Oficer mechanik statku morskiego

Kod klasyfikacji: 314103

Rozdział klasyfikacji: Transport i łączność

Klasa klasyfikacji: Żegluga morska

Zadania i czynności

Do głównych celów pracy oficera mechanika statku morskiego należy bezpośredni nadzór nad załogą działu maszynowego oraz dbanie o sprawne i niezawodne działanie silników głównych, a także innych mechanizmów i urządzeń znajdujących się w maszynowni. Oficer mechanik nadzoruje też prawidłową eksploatację i przebieg remontów tych urządzeń.

Ze względu na zakres i odpowiedzialność wśród inżynierów mechaników istnieją różne specjalności. Starszy mechanik jest zastępcą kapitana do spraw technicznych i bezpośrednim przełożonym działu maszynowego, gdzie ustala wachty i rozdziela pracę załodze maszynowni. Starszy oficer sprawdza zabezpieczenie urządzeń okrętowych przed pożarem oraz zapewnia bezpieczeństwo i higienę pracy podległego mu personelu. Drugi mechanik jest zastępcą starszego mechanika i w zakresie prowadzonych prac w siłowni statku bezpośrednim przełożonym szeregowych członków załogi maszynowni. Drugi mechanik odpowiada przed przełożonym za należyte utrzymanie i sprawne działanie tych mechanizmów, nad którymi zlecono mu opiekę i nadzór; pełni też służby portowe i morskie. Drugi mechanik nadzoruje i dokonuje odbioru prac wykonywanych przez członków działu maszynowego na polecenie starszego mechanika. Oficer mechanik urządzeń chłodniczych zajmuje się na statkach rybackich wszystkimi urządzeniami i instalacjami chłodniczymi, a więc sprawdza ich działanie, stan techniczny, konserwuje i w razie potrzeby dokonuje napraw i remontów. Podczas wykonywania swoich zadań służbowych oficer mechanik posługuje się wieloma narzędziami ręcznymi precyzyjnymi (pęseta) i nieprecyzyjnymi (młotek, klucze do śrub), których używa podczas konserwacji i remontów silników w maszynowni. Używa także urządzeń produkcyjnych sterowanych ręcznie lub automatycznie (obrabiarki, tokarki), którymi obrabia elementy potrzebne do remontu maszyn i silników. Bardzo często też oficer mechanik używa różnego rodzaju sprężarek i pomp oraz przyrządów kontrolno-pomiarowych (mierniki ciśnienia, temperatury), dzięki którym może sprawnie i bezpiecznie kierować pracą silników i innych urządzeń, będących na wyposażeniu maszynowni. Bardzo pomocne podczas pracy oficera mechanika są sprzęty i urządzenia biurowe (fax, telefon), które umożliwiają kontakt z przełożonymi i podwładnymi. Często też posługuje się on komputerem, który analizuje dane napływające z urządzeń kontrolno-pomiarowych w maszynowni statku.

Środowisko pracy

materialne środowisko pracy

Praca oficera mechanika statku morskiego odbywa się najczęściej w maszynowni statku lub na wolnym powietrzu, czyli na pokładzie. Ze względu na warunki klimatyczne i pogodowe, jakie panują na akwenach, po których pływa statek, oficer mechanik narażony jest na zmiany temperatury i wilgotności powietrza oraz zmiany intensywności oświetlenia. Powoduje to zapadanie na choroby skóry i choroby zakaźne oraz inwazyjne. Podczas wykonywania zadań w maszynowni statku na oficera mechanika w dużym stopniu oddziałują wibracje i hałas, wywoływane przez pracę wysokoprężnych silników spalinowych, które są przyczyną uszkodzeń słuchu. Powietrze maszynowni jest często zanieczyszczone spalinami i pyłami oraz gazami. Na oficera mechanika oddziałują też pola elektromagnetyczne urządzeń kontrolnych i dlatego jest on narażony na choroby centralnego układu nerwowego. Oficer mechanik urządzeń chłodniczych jest narażony na zatrucia freonem podczas napraw chłodni. Bardzo częstym schorzeniem oficerów mechaników jest kamica moczowa, będąca wynikiem picia wody długo przechowywanej w zbiornikach. Praca oficera odbywa się w warunkach dużego napięcia i z dala od bliskich, co często powoduje stres i podatność na wszelkiego rodzaju nerwice. Statki morskie pływają bardzo często w warunkach sztormowych, a więc oficer mechanik jest narażony na wszelkiego typu urazy ciała (stłuczenia, złamania).

warunki społeczne

Praca oficera mechanika statku morskiego należy do prac zespołowych, podczas której ma on częsty i intensywny kontakt z pozostałymi członkami maszynowni i statku, co może nieść ryzyko powstawania konfliktów. Oficer mechanik organizuje i rozdziela pracę w dziale maszynowym oraz wyznacza służby morskie i portowe, a także współpracuje, udziela rad i odpowiada na pytania podwładnych.

