Zatrucia pestycydami fosfoorganicznymi

Substancje z tej grupy zazwyczaj są rozpuszczalne w wodzie, dobrze rozpuszczalne w tłuszczu i lipidach odznaczają się niejednakową, zazwyczaj znaczną toksycznością. Powszechnie stosowane są do zwalczania szkodników (np. chlorotion, dichlorfos, demeton, iazinon, enolofos, fozalon, foschlor, fonofos, glifosat, gusation, izofenfos, malathion, metamidofos, mefosfolan, metasystox).Do zatrucia może dojść po spożyciu już 10-20mg tych związków a zgon może nastąpić po spożyciu 300mg. Wskutek zatrucia przypadkowego (inhalacja, kontakt skórny) lub samobójczego dochodzi do przejściowego lub nieodwracalnego zahamowanie czynności anzymu acetylocholinoesterazy i opóźnienie lub wstrzymanie rozkładu acetylocholiny, w następstwie czego dochodzi do wewnątrzpochodnego zatrucia acetylocholiną. Powoduje to miejscowe lub układowe objawy nadmiernego pobudzenia układu cholinergicznego (przywspółczulnego). Dominuje obraz muskarynopodobny (nasilenie pozazwojowej aktywności przywspółczulnej w obrębie mięśniówki gładkiej, np. jelit, oskrzeli, źrenicy, gruczołów wydzielniczych), obok którego występuje obraz zatrucia nikotynopodobnego (nasilenie działania acetylocholiny na motoryczną płytkę końcową, z trwałą depolaryzacją mięśni szkieletowych i nerwowo-mięśniowym porażeniem oddechu, zaburzeniami ośrodkowego układu nerwowego.

Objawy

Pierwsze objawy mogą wystąpić w ciągu kilkunastu minut po zatrucią drogą wziewną lub po 2-4godz po zatruciu do którego doszło drogą pokarmową.Do najczęstrzych objawów zgłaszanych oraz obserwowanych u osób u których doszło do zatrucia związkami fosfoorganicznymi należą:

1. objawy miejscowe (np. po opryskaniu skóry, działaniu par itp.): zaburzenia wzroku, zwężenie źrenic, zaczerwienienie spojówek, bóle głowy, nudności, wymioty, poty, drżenia włókienkowe mięśni

2. objawy ogólne:

• zaburzenia akomodacji, zwężenie źrenic, łzawienie, ślinotok, pienista wydzielina z ust, wydzielina z nosa, nudności, wymioty, kolka jelitowa, biegunka, bezwiedne oddawanie moczu

• splątanie, zaburzenia świadomości (przytomność jest zazwyczaj długo zachowana), sinica

• drżenie mięśniowe, zwiotczenie mięśni, bóle łydek

• bradykardia (czasami tachykardia), blok przedsionkowo-komorowy, wstrząs

• drgawki pochodzenia ośrodkowego

• stan terminalny jako końcowy stan zatrucia

Rozpoznanie

• wywiad zebrany od chorego i od osób postronnych

• woń czosnku z ust

• niebieskie wymiociny

• typowa symptomatologia z triadą objawów przewodnich:śpiączka z drgawkami, zwężenie źrenic, obrzęk płuc

Postępowanie

Postępowanie z osobą u której doszło do zatrucia polega na:

• zachowywać zasady ochrony osobistej (przy truciznach kontaktowych): zakładać rękawiczki, przewietrzyć pomieszczenie, usunąć zanieczyszczoną (skażoną) odzież, obmyć skórę wodą i mydłem, ewentualnie z dwuwęglanem sodu (neutralizacja trucizny)

• ułożyć chorego na boku

• szybko podać dużą dawkę siarczanu atropiny (niweluje działanie muskarynowe, ale nie nikotynopodobne, dlatego nadal może utrzymywać się nerwowo-mięśniowe porażenie oddechu!)

• nie stosować nigdy oddychania usta-usta lub usta-nos

• w każdym przypadku, w którym podejrzewa się zatrucie, wskazana jest hospitalizacja, ponieważ w przebiegu odtruwania zawsze niezbędne jest intensywne leczenie kliniczne

• przewozić poszkodowanego pod opieką lekarza do szpitala

• po przewiezieniu chorego usunąć z pojazdu (karetki) ślady substancji toksycznej