niepełnosprawnych z lekkim niedosłuchem, a na niektórych stanowiskach, np. myciu i czyszczeniu szkieł optycznych, kontrolowaniu jakości szkieł i opraw, z dysfunkcją kończyn dolnych.

Warunki podjęcia pracy w zawodzie

Do podjęcia pracy optyka mechanika niezbędne jest podstawowe wykształcenia, ale preferowane - wykształcenie zawodowe w zakresie optyk mechanik. Zawód ten można zdobyć kończąc zasadniczą szkołę zawodową lub liceum zawodowe o kierunku optyk mechanik.

Kandydaci do pracy w tym zawodzie poddawani są specjalistycznym badaniom lekarskim w zakresie sprawności narządu wzroku, słuchu i dermatologicznym. W pracach . tokarskich preferowani są mężczyźni.

Możliwości awansu w hierarchii zawodowej

Możliwości awansu w zawodzie optyk mechanik są ograniczone. Po uzyskaniu doświadczenia zawodowego, stażu pracy może zostać mistrzem w zakładzie produkcyjnym.

Może być zatrudniony przez właściciela prywatnego zakładu optycznego.

Możliwości podjęcia pracy przez dorosłych

Pracę w tym zawodzie może podjąć dorosła osoba w każdym wieku, nawet po 50 roku życia, pod warunkiem, że stan jej zdrowia będzie na to pozwalał.

Polecana literatura

Optyk mechanik: Klasyfikacja Zawodów i Specjalności, MPiPS, Warszawa 1995

Optyka - Optometria, dwumiesięcznik, wydawnictwo PANAPTIKOS, Poznań

Źródło danych: Przewodnik Po Zawodach, wyd. II, MPiPS

1

---