Podczas spotkań z kapitanem konsultuje z nim plan pracy i remontów w dziale maszynowym oraz reprezentuje interesy swoich podwładnych. Oficer mechanik kontaktuje się z przełożonym przy użyciu sprzętu komunikacyjnego (przy użyciu głosu), a także w formie pisemnych sprawozdań dla kapitana. Oficer mechanik pracuje też indywidualnie, gdy układa plan pracy dla załogi maszynowni na dany dzień czy okres rejsu.

warunki organizacyjne

Praca oficera mechanika jest pracą zmianową i zrutynizowaną, trwa ona od 9 do 12 godzin. Czas trwania pracy oficera zależy od otrzymanych zleceń oraz od sytuacji awaryjnych (awarie silników). Od oficera mechanika wymagana jest praca w dzień i w nocy, a także w niedziele i święta. Wykonywane przez niego czynności są okresowo, a czasami ściśle nadzorowane przez przełożonych. W hierarchii służbowej jest on zarówno przełożonym obsługi maszynowni, jak i podwładnym kapitana statku. Oficer mechanik ponosi odpowiedzialność za maszyny i urządzenia znajdujące się na wyposażeniu maszynowni oraz ich prawidłowe funkcjonowanie. Odpowiada też za indywidualny zakres obowiązków oraz pracę wykonywaną przez członków załogi działu maszynowego. Miejscem pracy oficera mechanika jest statek zawijający do portów różnych krajów i kontynentów, a więc przebywa on przez długi okres poza granicami ojczystego kraju. Podczas rejsu jego strojem jest ubranie robocze, a w czasie wolnym dowolne ubranie. Pracując w maszynowni zakłada strój roboczy (kombinezon) lub używa specjalnych ubrań ochronnych.

Wymagania psychologiczne

Wydaje się, że z racji wykonywanych zadań oficer mechanik powinien odznaczać się zdolnościami technicznymi, ponieważ jego praca polega na bardzo częstym kontakcie z silnikami i urządzeniami technicznymi (pompy, sprężarki). Powinna go też charakteryzować umiejętność pracy w szybkim tempie i łatwość przerzucania się z jednej czynności na drugą. Umiejętności te pomogą mu w sytuacjach awaryjnych i remontowych w dziale maszynowym. Podczas przeprowadzania remontów oficerowi mechanikowi ułatwia pracę koordynacja wzrokowo-ruchowa, zręczność rąk i palców oraz brak lęku wysokości. Podczas wykonywania prac mechanika niezbędny jest dobry wzrok i spostrzegawczość, gdyż musi on często oceniać prawidłowe działanie podzespołów siłowni. Powinien też posiadać szybki refleks, by móc błyskawicznie reagować na powstałe awarie. Oficer mechanik powinien posiadać umiejętność koncentracji, a zarazem podzielność uwagi, co ułatwi mu kontrolę urządzeń będących na wyposażeniu maszynowni. Nieodzowną cechą oficera mechanika jest zmysł równowagi, ponieważ pracę swoją wykonuje często podczas kołysania statku na fali. Dobry oficer mechanik powinien posiadać wytrzymałość na długotrwały wysiłek oraz być wytrwałym i cierpliwym, co pomaga mu w monotonnych pracach konserwacyjnych. Podczas wykonywania remontów i konserwacji silników głównych i pomocniczych przydaje się oficerowi mechanikowi dobra pamięć, wyobraźnia przestrzenna, logiczne rozumowanie oraz dokładność. Często współpracuje on z innymi członkami załogi, potrzebna jest mu więc umiejętność współdziałania oraz nawiązywania kontaktu i postępowania z ludźmi. Oficer mechanik, jako że jest przełożonym maszynowni, powinien posiadać zdolności kierownicze oraz umiejętność podejmowania szybkich i trafnych decyzji. Jego cechą powinna być też umiejętność podporządkowania się przełożonemu (kapitanowi). Dobrego oficera mechanika charakteryzuje inicjatywność, gotowość do pracy w nieprzyjemnych warunkach, a także samodzielność i niezależność oraz umiejętność przekonywania, tak potrzebna u średniej kadry kierowniczej. Nieodzowną cechą oficera mechanika jest odwaga, niezbędna do pracy na morzu, a także pewna doza ciekawości, gdyż podczas rejsu odwiedza on porty w różnych krajach świata. Oficerowi mechanikowi statku morskiego w wykonywaniu zadań pomagają zainteresowania techniczne (budowa maszyn i silników), naukowe (działanie maszyn i urządzeń) oraz urzędnicze (kierowanie ludźmi i wypełnianie raportów). W zawodzie tym przydatne jest zainteresowanie matematyką, fizyką, chemią, zajęciami technicznymi i językami obcymi (wszystkie te przedmioty są przydatne w bardzo dużym stopniu).

