Oficer pokładowy

Kod klasyfikacji: 314207

Rozdział klasyfikacji: Transport i łączność

Klasa klasyfikacji: Żegluga morska

Zadania i czynności

Głównym celem pracy oficera pokładowego jest nadzorowanie wszystkich czynności, związanych z bezpiecznym funkcjonowaniem i nawigacją statku. W zawodzie tym wyróżniamy dwa stopnie specjalizacji: II oficer i I (starszy) oficer pokładowy. II oficer jest oficerem nawigacyjnym i odpowiada za aktualność map morskich i urządzeń nawigacyjnych. Pierwszy oficer jest zastępcą kapitana i kierownikiem działu pokładowego, czyli całej załogi. Nie podlegają mu tylko oficerowie wachtowi i radiooficerowie podczas pobytu statku na morzu. W swojej pracy oficer pokładowy używa wielu narzędzi precyzyjnych, maszyn i urządzeń produkcyjnych (tokarka). Bardzo ważnym elementem w pracy oficera są urządzenia przetwarzania danych, czyli komputer oraz urządzenia kontrolno-pomiarowe do prowadzenia nawigacji (radar, radionamiernik). Podczas wykonywania swoich zadań korzysta też z urządzeń biurowych (telefon, faks) i urządzeń komunikacyjnych krótkiego i dalekiego zasięgu. Do czynności oficera statku morskiego należy sporządzanie różnego rodzaju wykazów i raportów dokumentujących prace, wykonane przez załogę oraz kierunki ruchu i pozycji statku wg map nawigacyjnych. W zastępstwie nieobecnego lekarza okrętowego pełni on obowiązki medyczne na rzecz załogi i pasażerów. Ważną czynnością w pracy oficera jest nadzór nad załadunkiem, prawidłowe umieszczenie go w ładowni oraz jego wyładunek.

Środowisko pracy

materialne środowisko pracy

Pracę swą oficer pokładowy wykonuje w różnych miejscach statku (pokład, ładownie, mostek). Praca ta wykonywana jest w różnych warunkach klimatycznych i pogodowych, jest on więc narażony na ciągłe zmiany temperatury i wilgotności powietrza, co powoduje zapadanie na choroby zakaźne, inwazyjne i choroby skóry. W związku z tym, że oficer pokładowy ma częsty kontakt z urządzeniami kontrolno-pomiarowymi, narażony jest na działanie pól elektromagnetycznych i promieniowania podczerwonego i nadfioletowego, które mogą być przyczyną chorób centralnego układu nerwowego, układu bodźcowo-twórczego, przewodzącego, serca oraz gonad. Pracy tej towarzyszy duży stres (sztorm, oddalenie od rodziny), co bywa przyczyną różnych nerwic. Do częstych chorób ludzi morza należy zaliczyć kamicę moczową, której przyczyną jest spożywanie wody pitnej znajdującej się przez dłuższy czas w zbiornikach statku. W pracy tej oficer narażony jest na różne urazy ciała powstałe podczas sztormu na morzu (zmiażdżenia, złamania kończyn górnych i dolnych).

warunki społeczne

Praca oficera pokładowego należy do prac zespołowych, chociaż wykonuje on swoje zadania indywidualnie. Oficer pokładowy jest osobą, która organizuje pracę i czas wolny marynarzy, udziela im rad i odpowiada na pytania związane z wykonywanymi pracami. Oficer konsultuje się i współpracuje z kapitanem, aby kierowany przez nich statek funkcjonował jak najlepiej. Oficer pokładowy kontaktuje się z załogą i kapitanem przy użyciu głosu (kontakt osobisty, urządzenia telekomunikacyjne) lub w formie pisemnej. Ponieważ podczas pracy oficer pokładowy ma częsty i intensywny kontakt z innymi ludźmi, praca jego niesie ryzyko powstawania konfliktów z innymi członkami załogi.

warunki organizacyjne

Praca oficera pokładowego jest pracą zmianową, którą wykonuje w dzień i nocy i trwa ona do 18 godzin. Uzależnione to jest od warunków pogodowych, panujących na morzu. Oficer pokładowy pracuje także w dni świąteczne, niedziele i wolne soboty. Wykonywane zadania są zrutynizowane i okresowo nadzorowane przez przełożonego (kapitana), często też oficer pracuje bez nadzoru. Na statku morskim jest on zarówno podwładnym, jak i kierownikiem. Oficer pokładowy przed przełożonymi odpowiedzialny jest za pracę, bezpieczeństwo i zdrowie załogi, za wyposażenie statku, czyli za jego sprawne funkcjonowanie, ponosi też odpowiedzialność zawodową. Podczas rejsów oficer ubiera się dowolnie, a także w ubrania robocze i specjalistyczne. Charakter pracy oficera pokładowego zmusza go do częstych pobytów poza granicami kraju.

