Biochemia kliniczna białek osocza

badania te są często wykonywane; musza jednak następować w określonej sekwencji, by miały sens

stężenie białka całkowitego:

1. normoproteinemia

2. hipoproteinemia

3. hiperproteinemia

elektroforeza - wskazania:

1. zaburzenia ( hipo-, hiperproteinemia )

2. przyspieszone OB - ESR ( erythrocytes sedimentation rate ); globuliny zwiększają

3. nieprawidłowy wzór leukocytarny ( Arnetha-Schillinga )

4. białkomocz ( jakie białko ); >60 kDa białka nie przechodzą

5. przewlekłe stany zapalne ( stawów, dróg moczowych, oddechowych )

6. powiększenie węzłów chłonnych

7. bóle kostno-stawowe

8. gorączka idiopatyczna - „God only knows”

zasada badania:

• ruch cząstek obdarzonych ładunkiem w polu elektrycznym

• wybarwienie ( po zakończeniu elektroforezy ):

• na cukry ( rozdział glikoprotein )

• na tłuszcze ( lipidogram )

• na białko ( proteinogram )

prawidłowy elektroforegram

( metodą mnemoniczną, na całe życie ):

albuminy 60 %

α₁-globuliny 4 %

α₂-globuliny 8 %

β-globuliny 12 %

γ-globuliny 16 %

( no i tak to mniej więcej wygląda - ale nie sugerujcie się wartościami, bo to wyniki psa ) →

( pole zaciemnione to tzw. AUC - area under curve )

γ-globuliny

• immunoglobuliny Ig ( część wędruje we frakcji β - szczególnie IgA )

• CRP ( ważna „inszość” )

• czynnik XI

• prekalikreina

CRP

• wiąże wielocukier C na pow. Streptococcus pneumoniae

• odkryte w 1930 jako pierwsze białko ostrej fazy

• masa 115-140 kDa

• w obecności Ca²⁺ wiąże się z fosfolipidami ( FL ) i kwasami nukleinowymi ( NA )

• w nieobecności Ca²⁺ wiąże się z histonami

• aktywator drogi klasycznej układu dopełniacza

CRP oznaczone bez stanu zapalnego ( high sensitivity CRP ) jest predyktorem zawału mięśnia sercowego

• wzrost CRP w ostrej fazie ( ACR - acute-phase reaction )

• przyrost do 2000 razy

Immunoglobuliny

zmiana stężenia w funkcji wieku

( to nie to co na prelekcji, ale odzwierciedla to samo - brakuje tylko zaznaczenia, że spadek IgG to spadek matczynych IgG do momentu syntezy własnych IgG....; no i na prelekcji krzywe były bardziej sigmoidalne, a poziom IgM wędrował od „zera”.... )

IgG:

• 800-1600 mg%

• 80 % przeciwciał surowicy ( przeciw bakteriom G(+), wirusom, (...) )

IgA ( częściowo β-globuliny ):

• 15-250 mg%

• 10 % przeciwciał surowicy ( przeciw durowi, błonnicy, insulinie, izohemaglutynianom(?) )

• Ig sekrecyjna ( ślina 28 mg%, siara 150 mg%, łzy 7 mg%, sok jelitowy )

• rośnie w: sarkoidozie, nowotworach, marskości wątroby, stanach zapalnych

IgM:

• 50-180 mg%

• 5-10 % przeciwciał surowicy

• przeciwciała w odczynie Wassermana ( prętek blady ), zimne aglutyniany ( kolagenazy, nowotwory ), izohemaglutyniny ( główne grupy krwi ), RF, anty-Rh, bakterie G(-)

• agammaglobulinemia

• IgG <200 mg%

• IgM <20 mg%

• IgA śladowe

• hipogammaglobulinemia

• dysgammaglobulinemia

• hipergammaglobulinemia ( do rozpoznania na elektroforegramie )

• poliklonalna

• monoklonalna

gammapatie poliklonalne ( wszystko we frakcji gamma wzrasta )

patogeneza:

• przewlekłe stany zapalne ( nieinfekcyjne i nieinfekcyjne ( sarkoidoza ) )

• choroby wątroby ( WZW B i C )

• kolagenozy - autoagresja ( SLE - toczeń rumieniowaty, RZS, PAN (...) )

• choroby autoimmunologiczne ( cukrzyca typu I, zapalenia tarczycy typu Hashimoto - efekt W-Ch nie działa )

• nowotwory

gammapatie monoklonalne ( jeden klon Ig - pojedynczy „pik” we frakcji gamma )

patogeneza

• nowotwory układu ( limfatycznego(?) )

• szpiczak mnogi - plasmocytoma - 51 %

• makroglobulinemia Waldenstroema ( IgM ) - 16 %

• inne nowotwory złośliwe - 4 %

• białaczki chłaniaki - 2 %

• marskość wątroby

• ( choroba Franklina (...) - łańcuchy ciężkie )

• szpiczak poronny, produkujący tylko lekkie łańcuchy ( LC )

komponent M - białko w gammapatii monoklonalnej

• IgG - 38-69 %

• IgA - 13-27 %

• IgM - 8-33 %

• IgD - 0,2 %

• łańcuchy lekkie - 1-15%

• fragmenty Fc - 0,3-1 % ( wiąże dopełniacz )

szpiczak mnogi

• IgG - 50-60 %

• IgA - 20-25 %

• łańcuchy lekkie ( BJP ) - 20 %

• IgD - 1-3 %

• IgE - <0,1 %

• dwuklonalne 1-2 %

• brak białka M - 1-2 %

diagnostyka step-by-step:

1. stężenie białka całkowitego ( prawidłowe/podwyższone ( ew. monoklonalne ) )

2. elektroforeza białek

3. immunoelektroforeza ( jakie białko ↑ ) - antysurowica poli-, monoklonalna ( np. antysurowica λ/κ )

4. immunofiksacja

5. oznaczanie klas immunoglobulin

6. BJP w moczu ( próba ujemna nie wyklucza gammapatii )

7. rozmaz krwi obwodowej

8. mielogram

9. diagnostyka różnicowa ( czynność wątroby, kolagenazy )

BJP - Bence-Jones protein

• występuje w moczu

• w momencie wykonywania testu BJP

• podgrzać mocz - wytrąca się z roztworu w 56 ⁰C

• rozpuszcza się w wyższej temperaturze

• po ochłodzeniu precypituje i znowu się rozpuszcza

wg Profesora wartość historyczna

jak za dużo młodych, to źle ( przesunięcie w lewo )

( ... ) oznacza, że coś jeszcze było, ale nie zdążyłem zanotować

wg Profesora to ciekawostka

j.w.

nie ma wielkich powodów do niepokoju, bo... może być gorzej monoklonalna

trochę notatek z wykładu, trochę uzupełnione przez dr Wójcik

taki wiejski lekarz

---