Wymagania fizyczne i zdrowotne

Praca w zawodzie oficera mechanika statku morskiego należy do prac średnio ciężkich. Osoba pracująca w tym zawodzie powinna odznaczać się bardzo dużą sprawnością narządów równowagi i układu krążenia. Oficera mechanika powinna cechować sprawność układu kostno-stawowego i mięśniowego. Pożądana jest również wysoka ogólna wydolność fizyczna i sprawność układu oddechowego (ze względu na pracę w zanieczyszczonej maszynowni, gdzie wydobywają się różnego rodzaju gazy i pyły). Dobry wzrok i słuch jest tu niezbędny. Do pracy w tym zawodzie istnieją bezwzględne przeciwwskazania, do których należą:

• nowotwory złośliwe

• choroby zakaźne i pasożytnicze

• choroby układu krążenia, ruchu, słuchu, wzroku i uzębienia

• choroby układu moczowo-płciowego

• choroby krwi, układu trawiennego, oddechowego i nerwowego

Ze względu na specyfikę pracy na morzu i statku nie jest możliwe zatrudnianie w zawodzie oficera mechanika osób niepełnosprawnych.

Warunki podjęcia pracy w zawodzie

Aby pracować w zawodzie oficera mechanika trzeba legitymować się wykształceniem średnim lub wyższym oraz uzyskać specjalizację zawodową w kierunku zawodowym, tzn. dyplom oficera mechanika, eksploatacji siłowni okrętowej, dyplom II klasy lub ukończenie technikum chłodniczego (oficer mechanik urządzeń chłodniczych). Oficer mechanik powinien również ukończyć kursy BHP i ppoż., obsługi komputera oraz ratownika morskiego. Kandydat powinien znać język angielski, francuski lub rosyjski. Do pracy w zawodzie oficera mechanika preferowani są mężczyźni w wieku do 45 lat.

Możliwości awansu w hierarchii zawodowej

Oficer mechanik statku morskiego ma ograniczone możliwości awansu zawodowego. Może on zdobyć wyższe stopnie specjalizacji zawodowej i uzyskać dyplom pierwszego mechanika. Awans w tym wypadku może oznaczać uznanie u armatorów i tym samym możliwość zatrudnienia na lepszych i nowocześniejszych jednostkach pływających.

Możliwości podjęcia pracy przez dorosłych

W zawodzie oficera mechanika istnieje możliwość podjęcia pracy w późniejszym wieku. Trzeba tylko posiadać kwalifikacje podane w rozdziale pt. „Warunki podjęcia pracy w zawodzie”, odznaczać się dobrym stanem zdrowia i nie przekroczyć 40 roku życia. W specjalności oficer mechanik urządzeń chłodniczych są obecnie małe możliwości zatrudnienia, bowiem z uwagi na warunki ekonomiczne u armatorów nastąpiła redukcja stanowisk pracy.

Polecana literatura

Polska Żegluga Morska BRYZA (miesięcznik)

L. Hempel, Mechanik okrętowy, WSM, Gdynia 1983 r.

J. Puchalski, Pod obcą banderą - poradnik dla oficerów i marynarzy, Gdynia 1992 r.

Źródło danych: Przewodnik Po Zawodach, wyd. II, MPiPS

1

---