Wymagania psychologiczne

Ze względu na charakter pracy na morzu oficer pokładowy statku morskiego powinien posiadać wiele różnych zdolności i umiejętności. Do najważniejszych należą umiejętność pracy w szybkim tempie i wytrzymałość na długotrwały wysiłek, co pomaga mu w pracy podczas złych warunków pogodowych. W tych niesprzyjających warunkach niezbędna jest również samokontrola i samodzielność. Oficer pokładowy jest przełożonym załogi, a więc w sprawnym jej kierowaniu pomaga mu umiejętność postępowania z ludźmi i zdolności kierownicze. Podczas pełnienia służby na mostku oficer powinien umieć się skoncentrować, a zarazem posiadać podzielną uwagę i łatwo przerzucać się z jednej czynności na drugą. Praca oficera pokładowego często wymaga niezależności, rozumowania logicznego oraz umiejętności podejmowania szybkich decyzji, co ma podstawowe znaczenie podczas sztormów, gdy statek i ludzie narażeni są na niebezpieczeństwo. Podczas studiowania i kreślenia map morskich i wyznaczania kursu statku niezbędna jest dokładność i cierpliwość. Oficerowi potrzebne są też uzdolnienia techniczne, gdyż obsługuje on wiele skomplikowanych urządzeń nawigacyjnych. Powinna go cechować odwaga i pewna doza ciekawości w poznawaniu innych ludzi i krajów, gdyż często podróżuje i odwiedza porty innych krajów i kontynentów. Oficer pokładowy powinien dążyć do awansu w hierarchii zawodowej i społecznej, w czym pomagają mu zdolności techniczne oraz zainteresowania geografią, matematyką, fizyką, językami obcymi, techniką i informatyką.

Wymagania fizyczne i zdrowotne

Pracę oficera pokładowego statku morskiego zaliczamy do kategorii prac średnio ciężkich. Największe znaczenie w tym zawodzie ma duża sprawność narządów równowagi (praca na statku kołysanym przez fale) oraz układu krążenia. Wskazane jest też, aby oficer odznaczał się dobrym ogólnym stanem zdrowia, a w szczególności dużą sprawnością układu kostno-stawowego i mięśniowego (praca w ciągłym ruchu). Do pracy w tym zawodzie istnieją następujące przeciwwskazania:

- nowotwory złośliwe

- choroby zakaźne i pasożytnicze

- choroby słuchu, wzroku, skóry i uzębienia

- choroby układu krążenia, oddechowego, trawiennego, nerwowego i ruchu

Ze względu na specyfikę pracy na morzu osoby niepełnosprawne nie są zatrudniane.

Warunki podjęcia pracy w zawodzie

Do podjęcia pracy w tym zawodzie niezbędne jest wykształceni średnie pomaturalne lub wyższe oraz uzyskanie specjalizacji, czyli dyplomu morskiego nawigatora I klasy lub dyplomu II oficera pokładowego. Kandydat ubiegający się o pracę w tym zawodzie powinien ukończyć kursy BHP, ppoż., ratownika morskiego, obsługi komputera oraz radiowo-satelitarny i nawigacji radarowej. Konieczna jest znajomość języka angielskiego lub niemieckiego. Do pracy w zawodzie oficera pokładowego statku morskiego preferowani są mężczyźni w wieku do 45 lat.

Możliwości awansu w hierarchii zawodowej

W zawodzie oficera pokładowego istnieją ograniczone możliwości rozwoju kariery zawodowej, to znaczy oficer może osiągać wyższy stopień specjalizacji lub awansować na kapitana statku morskiego. Możliwe jest to po ukończeniu specjalistycznych kursów lub Wyższej Szkoły Morskiej.

Możliwości podjęcia pracy przez dorosłych

Osoby, które chciałyby powrócić do zawodu oficera po dłuższej przerwie lub podjąć pracę w starszym wieku, mogą to uczynić do 50 roku życia. Osoba ta musi tylko odznaczać się dobrym ogólnym stanem zdrowia i spełniać warunki przedstawione w rozdziale „Warunki podjęcia pracy w zawodzie”.

Polecana literatura

Pod obcą banderą - poradnik dla oficerów i marynarzy, Gdynia 1992

Elementy nauki o pracy, Gdynia 1977

Instytut Medycyny Morskiej Tropikalnej - biuletyn metodyczno-organizacyjny, 1989 supl.1.

Janiszewski, O obserwacji uczestniczącej na statku morskim, „Studia socjologiczne” nr 4, 1971

Źródło danych: Przewodnik Po Zawodach, wyd. II, MPiPS

1

---